شاخص مقدار تولید در ۹ سال
تعادل |
ارزیابی‌های آماری نشان می‌دهد، شاخص مقدار تولید در بخش صنعت در بهار ۱۳۹۹ نسبت به فصل زمستان ۱۳۹۸، با افت ۵ درصدی همراه بوده است. این در حالی است که در همین بازه زمانی شاخص مقدار تولید در بخش کشاورزی رشد ۳۹ درصدی و در بخش معدن رشد تقریبا ۰,۴ درصدی را تجربه کرده است. در مقایسه با بهار ۱۳۹۸ نیز شاخص مقدار تولید در بخش صنعت حدود ۰.۵ درصد افت داشته اما در بخش‌های معدن و کشاورزی به ترتیب ۰.۷ درصد و ۰.۲ درصد رشد داشته است. از آنجایی که روند تولید به ویژه در بخش کشاورزی طی فصول گوناگون سال، ممکن است تحت تاثیر نوسانات و تحولات فصلی قرار گیرد، بررسی آمارهای تولید در این بخش‌ها شاید به تنهایی گویای وضعیت آن نباشد و لازم است اثرات فصلی آن از آمارها زدوده شود. (تعدیل شده فصلی) . از این رو در این گزارش در کنار بررسی آمارهای روند شاخص مقدار تولید کشور طی ۹ سال اخیر، روند تعدیل شده فصلی آنها نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
شاخص مقدار تولید در بخش صنعت
به گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، روند شاخص مقدار تولید در بخش صنعت طی بهار ۱۳۹۰ تا بهار ۱۳۹۹ نشان می‌دهد، این شاخص در دو فصل (پاییز ۱۳۹۰ و زمستان ۱۳۹۶) در بالاترین سطح خود قرار داشته است. در پاییز ۱۳۹۰، اگرچه شاخص مقدار تولید صنعتی در سطح بالایی قرار داشته، اما پس از این فصل، با تشدید تحریم‌ها این شاخص روند کاهشی به خود گرفته و در بهار ۱۳۹۲ به پایین‌ترین سطح خود طی بازه زمانی مورد بررسی رسیده است. پس از آن از بهار ۱۳۹۲ تا بهار ۱۳۹۵، اگرچه روند این شاخص با نوساناتی همراه بوده، اما تقریبا در سطح مشابهی قرار داشته است. در ادامه، این شاخص روند افزایشی را در پیش گرفته و در زمستان ۱۳۹۶ یک اوج را تجربه کرده است؛ پیش از آنکه بار دیگر به دلیل تشدید تحریم‌ها روند این شاخص رو به کاهش برود. در زمستان ۱۳۹۸، به رغم روند تقریبا نزولی که شاخص مقدار تولید صنعت از چند فصل قبل شروع کرده بود، رشد مثبت ۵ درصدی را تجربه کرده است؛ با این وجود، پس از آن در بهار ۱۳۹۹ این شاخص کاهش ۵ درصدی را به خود دیده که باعث شد سطح آن تقریبا به سطح پاییز ۱۳۹۸ برسد. روند شاخص مقدار تولید بخش صنعت نشان می‌دهد این شاخص، پس از گذشت بیش از ۸ سال، در بهار ۱۳۹۹ همچنان حدود ۱۲ واحد از شاخص سال ۱۳۹۰ (۱۰۰) کمتر است. همچنین رشد شاخص مقدار تولید بخش صنعت نسبت به فصل مشابه سال گذشته، از بهار ۱۳۹۷ تا پاییز ۱۳۹۸ همواره منفی بوده که بیشترین افت آن مربوط به زمستان ۱۳۹۷ (۱۲,۲ درصد) بوده است. در زمستان ۱۳۹۸، پس از گذشت ۷ ماه رشد منفی، این شاخص توانست رشد مثبت را تجربه کند؛ اگرچه این رشد مثبت در فصل بعدی یعنی بهار پایدار نمانده و معادل منفی ۰.۵ درصد رقم خورده است. رشد شاخص مقدار تولید در بهار ۱۳۹۸ معادل منفی ۵ درصد و در بهار ۱۳۹۷ منفی یک درصد رقم خورده بود، ما در بهار سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۵، رشد شاخص تولید مثبت بوده است .
تعدیل شده فصلی
از سوی دیگر، در روند تعدیل فصلی شده شاخص مقدار تولید کشور در بخش صنعت، افت این شاخص در بهار ۱۳۹۹ نسبت به زمستان ۱۳۹۸، حدود ۲ درصد بوده؛ اگرچه افت آن نسبت به بهار ۱۳۹۸ همچنان همان ۰,۵ درصد باقی مانده است.طی بازه زمانی مورد بررسی، بیشترین افت شاخص نسبت به فصل مشابه سال گذشته مربوط به زمستان ۱۳۹۷ (۱۲.۴ درصد) و بیشترین رشد مربوط به زمستان ۱۳۹۵ (۱۱.۹ درصد) بوده است .
شاخص مقدار تولید در بخش معدن
(به جز استخراج نفت و گاز طبیعی)
طی بهار ۱۳۹۰ تا بهار ۱۳۹۹، شاخص مقدار تولید بخش معدن (به‌جز استخراج نفت و گاز طبیعی) در کشور با نوسانات بالایی همراه بوده است. در سال ۱۳۹۱، همزمان با تشدید تحریم‌ها علیه ایران، سطح این شاخص با نوسانات شدیدی همراه شده و در ادامه آن، در فصل چهارم سال ۱۳۹۴، سقوط قابل توجهی را تجربه کرده است. شاخص مقدار تولید بخش معدن در زمستان ۱۳۹۸ در پایین‌ترین سطح خود طی ۹ سال اخیر قرار داشته است. پس از این سقوط، روند عمومی سطح این شاخص تا تابستان ۱۳۹۷ افزایشی بوده، پیش از آنکه تا پاییز ۱۳۹۸، دوباره رو به کاهش پیش برود. پس از آن تا بهار ۱۳۹۹، سطح شاخص مقدار تولید معدن، اگرچه با نوسانات کمی همراه بوده، تقریبا در سطح ثابتی قرار داشته است . شاخص مقدار تولید معدن در بهار ۱۳۹۹، همچنان حدود ۴ واحد از رقم شاخص در سال پایه (۱۰۰) پایین‌تر قرار گرفته که حاکی از نامناسب‌تر شدن شرایط تولید این بخش پس از گذشت بیش از ۸ سال است. در بهار ۱۳۹۹، شاخص مقدار تولید بخش معدن نسبت به زمستان ۱۳۹۸ حدود ۰,۴ درصد و نسبت به بهار ۱۳۹۸ حدود ۰۷. درصد افزایش داشته است. از پاییز سال ۱۳۹۷ به بعد اولین‌بار است که شاخص مقدار تولید معدن نسبت به فصل مشابه سال گذشته با رشد همراه بوده است. در بهار ۱۳۹۸، رشد شاخص نسبت به مدت مشابه سال گذشته منفی ۳.۳ درصد و در بهار ۱۳۹۷ معادل ۱.۹ درصد بوده است. طی بازه زمانی مورد بررسی، بیشترین رشد نقطه به نقطه شاخص مقدار تولید بخش معدن مربوط به پاییز ۱۳۹۶ (۳.۸ درصد) و بیشترین افت نیز مربوط به زمستان ۱۳۹۴ (۷.۷) درصد بوده است. از آنجایی که روند شاخص مقدار تولید بخش معدن، آنچنان تحت تاثیر نوسانات فصلی قرار ندارد، روند تعدیل شده فصلی آن تفاوت قابل توجهی با روند اصلی نداشته است.
شاخص مقدار تولید در بخش کشاورزی
روند شاخص مقدار تولید بخش کشاورزی از بهار ۱۳۹۰ تا بهار ۱۳۹۹ نشان می‌دهد، تولید کشاورزی متاثر از تحولات فصلی، نوساناتی داشته است. همواره تابستان هر سال بیشترین سطح شاخص را به خود اختصاص داده و کمترین آن مربوط به فصول زمستان بوده است. در بهار ۱۳۹۹، شاخص تولید بخش کشاورزی نسبت به بهار ۱۳۹۸ تقریبا بدون تغییر مانده است. این در حالی است که در زمستان ۱۳۹۸ نسبت به فصل مشابه سال گذشته این شاخص رشد ۳,۵ درصدی را تجربه کرده بود. شاخص مقدار تولید بخش کشاورزی در بهار ۱۳۹۹، نسبت به شاخص سال پایه ۱۳۹۰ (۱۰۰) همچنان حدود ۱۱.۵ واحد کمتر است. براساس آنچه روند تعدیل فصلی شده شاخص مقدار تولید بخش کشاورزی نشان می‌دهد، این شاخص در بهار ۱۳۹۹، در بالاترین سطح خود طی ۹ سال گذشته قرار داشته است. پیش از این در بهار ۱۳۹۸ نیز این شاخص در سطح مشابه قرار گرفته بود. کمترین سطح شاخص طی ۹ سال اخیر نیز به بهار ۱۳۹۱ اختصاص داشته است . براساس این آمارها، شاخص مقدار تولید بخش کشاورزی در بهار ۱۳۹۹ نسبت به بهار ۱۳۹۸، رشد تقریبا صفر را تجربه کرده است. در زمستان سال ۱۳۹۸ نیز رشد این شاخص نسبت به فصل مشابه سال گذشته معادل ۱.۹ درصد بوده است. طی بازه زمانی مورد بررسی، بیشترین رشد نقطه به نقطه این شاخص مربوط به پاییز ۱۳۹۸ (۹.۱ درصد) و بیشترین افت آن مربوط به پاییز ۱۳۹۳ (۸.۵ درصد) بوده است.
