کرونا یا تاکتیک انتخاباتی

مهدی بیک |در شرایطی که هنوز مردم امریکا و افکار عمومی بین‌المللی در تب و تاب نخستین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا و چهره فرد پیروز این مناظره، قرار داشتند در نخستین ساعات بامداد روز گذشته رییس‌جمهور امریکا با انتشار توئیتی اعلام کرد که وی و «ملانیا ترامپ» همسرش به کرونا مبتلا و راهی قرنطینه شده‌اند. بر اساس روایت ان‌بی‌بی‌سی نیوز، بلافاصله پس از انتشار این خبر و در حالی که هنوز بازارهای امریکا فعالیت‌های روزانه خود را آغاز نکرده بودند، شاخص سهام در بازارهای مالی امریکا با افت شدیدی روبرو شد و متعاقب آن بازارهای نفت، طلاو بازارهای اروپا و آسیا هم نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و با نزول شاخص‌ها روبه رو شدند. اما در همان ساعاتی که گروهی از فعالان سیاسی و رسانه‌ای مانند «ماک الشرقاوی» تحلیلگر امریکایی- مصری در گفت‌وگو با روسی الیوم، ابتلای ترامپ به کرونا را آخرین میخ بر تابوت فعالیت‌های سیاسی او تفسیر می‌کردند و با شادمانی به‌دنبال جشن گرفتن پیروزی بایدن بودند...

 برخی دیگر از تحلیلگران سیاسی با احتیاط بیشتری به استقبال این موضوع رفتند و تلاش کردند تا ارتباطی میان انتشار خبر ابتلای ترامپ به کرونا و شکست او در دور اول مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا بیابند. این دسته از تحلیلگران با اشاره به این واقعیت که ترامپ بعد از پایان دور اول مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری متوجه شد که دیگر مانند دور قبل با استفاده از تاکتیک‌های تهاجمی‌اش قادر نخواهد بود توجه افکار عمومی را به خود جلب کند، بنابراین با انتشار خبر ابتلا به کرونا در لاک دفاعی فرو رفته تا در گام نخست با تعویق مناظره‌های 2هفته آینده فرصت کافی برای تغییر راهبرد و برنامه‌ریزی دوباره را داشته باشد و در گام دوم، بعد از ریکاوری با پرسوناژ تازه و در شمایل یک قربانی کرونا، وارد مناظره‌های بعدی شود. هرکدام از این فرضیه‌ها که درست باشند یا نباشند، حقیقت داشته باشند یا نداشته باشند، از یک واقعیت غیرقابل انکار نمی‌توان عبور کرد و آن اینکه به نظر می‌رسد، خبر ابتلای ترامپ به کرونا متغیری است که تبعات دامنه‌داری در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا و البته اقتصاد بین‌الملل خواهد داشت. تکانه‌هایی که اولین پیامدهای آن باعث سقوط اکثر شاخص‌های اقتصادی در امریکا و سایر بازارهای بین‌المللی شد. 

   ماجرای توئیتی که منتشر شد

«امشب آزمایش کووید-۱۹ بانوی اول ایالات متحده و من مثبت شد. ما روند قرنطینه و بهبودی را فوراً آغاز می‌کنیم. ما با هم از پس این (بیماری) برخواهیم آمد!» این 29کلمه، عبارات ابتدایی توئیتی است که ترامپ با استفاده از آنها خبر ابتلای خود و ملانیا به کووید19را رسانه‌ای کرده است. پیش از این هرچند ترامپ پنجشنبه شب اعلام کرده بود که به دنبال ابتلای یکی از دستیارانش به بیماری «کووید ۱۹» به همراه همسرش تست کرونا داده و خود را قرنطینه می‌کند، اما با این حال ساعت یک صبح جمعه به وقت واشنگتن رسمادر صفحه توئیترش نوشت: «نتیجه تست بانوی اول و من امشب مثبت اعلام شد.» در شرایطی که رسانه‌های ایالات متحده به‌دنبال جزئیات بیشتری از این خبر بودند، پزشک کاخ سفید لحظاتی بعد از انتشار توئیت دونالد ترامپ اعلام کرد که حال عمومی رییس‌جمهوری امریکا «خوب» است.رییس‌جمهوری ایالات متحده که در پیچ و خم کارزار انتخاباتی برای راهیابی مجدد به کاخ سفید قرار دارد، پیش از این در صفحه توئیتر خود نوشته بود که نتیجه تست کرونای «هوپ هیکز» یکی از دستیارانش مثبت بوده است. دونالد ترامپ ضمن تجلیل از دستیارش که به‌طور بی وقفه و بدون استراحت مشغول به کار بوده افزوده است: «وحشتناک است! بانوی اول و من منتظر نتیجه آزمایشمان هستیم. تا آن موقع روند قرنطینه خود را آغاز خواهیم کرد.»هوپ هیلکز اما شخصی است که بیشترین تاثیر رسانه‌ای را طی سال‌های اخیر در برنامه‌ها و راهبردهای رسانه‌ای ترامپ داشته است. قرار گرفتن این مدل امریکایی در متن این خبر شائبه‌ها در خصوص این مطلب که ترامپ در حال پیاده کردن راهبردی است که هیکز برای عبور از چالش انتخابات برنامه‌ریزی کرده را تقویت می‌کند. به گفته مربی ورزشی که هیکز در دوران جوانی در آن بازی می‌کرد، مدیر دفتر ارتباطات رییس‌جمهوری امریکا (هوپ هیکز) دوست دارد که به جای گل زدن، پاس گل بدهد و معمولا این کار را به روش‌های غیرمرسوم به سرانجام می‌رساند.

   مناظره فعلا لغو تا بعد....

رییس‌جمهور امریکا که تست کرونای وی مثبت شده است، سفر روز جمعه خود به فلوریدا را لغو کرد و روز خود را در قرنطینه گذراند. رسانه‌ها همچنین اعلام کردند مایک پنس، معاون ترامپ باید در زمان قرنطینه کرونایی و درمان ترامپ مسوولیت ریاست‌جمهوری را برعهده بگیرد. همچنین احتمالا مناظره دوم ترامپ با بایدن که قرار بود 15 اکتبر (24 مهر) برگزار شود لغو خواهد شد. سی‌ان‌ان روز جمعه طی گزارشی عنوان کرد که ابتلا ی دونالد ترامپ به ویروس کرونا می‌تواند به دلیل سن بالا و اضافه وزن نسبتا بالا برای وی خطرناک باشد.ترامپ اکنون به دلیل بالا بودن سن (۷۴ سال) در گروه مبتلایان به کرونا با خطر بالا قرار دارد. همچنین براساس گزارش‌ها وزن نسبتا بالای وی نیز می‌تواند در روند بهبودی مشکلاتی ایجاد کند.براساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در امریکا، افراد بین ۶۵ تا ۷۴ سال با پنج برابر خطر بیشتر بستری شدن در مقایسه با دیگر افراد روبرو هستند. خطر مرگ این افراد در این سنین در مقایسه با افراد بین ۱۸تا ۲۹ سال سن ۹۰ برابر بیشتر است. براساس اعلام پزشکان اضافه وزن نیز می‌تواند خطر بستری شدن را به دلیل ابتلا به کرونا سه برابر بیشتر کند. هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست که آیا ترامپ مشکلات جسمی دیگری دارد که منجر به قرار گرفتن در گروه مبتلایان با خطر بالا شود یا خیر. پیش از این هیچ نشانه‌ای از اینکه ترامپ سرطان، بیماری کلیوی، دیابت یا بیماری‌های خاص دیگری که منجر به تشدید وخامت شرایط جسمانی‌اش به دنبال ابتلا به کرونا شود، مشاهده نشده بود.

   واکنش بازارها به خبر قرنطینه شدن ترامپ

بعد از مشخص شدن ابعاد و زوایای جزئی‌تر موضوع، تحلیلگران تلاش کردند واکنش بازارها نسبت به خبر را ردیابی کنند. نشانه‌های که پیگیری آنها می‌توانست تصویری از احتمالات آینده در صحنه سیاسی را نیز مشخص کند. به نظر می‌رسد، نشانه مهمی که استراتژیست‌های اقتصادی برای تصمیم‌گیری به دنبال ظهور و بروزش بودند از راه رسیده باشد. نزول اکثر شاخص‌های اقتصادی در بازارهای بین‌المللی بعد از انتشار خبر ابتلای ترامپ به کرونا از منظر تحلیلگران به این معنی است که اقتصاد تصمیم خود را در خصوص انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا گرفته است. هرچند برای این اظهارنظرها شاید کمی زود باشد، اما گروهی از تحلیلگران معتقدند، تفسیر نزول شاخص‌های اقتصادی در این مقطع زمانی از منظر سیاسی می‌تواند به معنای کنار گذاشته شدن ترامپ و ایده هایش و استقبال از بایدن و راهبردهایش از سوی بازارها باشد. 

   اعداد و ارقام بازارها چه می‌گوید

شاخص سهام بورس وال استریت امریکا روز جمعه بلافاصله پس از مثبت اعلام شدن تست ویروس کرونای دونالد ترامپ و همسرش با ریزش همراه شدند. ضمن اینکه شاخص سهام Dow Jones  و Nasdaq، 2 درصد و همچنین شاخص اِس‌اند‌پی۵۰۰ (S&P 500) یا به عبارت دیگر، شاخص ۵۰۰ شرکت برتر امریکا نیز1.7درصد پس از انتشار خبر ابتلای ترامپ به کرونا دچار سقوط در شاخص‌ها شدند. بر اساس گزارش ان‌بی‌سی شاخص صنعتی داوجونز بیش از 500 واحد کاهش یافته و شاخص‌های اس‌اند پی 500 و نزدک نیز منفی شده است. سود اوراق قرضه دولتی 10 ساله خزانه‌داری امریکا نیز به کمتر از 0.6578 درصد کاهش یافته است.این در حالی است که مجلس نمایندگان امریکا بسته محرک مالی 2.2 تریلیون دلاری برای مقابله با ویروس کرونا را تصویب کرده‌اند و سرمایه‌گذاران منتظر تحولات بعدی هستند. دولت ترامپ و دموکرات‌ها هنوز بر سر بخش‌های اصلی این بسته محرک مالی اختلافات عمیقی دارند. پیش‌بینی می‌شود این بسته محرک مالی در مجلس سنا تصویب نخواهد شد. میچ مک کانل رهبر اکثریت سنای امریکا با مفاد اصلی این طرح مخالفت کرده است. ابتلای رییس‌جمهور امریکا به کرونا باعث سقوط بازارهای سهام آسیا و کاهش ارزش واحدهای پولی استرالیا و نیوزیلند در برابر دلار شد. به گزارش روسیا الیوم، در پی اعلام ابتلای «دونالد ترامپ» رییس‌جمهور امریکا و همسرش به ویروس کرونا بازارهای بورس آسیا جمعه سقوط کرد. همچنین اعلام ابتلای ترامپ به کرونا باعث کاهش ارزش واحدهای پولی استرالیا و نیوزیلند در برابر دلار امریکا شد. سایر بازارها و بورس‌های اروپایی و آسیایی نیز نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند.

   واکنش بازارهای ایران به خبر

اگر همگرایی و ارتباط متقابل بازارها را مانند قطعات مختلف یک دومینو فرض کنیم، در آن‌صورت سقوط بازار سرمایه امریکا نخستین قطعه از زنجیره‌ای این سقوط بود و متعاقب آن سایر بازارها هم دچار تکانه شدند. متعاقب سقوط بازار سهام امریکا، نزول شاخص در بازارهای سهام اروپا، آسیا و کاهش ارزش واحدهای پولی استرالیا و نیوزلند در برابر دلار نیز یکی‌یکی از راه رسیدند. ساعاتی از این دومینوی سقوط، نگذشته بود که بازار جهانی نفت هم وارد عمل شد و پالس کاهش قیمت ارسال کرد. قیمت دادوستد نفت برنت در پی انتشار خبر کرونا ترامپ یک دلار و ۴۹ سنت معادل ۳.۶ درصد کاهش یافت و به ۳۹ دلار و چهار سنت در هر بشکه رسید. حال وضعیت در بازار جهانی طلا اما به شکل و شمایل دیگری بروز کرد. طبق گزارش رویترز، قیمت هر اونس طلا جمعه با ۰.۶۵ درصد افزایش به ۱۸۹۸ دلار و سه سنت رسید. بدین ترتیب در بازارهای جهانی هرچند نفت و بورس واکنش منفی نشان دادند و ارزان شدند اما طلا احتمالا به دلیل گسترش بی‌اعتمادی نسبت به حضور دوباره ترامپ در کاخ سفید در دالان افزایشی قرار گرفت. اما ردپای این تحولات اقتصادی در بازارهای داخلی به چه صورتی ظهور خواهد کرد. در کوتاه‌مدت به نظر می‌رسد نوسانات در بازار ارز نخستین نشانه‌هایی باشد که اقتصاد ایران با آن دست به‌گریبان خواهد بود اما در میان‌مدت و بلندمدت احتمال شکست ترامپ و متعاقب آن حضور بایدن در کاخ سفید و بازگشت به برجام دورنمای روشن‌تری را پیش روی اقتصاد کشورمان می‌گشاید. هرچند برخی افراد و جریانات خاص از طریق رسانه‌های رسمی و شبکه‌های اجتماعی تلاش می‌کنند تا برجام را بی اهمیت جلوه دهند، اما همچنان برجام مهم‌ترین گزاره‌ای است که ایران از طریق آن می‌تواند زمینه تحقق منافعش را فراهم سازد. در بازار طلا و سکه به دلیل کاهش قیمت جهانی طلا قاعدتا نباید با افزایش مواجه شود، اما فعل و انفعالات سوداگرانه‌ای که از سوی برخی کارتل‌ها و گروه‌های بانفوذ برای القای ناکامی دولت در دستور کار قرار می‌گیرد، ممکن است بر دامنه نوسانات این بازار بیفزاید. تجربه قبلی بازارهای کشور از مناظره ترامپ و بایدن نشان داد هر اندازه که کفه ترازوی پیروزی بیشتر به سمت بایدن میل کند به همان اندازه نیز بازارهای کشورمان روند صعودی به خود می‌گیرند و هر میزان که احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات بیشتر می‌شود به همان میزان بازارهای کشور هم نشانه‌های منفی و نوسان از خود نمایان می‌کنند. با عبور از این اظهارنظرها و تحلیل‌ها باید منتظر روزهای آینده و اخبار تازه باشیم تا مبتنی بر داده‌های اطلاعاتی تکمیلی بهتر بتوان در خصوص میزان اثرگذاری متغیرهای سیاسی در اقتصاد ارزیابی تحلیلی داشت.