ستاره‌مربع‌هایی که جور ضعف اینترنت را می‌کشند

فائزه طاهری 

تلفن همراه یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر زندگی افراد شده و در این شرایط یکی از امکاناتی که بانکداری الکترونیکی در اختیار کاربران قرار می‌دهد، استفاده از کدهای ussd یا همان کدهایی است که با ٭ شروع و با # تمام می‌شوند. با استفاده از این کدها، کاربر به راحتی و در فضایی ساده می‌تواند فعالیت‌هایی از قبیل انتقال وجه، اعلام موجودی، خرید شارژ و پرداخت قبوض را انجام دهد. شاید یکی از مهم‌ترین کاربردهای کدهای ussd مورد استفاده دارندگان شماره‌های اعتباری اپراتورها برای گرفتن شارژ اعتباری باشد. کدهای ussd بدون استفاده از هیچ نرم‌افزاری روی گوشی تلفن همراه، ارتباط با بانک را با گرفتن چند عدد فراهم کرده‌اند. دو سال پیش بود بانک مرکزی بخشنامه‌ای به بانک‌ها ابلاغ کرد که در نتیجه تغییراتی در انجام تراکنش‌های مالی، دسترسی به حساب‌ مشتریان بانک‌ها برای عواملی غیر از بانک یا ارایه‌دهنده خدمات پرداخت محدود شده و اعلام شد با هدف تامین امنیت حساب کاربران، پردازش از کدهای ussd محدود به پرداخت قبوض عمومی و اپلیکیشن‌هایی که خود بانک‌ها طراحی کردند، جایگزین بانک‌ها شوند. با این بخشنامه، مقرر شده بود پرداخت‌هایی که با استفاده از کدهای ussd انجام می‌شدند، تنها با استفاده از اپلیکیشن‌ بانک‌ها امکان‌پذیر باشد. اگرچه ارتقای امنیت حوزه پرداخت همواره مورد تاکید کارشناسان و مسوولان مربوط بود و پرداخت‌های الکترونیکی نیز با توجه به گسترش بانکداری الکترونیکی و سهولت استفاده از این خدمات و بعضا بدون نیاز به اینترنت، روزبه‌رو به استفاده از چنین خدماتی می‌افزاید، مشخص بود که بدون یک خدمت جایگزین، شرایط را برای کاربران دشوارتر خواهد کرد. هرچند چنین تصمیمی با مخالفت نمایندگان هم روبرو شد و همان زمان آنها اعلام کردند بسیاری از کاربران تلفن همراه از طریق این کدهای دستوری سرویس‌هایی مانند پرداخت و شارژ اعتباری دریافت می‌کنند و اغلب مشترکان موبایل در مناطق محروم و روستایی و نیز مشترکان بی‌بضاعت و کسانی که گوشی هوشمند ندارند از این سرویس استفاده می‌کنند و نباید بدون روش جایگزین، آن را قطع کرد.

حذف کدهای USSD و جایگزینی آنها با اپلیکیشن‌های بانکی، اگرچه روشی برای ارتقای امنیت پرداخت‌های الکترونیکی در نظر گرفته شده بود، اما به گفته کارشناسان در شرایطی که هنوز زیرساخت‌های اینترنت برای تمامی نقاط فراهم نیست، احتمالا کاربران تلفن‌های همراه اعتباری را حداقل برای دریافت شارژ، دچار مشکل می‌کند. باید توجه داشت ussdها، کدهایی هستند که کار کاربر را آسان می‌کنند. اگرچه برخی از کشورها حتی به خاطر سرعت بالای اینترنت و اقتصادی دیجیتالی خود اساسا تجربه USSD‌ها را از سر نگذرانده‌اند، چرا که این فناوری ضعف‌های امنیتی جدی را در خود دارد. درواقع تجربه USSD در کشور، مناسب زمانی بود که اینترنت رایج نبود، زمانی که اینترنت در کشور رایج نبود فناوری USSD تنها مجرای جایگزین برای پرداخت‌های خرد به شمار می‌رفت. اگرچه در سال‌های گذشته و پیش از اینکه اینترنت مانند امروز گسترده شود، استفاده از ussdها ضرورت بیشتری داشت و حتی شاید بدون استفاده از این کدها، انجام بسیاری از فعالیت‌های بانکی ممکن نبود، اما باید پذیرفت امروز همچنان هم در تمامی نقاط نمی‌توان از اینترنت خوب و با سرعت بالا بهره برد و این موضوع در مناطق کمتر‌ توسعه‌یافته هم بیشتر خود را نشان می‌دهد. کما اینکه آخرین گزارش‌های تراکنش‌های مالی هم حاکی از آن است که در ابزار پذیرش موبایلی با همان USSD بیشتر در استان‌های کمتر توسعه یافته مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر چه میزان توسعه یافتگی استان بیشتر شود میزان استفاده از USSD یا کدهای دستوری که دستور پرداخت را می‌دهند کاهش می‌یابد. حذف کدهای ussd و جایگزینی آنها با اپلیکیشن‌های بانکی، شاید بتواند امنیتی را که مورد نظر مسوولان است فراهم کند، اما در شرایطی که هنوز هم زیرساخت‌های اینترنت برای تمامی نقاط فراهم نیست، استفاده از اپلیکیشن‌ها در تمامی موارد هم معنایی نخواهد داشت. چه بسا کاربران تلفن‌های همراه اعتباری در یکی از همین نقاط کور اینترنتی نیاز به شارژ اعتبار تلفن خود داشته باشند و اپلیکیشن‌های بانکی هم بدون اتصال به اینترنت نتوانند کمکی کنند.