دپویی‌ها در فاز جدید ترخیص
گروه تجارت |
ترخیص کالاهای اساسی مانده در گمرک وارد فاز جدیدی شد. به موجب توافق گمرک، وزارت صمت وبانک مرکزی، کالاهای اساسی که در گروه یک ارزی قرار دارند، به شیوه اعتباری ترخیص می‌شوند. برهمین اساس، بانک مرکزی موظف شده بدون فوت وقت نسبت به صدور کد رهگیری و کد منشأ ارز اقدام کنند تا کسانی که توانایی دارند نسبت به ترخیص کالا به صورت اعتباری اقدام کنند و ظرف سه ماه آینده ارز آنها تامین شود. اما اقدام تسهیلگر دیگر در زمینه ترخیص دپویی‌ها، «حذف مشروط تمدید ثبت سفارش» است. به موجب این تصمیم، کالاهایی که در زمان اعتبار ثبت سفارش دارای قبض انبار باشند، در زمان اظهار به گمرک و صدور مجوزهای قانونی، بدون تمدید ثبت سفارش بلامانع است؛ یعنی در صورت داشتن اعلامیه تأمین ارز (کد رهگیری) جهت ترخیص قطعی کالا نیاز به تمدید ثبت سفارش این کالاها نیست. اما مساله اینجاست، با وجود اقداماتی که برای سرعت بخشی به ترخیص کالاها در دستور کار قرار گرفته، صاحبان برخی از کالاها تمایلی به خروج کالاهایشان از گمرک ندارند. معاون فنی گمرک، این اقدام صاحبان کالا را ناشی از دو عامل می‌داند. دلیل نخست مربوط می‌شود به «عدم اطمینان صاحبان کالاها از تأمین ارز رسمی یا ترجیحی کالای خود در آینده». اما «نرخ انبارداری پایین در بنادر و مناطق ویژه و آزاد» عاملی دیگری است که باعث شده صاحبان کالاها آگاهانه و تعمدی از خروج کالا از گمرکات و بنادر امتناع کنند، تا قیمت آن کالا در بازار داخلی افزایش یابد. از همین رو، گمرک به صاحبان این کالاها اولتیماتوم داده که اگر در این زمینه اقدامی انجام ندهند، محموله‌های رسوبی مذکور مشمول مقررات متروکه می‌شوند.
ترخیص به شیوه اعتباری
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، میزان کالاهای اساسی ترخیص‌شده از گمرکات حدود ۱۱.۵ میلیون تن به ارزش 5 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال گذشته از نظر وزنی تفاوت چندانی نکرده است. این در حالی است که هم‌اکنون 3 و نیم میلیون تن کالا شامل 25 قلم کالای اساسی در گمرکات و بنادر مهم کشور و حدود 3 ونیم میلیون تن کالای غیراساسی که بیشتر آن در بندر شهید رجایی است، وجود دارد. همچنین حدود 25 هزار کالای غیر کانتینری در گمرکات موجود است، که باید نسبت به اظهار و انجام تشریفات گمرکی برای ترخیص این کالاها اقدام شود. حال به گفته متولیان گمرکی، تنها صاحبان 23 هزارتن کالای اساسی از 2 و 7 میلیون تن کالای موجود در گمرک از تسهیلات ترخیص بدون تشریفات کالا استقبال کردند.
از همین‌رو و به دنبال سفر معاون اول رییس‌جمهور به استان هرمزگان، ترخیص کالای مانده در گمرک وارد فاز جدیدی شده است. بنابه اظهارات سخنگوی ستاد تنظیم بازار، یکی از مصوبات مهم این سفر، این است که کالاهای اساسی و ضروری مردم که در گروه یک ارزی قرار دارند، به شیوه اعتباری ترخیص شوند. برهمین اساس، بانک مرکزی موظف شده بدون فوت وقت نسبت به صدور کد رهگیری و کد منشأ ارز اقدام کند تا کسانی که توانایی دارند نسبت به ترخیص کالا به صورت اعتباری اقدام کنند و ظرف سه ماه آینده ارز آنها تامین شود. محمد رضا کلامی، با بیان اینکه ترخیص و تامین ارز برای کالاهایی حتی مانند روغن خام نیز تسهیل خواهد شد و فرآیندهای بازار رسانی آنها به راحتی انجام می‌شود، در خصوص تامین مواد اولیه و تجهیزات و قطعات مورد نیاز تولید نیز گفته است: قرار شد تایید ارزی کالاهایی که تا قبل از پنجم مهر ۱۳۹۹ در بنادر موجود است را بانک مرکزی انجام دهد و مواد اولیه و تجهیزات و قطعات مورد نیاز تولیدی به همین شکل ترخیص شوند. از دیگر تصمیمات ستاد تنظیم بازار، درباره نهاده‌های دامی این است که بخشی از کنجاله سویا از محل واردات خود کنجاله و بخشی از طریق دانه وارداتی و بخشی دیگر از طریق خرید دانه‌های داخلی و ذخایر تامین می‌شود.
حذف مشروط تمدید ثبت سفارش کالاها
فاز تسهیلگر دیگری که برای دپویی‌ها ترسیم شده، «حذف تمدید ثبت سفارش کالاها به صورت مشروط» است. بنابه اظهارات معاون فنی گمرک، ترخیص اقلام مشمول گروه یک کالایی مشمول اخذ وارایه مجوزهای قانونی مختلف بوده و سازمان‌های متولی صدور مجوزهای قانونی، در هنگام بررسی موضوع جهت صدور مجوزهای مربوطه، ثبت سفارش معتبر از نظر زمانی مطالبه می‌کنند که این امر تسهیلات ارایه شده در این زمینه را تحت الشعاع قرار می‌دهد؛ از این رو ثبت سفارش معتبر از نظر زمانی برای گروه کالایی اولویت اول الزامی نیست. براین اساس گمرک از وزارت صمت درخواست می‌کند که در راستای تسهیل و تسریع در انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالاهای اساسی و ضروری و حتی مواد اولیه واحدهای تولیدی و جلوگیری از بروکراسی زائد اداری و ایستایی‌های به وجود آمده در صورت صلاحدید، با موضوع عدم نیاز به تمدید ثبت سفارش در گروه کالایی مورد نظر موافقت شود. به گفته مهرداد ارونقی، به موجب این تصمیم، کالاهایی که در زمان اعتبار ثبت سفارش دارای قبض انبار باشند اظهار کالا به گمرک و صدور مجوزهای قانونی مانند استاندارد، بهداشت، قرنطینه، دامپزشکی بدون تمدید ثبت سفارش بلامانع باشد. یعنی در صورت داشتن اعلامیه تأمین ارز (کد رهگیری) جهت ترخیص قطعی کالا نیاز به تمدید ثبت سفارش این کالاها نیست.
اولتیماتوم به صاحبان کالا
اما باوجود اقداماتی که در ماه‌های اخیر در رابطه با تسهیل ترخیص کالاهای اساسی صورت گرفت و شرایطی برای ترخیص فوری آنها فراهم شد همچنان قسمت عمده‌ای از کالاهای اساسی ترخیص نشده و در انتظار تأمین ارز هستند؛ به‌طوری‌که بعضی از این اقلام به‌صورت اعتباری خریداری شده و به بنادر حمل شده و اسناد مالکیت نیز در اختیار خریدار داخلی قرار دارد و درباره مقداری از این کالاها هنوز مالکیت به صاحب کالا منتقل نشده است. از این رو، چندی پیش با توافق گمرک، بانک مرکزی و وزارت صمت ترخیص قطعی ۵ قلم کالای اساسی «ذرت، جو، کنجاله سویا، دانه‌های روغنی و روغن خام» بدون ارایه کد رهگیری بانک بلامانع اعلام شد که ترخیص فوری انجام شود و در ادامه بانک مرکزی فرایند را پیگیری کند، اما ظاهراً صاحبان کالا از این موضوع استقبالی نکردند. آنطور که مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی و امور گمرکی ایران در رابطه با چرایی عدم استقبال از ترخیص بدون ارایه کد رهگیری گفته است: «صاحبان این کالاها به دلیل عدم اطمینان از تأمین ارز رسمی یا ترجیحی کالای خود در آینده علاقه‌ای به ترخیص قبل از تأمین ارز کالا ندارند.» موضوعی که باعث شد، معاون فنی گمرک، یک‌بار دیگر، به برخی صاحبان کالا که تعمدا نسبت به ترخیص اقدام نمی‌کنند، اولتیماتوم بدهد. به گفته او، اگر صاحبان این کالاها اقدام نکنند، محموله‌های رسوبی مذکور مشمول مقررات متروکه می‌شود. بنابه توضیحات ارونقی، براساس مفاد تبصره 2 ذیل ماده 24 قانون امور گمرکی، چنانچه ظرف یکماه، کالاهایی که برای آن سند ترخیص یا فروش صادر شده، از انبارها خارج نشود مشمول مقررات متروکه می‌شود. به گفته او، طبق بررسی‌های صورت پذیرفته مشخص شده، برخی از صاحبان کالا به دلایل مختلف بعد از صدور پروانه گمرکی از ترخیص قطعی و خروج کالا خودداری می‌نمایند. ارونقی با بیان اینکه احتمال می‌رود برخی از صاحبان کالا علیرغم صدور پروانه گمرکی به دلایل مختلف، از جمله نرخ انبارداری پایین در بنادر و مناطق ویژه و آزاد، آگاهانه و عمدی از خروج کالا از گمرکات و بنادر امتناع می کنند، تا قیمت آن کالا در بازار داخلی افزایش یابد، در مکاتبه‌ای با معاون برنامه‌ریزی گمرک درخواست کرد تا نسبت به اعلام آمار کالاهایی که علیرغم صدور پروانه و گذشت مدت یکماهه از گمرک خارج نشده‌اند اقدام شود تا متعاقباً تشریفات متروکه درخصوص این کالاها به عمل‌آید. حال به گفته معاون فنی گمرک، چنانچه بانک مرکزی نسبت به تأیید منشأ ارز کالاهای اشاره شده اقدام کند، صاحبان این کالاها نیز باید در حداقل زمان ممکن و حداکثر ظرف 10 روز از صدور کد رهگیری بانک، نسبت به اتمام تشریفات گمرکی و ترخیص قطعی کالاهای موصوف اقدام کنند و در غیر این صورت، مقررات متروکه، درخصوص این کالاها هم اعمال خواهد شد. همچنین وزارت صمت و بانک مرکزی نیز درصورت احراز تعلل عمدی صاحبان کالاهای اشاره شده از ارایه خدمات و تسهیلات به این افراد خودداری خواهند کرد. با این حال، معاون فنی گمرک درخبر دیگری اعلام کرده که ظرف یک روز نزدیک به ۱۰۰ فقره درخواست از شرکت‌های تولیدی و بازرگانی به حوزه معاونت امور گمرکی گمرک ایران واصل شده که این درخواست‌ها در حال بررسی است و پس از بررسی و پالایش به وزارت صمت جهت اقدامات بعدی تحویل می‌شود.
