نان به نرخ جان

گلی ماندگار| بهداشت کار همیشه در ایران مساله‌ای بوده که هیچ‌وقت مورد توجه قرار نگرفته است. چه زمانی که هنوز کرونایی در کار نبود، بهداشت کار برای کارگران رعایت نمی‌شد و چه حالا که بسیاری از آنها از ترس بیکار شدن بیماری خود را مخفی می‌کنند و در این بین هیچ کس نیست که پاسخگو باشد. همان روزهای اول اعلام حضور کرونا در ایران محدودیت‌هایی اجرا شد که البته در این بین باز هم کارگران بسیاری به دلایل عدیده از جمله فشارهای اقتصادی نتوانستند این محدودیت‌ها را به‌طور کامل اجرا کنند و بعد از اینکه دولت تصمیم گرفت این محدودیت‌ها را بردارد، باز هم این کارگران بودند که بدون توجه به سلامت و تنها برای اینکه بتوانند هزینه‌های سرسام آور زندگی شان را تامین کنند، به کار برگشتند. 

کاری که البته دیگر مثل سابق نبود، از کارگران کارگاه‌ها گرفته که خیلی از آنها به دلیل ورشکستگی صاحب کار بیکار شدند تا کارگران روز مزد که به دلیل وجود کرونا کسی آنها را برای کارهای ساختمانی نمی‌برد. 

   سکوت از ترس اخراج

اما حالا که آمار شیوع کرونا هر روز بیشتر می‌شود، در این بین هستند کارگرانی که به این بیماری مبتلا شده‌اند، اما اگر بروز بدهند، از کار اخراج می‌شوند، لازم نیست بگویند اخراجی، همین که مرخصی بگیری و بروی بیرون کسی هست که جایت را پر کند و قطعا دیگر برگشتی در کار نیست. این شرایط فقط برای ایران نیست، با سرد شدن هوا تمام کشورها با خیزش دوباره این بیماری دست به گریبان شده‌اند، اما شرایط ما انگار با تمام کشورهای دنیا فرق می‌کند. بسیاری از کشورها برای جلوگیری از رشد بیماری محدودیت‌ها را باز گردانده‌اند، اما اینجا خبری از این حرف‌ها نیست، دولت اینقدر سرش شلوغ است و درگیر بازار بورس، سکه و دلار شده که دیگر به فکر کرونا نیست. 

   پروتکل داریم، اما در اجرا مشکل هست

رییس کانون انجمن‌های صنفی مسوولان کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار کشور در این باره می‌گوید: در ماده ۹۱ قانون کار آمده است که کارفرمایان و مسوولان کلیه واحدهای موضوع ماده ۸۵ این قانون مکلف هستند بر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین‌حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق‌الذکر را به‌آنان بیاموزند و در خصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند. افراد مذکور نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی و‌ بهداشتی فردی و اجرای دستورالعمل‌های مربوطه کارگاه هستند. ابوالفضل اشرف منصوری این رابطه که آیا می‌توان این ماده را به شرایط کرونایی هم تسری داد، می‌افزاید: شیوع کرونا در ایران و جهان ما را با شرایط تازه‌ای روبرو کرده است. قبلا چنین وضعیتی نداشتیم که درباره آن قانون یا آیین‌نامه‌ای داشته باشیم. در ایران فقط پروتکل‌های وزارت بهداشت هستند که در اجرای آن مشکلاتی وجود دارد. هر چند این پروتکل‌ها الزام آور هستند، اما برای اجرا شدن لازم است وزارت کار به عنوان متولی کار در کشور به موضوع ورود کند؛ اتفاقی که رخ نداده است. در ایران نشانه‌هایی از بازگشت محدودیت‌ها نیست، علاوه بر اینکه اگر قرار باشد محدودیت‌ها بازگردند با توجه به شکننده بودن وضعیت اقتصادی، خیلی‌ها از آن استقبال نمی‌کنند، مگر اینکه کمک‌های دولتی قابل توجهی صورت گیرد. در این بین تنها چاره‌ای که برای کارگران می‌ماند امیدوار بودن به خودمراقبتی است. آنها انتظار دارند به کارشان ادامه دهند، اما وسایل ایمنی و بهداشتی در اختیارشان قرار گیرد و اگر مبتلا به بیماری شدند، از ترس اخراج آن را پنهان نکنند.

    وزارت کار ورود کند

تا وقتی وزارت کار به عنوان متولی کار در بحث رعایت پروتکل‌های بهداشتی مداخله نکند، مشکلاتی در حوزه کار پیش می‌آید. شرایط خوب این است که هم پروتکل‌ها رعایت شود و هم کارگر متضرر نشود. اشرف منصوری می‌گوید: این اتفاق رخ داده که کارگرانی دچار کرونا شده‌اند و وقتی این را اعلام کرده‌اند کارفرما اقدام به تعدیل او کرده است. در واقع یک بعدی به ماجرا نگاه شده و فقط سلامت کارگاه مد نظر قرار گرفته و نه معیشت کارگر. وقتی یک پروتکل بهداشتی ـ کاری تهیه شود، همه این موارد لحاظ می‌شود. ما پیشنهاداتی برای وزارت کار داریم و انتظار داریم هر چه زودتر این پیشنهادات در شورای عالی حفاظت فنی بررسی شود. همانطور که عنوان شد قرار گرفتن در شرایط جدید باعث شده که آیین‌نامه‌ای مشخص به جز پروتکل‌های وزارت بهداشت وجود نداشته باشد. پیشنهاد ما تدوین دستورالعمل بهداشت کار در شرایط بحرانی مانند کروناست. این اتفاق باید خیلی زود رخ دهد، چون شرایط کنونی می‌تواند مشکلات جدی به وجود بیاورد. وقتی کارگر از ترس اخراج بیماری خود را پنهان می‌کند به صورت هرمی با رشد بیمار مواجه می‌شویم. دستورالعمل بهداشت کار در شرایط بحرانی هم باید قابلیت اجرای مناسب داشته باشد، هم مشکلات بر سر خودمراقبتی را لحاظ کند و هم این امکان را به وجود بیاورد که افراد بدون ترس و واهمه، از بیماری خود حرف بزنند و مواردی هم برای رفع خسارت در نظر بگیرد. دستورالعمل جامع باید با اولویت پیشگیری از کرونا و در ادامه جبران خسارت ناشی از ابتلا به بیماری باشد. جزیره‌ای عمل کردن از دو جنبه مشکل‌ساز است. از طرفی در بخش کلان این جزیره‌ای عمل کردن سد راه مقابله با کروناست و از طرف دیگر در بعد فردی، منجر به صدمه دیدن کارگران می‌شود.