شاخص مقدار تولید در ۹ سال

تعادل | 

ارزیابی‌های آماری نشان می‌دهد، شاخص مقدار تولید در بخش صنعت در بهار 1399 نسبت به فصل زمستان 1398، با افت 5 درصدی همراه بوده است. این در حالی است که در همین بازه زمانی شاخص مقدار تولید در بخش کشاورزی رشد 39 درصدی و در بخش معدن رشد تقریبا 0.4 درصدی را تجربه کرده است. در مقایسه با بهار 1398 نیز شاخص مقدار تولید در بخش صنعت حدود 0.5 درصد افت داشته اما در بخش‌های معدن و کشاورزی به ترتیب 0.7 درصد و 0.2 درصد رشد داشته است. از آنجایی که روند تولید به ویژه در بخش کشاورزی طی فصول گوناگون سال، ممکن است تحت تاثیر نوسانات و تحولات فصلی قرار گیرد، بررسی آمارهای تولید در این بخش‌ها شاید به تنهایی گویای وضعیت آن نباشد و لازم است اثرات فصلی آن از آمارها زدوده شود. (تعدیل شده فصلی) . از این رو در این گزارش در کنار بررسی آمارهای روند شاخص مقدار تولید کشور طی 9 سال اخیر، روند تعدیل شده فصلی آنها نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

    شاخص مقدار تولید در بخش صنعت

به گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، روند شاخص مقدار تولید در بخش صنعت طی بهار 1390 تا بهار 1399 نشان می‌دهد، این شاخص در دو فصل (پاییز 1390 و زمستان 1396) در بالاترین سطح خود قرار داشته است. در پاییز 1390، اگرچه شاخص مقدار تولید صنعتی در سطح بالایی قرار داشته، اما پس از این فصل، با تشدید تحریم‌ها این شاخص روند کاهشی به خود گرفته و در بهار 1392 به پایین‌ترین سطح خود طی بازه زمانی مورد بررسی رسیده است. پس از آن از بهار 1392 تا بهار 1395، اگرچه روند این شاخص با نوساناتی همراه بوده، اما تقریبا  در سطح مشابهی قرار داشته است. در ادامه، این شاخص روند افزایشی را در پیش گرفته و در زمستان 1396 یک اوج را تجربه کرده است؛ پیش از آنکه بار دیگر به دلیل تشدید تحریم‌ها روند این شاخص رو به کاهش برود. در زمستان 1398، به رغم روند تقریبا نزولی که شاخص مقدار تولید صنعت از چند فصل قبل شروع کرده بود، رشد مثبت 5 درصدی را تجربه کرده است؛ با این وجود، پس از آن در بهار 1399 این شاخص کاهش 5 درصدی را به خود دیده که باعث شد سطح آن تقریبا به سطح پاییز 1398 برسد. روند شاخص مقدار تولید بخش صنعت نشان می‌دهد این شاخص، پس از گذشت بیش از 8 سال، در بهار 1399 همچنان حدود 12 واحد از شاخص سال 1390 (۱۰۰) ‌کمتر است. همچنین رشد شاخص مقدار تولید بخش صنعت نسبت به فصل مشابه سال گذشته، از بهار 1397 تا پاییز 1398 همواره منفی بوده که بیشترین افت آن مربوط به زمستان 1397 (12.2 درصد) بوده است. در زمستان 1398، پس از گذشت 7 ماه رشد منفی، این شاخص توانست رشد مثبت را تجربه کند؛ اگرچه این رشد مثبت در فصل بعدی یعنی بهار پایدار نمانده و معادل منفی 0.5 درصد رقم خورده است. رشد شاخص مقدار تولید در بهار 1398 معادل منفی 5 درصد و در بهار 1397 منفی یک درصد رقم خورده بود، ما در بهار سال‌های 1396 و 1395، رشد شاخص تولید مثبت بوده است . 

   تعدیل شده فصلی 

 از سوی دیگر، در روند تعدیل فصلی شده شاخص مقدار تولید کشور در بخش صنعت، افت این شاخص در بهار 1399 نسبت به زمستان 1398، حدود 2 درصد بوده؛ اگرچه افت آن نسبت به بهار 1398 همچنان همان 0.5 درصد باقی مانده است.طی بازه زمانی مورد بررسی، بیشترین افت شاخص نسبت به فصل مشابه سال گذشته مربوط به زمستان 1397 (۱۲.۴ درصد) و بیشترین رشد مربوط به زمستان 1395 (۱۱.۹ درصد) بوده است .

    شاخص مقدار تولید در بخش معدن 

(به جز استخراج نفت و گاز طبیعی)

طی بهار 1390 تا بهار 1399، شاخص مقدار تولید بخش معدن (به‌جز استخراج نفت و گاز طبیعی) در کشور با نوسانات بالایی همراه بوده است. در سال 1391، همزمان با تشدید تحریم‌ها علیه ایران، سطح این شاخص با نوسانات شدیدی همراه شده و در ادامه آن، در فصل چهارم سال 1394، سقوط قابل توجهی را تجربه کرده است. شاخص مقدار تولید بخش معدن در زمستان 1398 در پایین‌ترین سطح خود طی 9 سال اخیر قرار داشته است. پس از این سقوط، روند عمومی سطح این شاخص تا تابستان 1397 افزایشی بوده، پیش از آنکه تا پاییز 1398، دوباره رو به کاهش پیش برود. پس از آن تا بهار 1399، سطح شاخص مقدار تولید معدن، اگرچه با نوسانات کمی همراه بوده، تقریبا در سطح ثابتی قرار داشته است .  شاخص مقدار تولید معدن در بهار 1399، همچنان حدود 4 واحد از رقم شاخص در سال پایه (۱۰۰) پایین‌تر قرار گرفته که حاکی از نامناسب‌تر شدن شرایط تولید این بخش پس از گذشت بیش از 8 سال است. در بهار 1399، شاخص مقدار تولید بخش معدن نسبت به زمستان 1398 حدود 0.4 درصد و نسبت به بهار 1398 حدود 07. درصد افزایش داشته است. از پاییز سال 1397 به بعد اولین‌بار است که شاخص مقدار تولید معدن نسبت به فصل مشابه سال گذشته با رشد همراه بوده است. در بهار 1398، رشد شاخص نسبت به مدت مشابه سال گذشته منفی 3.3 درصد و در بهار 1397 معادل 1.9 درصد بوده است. طی بازه زمانی مورد بررسی، بیشترین رشد نقطه به نقطه شاخص مقدار تولید بخش معدن مربوط به پاییز 1396 (3.8 درصد) و بیشترین افت نیز مربوط به زمستان 1394 (7.7) درصد بوده است. از آنجایی که روند شاخص مقدار تولید بخش معدن، آنچنان تحت تاثیر نوسانات فصلی قرار ندارد، روند تعدیل شده فصلی آن تفاوت قابل توجهی با روند اصلی نداشته است. 

    شاخص مقدار تولید در بخش کشاورزی 

روند شاخص مقدار تولید بخش کشاورزی از بهار 1390 تا بهار 1399 نشان می‌دهد، تولید کشاورزی متاثر از تحولات فصلی، نوساناتی داشته است. همواره تابستان هر سال بیشترین سطح شاخص را به خود اختصاص داده و کمترین آن مربوط به فصول زمستان بوده است. در بهار 1399، شاخص تولید بخش کشاورزی نسبت به بهار 1398 تقریبا بدون تغییر مانده است. این در حالی است که در زمستان 1398 نسبت به فصل مشابه سال گذشته این شاخص رشد 3.5 درصدی را تجربه کرده بود. شاخص مقدار تولید بخش کشاورزی در بهار 1399، نسبت به شاخص سال پایه ۱۳۹۰ (۱۰۰) ‌همچنان حدود 11.5 واحد کمتر است. براساس آنچه روند تعدیل فصلی شده شاخص مقدار تولید بخش کشاورزی نشان می‌دهد، این شاخص در بهار 1399، در بالاترین سطح خود طی 9 سال گذشته قرار داشته است. پیش از این در بهار 1398 نیز این شاخص در سطح مشابه قرار گرفته بود. کمترین سطح شاخص طی 9 سال اخیر نیز به بهار 1391 اختصاص داشته است . براساس این آمارها، شاخص مقدار تولید بخش کشاورزی در بهار 1399 نسبت به بهار 1398، رشد تقریبا صفر را تجربه کرده است. در زمستان سال 1398 نیز رشد این شاخص نسبت به فصل مشابه سال گذشته معادل 1.9 درصد بوده است. طی بازه زمانی مورد بررسی، بیشترین رشد نقطه به نقطه این شاخص مربوط به پاییز 1398 (9.1 درصد) و بیشترین افت آن مربوط به پاییز 1393 (8.5 درصد) بوده است.