افزایش قیمت دلار چه تاثیری روی بورس گذاشت؟

رقیه ندایی| 

چندهفته‌ای می‌شود که بازار سرمایه تنها چراغ قرمز به سرمایه‌گذاران خود نشان می‌دهد و این چراغ قرمز ناشی از دخالت‌های بیجا و مکرر مسوولان است که با این کار خود بی‌اعتمادی را در بازار ظاهر و در نتیجه بورس را قرمز پوش کردند. بی‌اعتمادی سهامداران باعث شد که مبلغ انبوهی از نقدینگی از بازار سهام خارج و به بازار ارزی مانند دلار تزریق شود. در این میان رابطه مستقیمی میان دلار و بورس وجود دارد چراکه؛ شرکت‌های فراوانی در بورس کامودیتی محور هستند. حال اگر به بازدهی بورس در مدت اخیر نگاه کنیم متوجه می‌شویم همگرایی شدیدی در بورس و دلار وجود دارد در ابتدای سال بازدهی 300 درصدی را در کوتاه‌مدت تجربه کردیم و در این مدت قیمت دلار از 15 هزار تومان به 25 هزار تومان نیز رسید و همین عامل باعث شد اغلب سهم‌های دلار محور بورس رشد خوبی را تجربه کنند. اگر ضریب همبستگی شاخص کل بورس و نرخ دلار در بازار آزاد را از ابتدای سال تا قبل از سقوط تاریخی بورس محاسبه کنیم با عددی معادل با 0.8 مواجه می‌شویم. این ضریب بین یک و منفی یک در حال حرکت است و اگر به عدد یک نزدیک‌تر باشد نشان دهنده رابطه مستقیم بین این دو است. حال اگر یکی از این دو یعنی شاخص بورس و نرخ دلار در بازار آزاد افزایش یابد دیگری نیز افزایش یافته و یا این روند بالعکس و به صورت کاهش تجربه می‌شود. پس می‌توان گفت دلار و بورس بسیار نزدیک است و سال جاری به ازای هر درصد رشد قیمت دلار، شاخص بورس نیز 0.8 درصد افزایش یافته است.

  کدام صنعت وابسته به دلار است؟

با یک حساب سر انگشتی می‌توان گفت صنایعی که مواد اولیه خود را از خارج وارد کرده و یا صادرات‌محور هستند تاثیر بیشتری را می‌پذیرند همچنین برخی از شرکت‌ها برخی از تولیدات در داخل کشور را بر مبنای دلار قیمت گذاری می‌کنند و در نتیجه اغلب شرکت‌ها با این روش با افزایش نرخ دلار رشد خوبی را تجربه می‌کنند. افزایش قیمت ارز در مرحله اول باعث افزایش در آمد ریالی شرکت‌های صادرات محور می‌شود و با این افزایش نرخ ارز صادراتی ارز حاصل از فروش خود را با قیمت بالاتری در بازار داخل کشور به فروش برسانند در نتیجه با افزایش درآمد ریالی را تجربه کنند. شرکت‌هایی نیز که به واردات مواد اولیه ملزوم هستند در سوی دیگر با افزایش هزینه‌های ریالی در نهایت با کاهش سود مواجه می‌شوند اما؛ این نوع از شرکت‌های با کمی صبر یا به صورت مستقل نرخ محصولات خود را افزایش می‌دهند و یا اینکه از طریق نامه‌نگاری مجوز لازم از مراجع ذی ربط را برای افزیش قیمت می‌گیرند. البته این نکته نیز حائز اهمیت است که افزایش نرخ ارز باعث می‌شود که کالاهای داخلی نسبت به کالاهای وارداتی مزیت قیمتی یابند و در نتیجه افزایش نرخ دلار در زمان‌ها و باتوجه به موقعیت به نفع دو گروه صادرات محور و وارد کننده می‌شود.

  انتطارات تورمی

 با روند صعودی قیمت دلار

در بازار سرمایه 38 صنعت وجود دارد که این صنایع یک نوع همبستگی خاص با یکدیگر دارند اما میزان ضرایب این شرکت‌ها با یکدیگر متفاوت است و تمامی این صنایع ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با دلار دارند و هیچ یک از این ارتباطات منفی نیست و اغلب همه مثبت و روبه بالا هستند. برخی از صنایع بازار که حتی سهامداران استقبال خاصی از آنان ندارند و در نتیجه به دلارمربوط نمی‌شوند همبستگی با دلار دارند و گاها این همسبتگی را تنها می‌توان با تحلیل و بررسی به دست آورد. دلیل این همبستگی را می‌توان افزایش انتظارات تورمی با رشد نرخ دلار دانست. شاید مهم‌ترین اثر قیمت ارز بر تمام صنایع بازار همین تشدید انتظارات تورمی باشد که باعث می‌شود قیمت تمامی محصولات و صنایعی که رابطه‌ای با بورس ندارند افزایشی شود.

    عوامل تاثیرگذار در قیمت سهام 

در زمان تورم

بازار سرمایه در حال حاضر به سمت و سوی P/E محور بودن می‌رفت به این بدان معناست اگر شرکتی سود خوبی داشت و P/E آن کمتر از 7 بود شرکت خوبی برای سرمایه‌گذاری بوده اما در حال حاضر و شرایط تورمی عوامل تاثیرگذار روی قیمت سهام تغییر کرده و تورم بسیار تاثیرگذار است. چه از نظر دارایی و چه از نظر فروش. البته باید واقعیت ارزش بازار یک شرکت دانست. بازار طی دوسال گذشته یک سری شرکت‌ها بالاتر از ارزش ذاتی خود رسیده بودند و در همین اصلاح بازار نیز بسیاری شرکت وجود دارد که بیشتر و یا کمتر از ارزش ذاتی خود بوده‌اند.

  دلار بورسی چیست؟

شاخص بورس در مقایسه با مدت مشابه سال 1397 بیش از 19 برابر رشد کرده است. زمانی که شاخص افزایشی می‌شود در مقابل ارزش دلار نیز رشد می‌کند یک یعنی ممکن جنسی در بورس 100 دلار ارزش گذاری شود اما در دنیای واقعی تنها دو الی سه دلار ارزش داشته باشد باید یک اتفاق رخ دهد تا این دو برابرشوند و به نحوی هم ارزش شوند. درحال حاضر اغلب کارشناسان و سهامداران حرفه‌ای بازار سرمایه از دلاری با عنوان دلار بورسی صحبت می‌کنند دلاری که ارزش آن بیش 26 هزارتومان است. این دلار بورسی باعث شده بسیاری از صنایع بیش از اندازه جذاب به نظر برسند. در نتیجه ما یک دلار بورسی و یک دلار آزاد داریم، پیش از این نرخ این دو به یکدیگر نزدیک بود اما درحال حاضر نرخ دلار بورسی رشد داشته و فروش سهام به ازای خرید دلار آزاد بسیار به صرفه است و این اتفاق بیش از دوماه است که در بازار رخ می‌دهد. یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شد این وضع رخ داد حمایت دولت از بورس و جبران نقدینگی خود از این طریق است. نقدینگی تورم زاست و عامل تورم است. برای مثال کشور ژاپن چندین سال قبل این عملکرد را انجام داد و تقریبا 20 سال طول کشید تا بازار به روند طبیعی خود بازگردد.

    چه خبر از بازار؟

هفته گذشته بازار روزهای پرنوسانی را تجربه کرد و در آخرین روز بازار یعنی چهارشنبه بازار روند مثبت به خود گرفت و کمی سبز شد. می‌توان گفت تنها عامل قرمزی بازار بی‌اعتمادی سهامداران و همچنین اخبارهایی از احوال امریکا باعث شد بازار مثبت نشود. بی‌اعتمادی سهامداران صرفا با دخالت‌های دولت و مصوبه‌های ثانیه‌ای سازمان ایجاد شد و تنها اگر دخالت‌های دولت به صفر برسد و سازمان مصوبه‌های دقیق‌تری دهد می‌توان بازار را مثبت کرد. انتخابات امریکا نیز تاثیر چندانی در بازار داشتند و زمانی که ترامپ خبر فعال شدن مکانسیم ماشه را داد بازار روند نزولی به خود گرفت. با این اتفاقات سهامداران و بازار محتاط شده‌اند و در نتیجه اغلب ترجیح می‌دهند صف‌های فروش تشکیل دهند. پیش بینی می‌شود بازار تا یک ماه آینده همین روند را طی کند یعنی برخی از روزها مثبت و برخی از روزها منفی شود. 

در روز چهارشنبه بازار سرمایه مثبت شد و شاخص بازار سرمایه از پس 30 هزار و 194 واحد افزایش، رقم یک میلیون و 611 هزار واحد را ثبت کرد. همچنین پس از روزها میزان معاملات خرید در بازار افزایش یافت و درنهایت معامله گران بیش از یک میلیون معامله به ارزش 144 هزار و 60 میلیارد ریال انجام دادند. فرابورس نیز عملی عکس را تجربه و با 322 واحد کاهش در رقم 18 هزار و 35 واحد ایستاد و معامله گران فرابورس بیش از 1.4 میلیارد حق تقدم و اوراق مالی در 666 هزار و 809 نوبت معامله و به ارزش 3 میلیارد و 123 میلیارد تومان رسید. همچنین این هفته در بورس کالا به تصمیم ستاد هماهنگی اقتصادی دولت برای عرضه کل فولاد در بورس کالا، آغاز معاملات گواهی سپرده کشمش از پنجمین روز مهرماه و جدیت مجلس برای عرضه خودرو در بورس کالا اعلام شد.

    صنایع پررونق تابستان

بیشترین داد و ستد سهام در سه ماهه تابستان با معاله حدود 116 هزارمیلیارد تومانی ازآن گروه فلزات اساسی شد. بانکی‌ها و خودرویی‌ها نیز در این مدت پرمعامله شدند و رتبه‌های بعدی بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند. در مقابل 35 گروه نیز سرخپوش بودند. تنها سه صنعت کامودیتی محور با رشد قیمت سهام زیرمجموعه‌های خود همراه شدند. از این رو بیشترین رشد شاخص صنعت از آن گروه فلزات اساسی با افزایش 13.2 درصدی میانگین قمیت‌ها شد. پس از آن گروه کانه‌های فلزی رشد 10 درصدی را تجربه کرد و پتروشیمی‌ها نیز شاهد 25 درصدی قیمت بودند.همچنین گروه استخراج نفت و گاز با تک نماد «حفاری» شاهد ریزش 36.8 درصدی قیمت بود. گفتنی است که بازار سهام شاهد رشد 51 درصد شاخص سهام در تیرماه و افت 8.3 درصد مرداد و افت 9.2 درصدی در شهریورماه بودیم.

    سهام عدالت و بورس

در ابتدای که سهام عدالت آزاد شد معادل 16 میلیون تومان بود که با احتساب دلار 17 هزار تومانی 941 دلار ارزش داشت. در اوایل شهریورماه در حالی که ارزش سهام عدالت یک میلیون تومانی به 31 میلیون تومان افزایش یافته و نرخ دلار هم به حوالی 28 هزار تومان نزدیک شده که می‌توان تخمین زد ارزش دلاری سهام عدالت اکنون 1107 دلار رسیده است به این ترتیب طی چهارماه اخیر ارزش دلاری سهام عدالت 166 دلار (4.6 میلیون تومان با احتساب دلار 28 هزارتومانی) افزایش یافته است.