اخبار

بررسی تاثیر دو اقدام اخیر  بانک مرکزی بر بازار ارز

درپی افزایش‌ چشمگیر قیمت در بازار ارز، بانک مرکزی برای مدیریت و ساماندهی این بازار اقداماتی انجام داده است؛ به گونه‌ای که از روز گذشته مقرر شده روزانه۵۰ میلیون دلار به صورت اسکناس در بازار متشکل ارزی عرضه کند و با سفر و مذاکره رییس کل بانک مرکزی کشورمان به عراق که روز گذشته انجام شد، توافق شده منابع میلیاردی ارزی کشورمان در این کشور همسایه آزاد شود. حال باید نتیجه این اقدامات را در بازار ارز دید که یک تحلیلگر اقتصادی این موضوع را تحلیل و بررسی کرده است. به گزارش ایسنا، در ماه‌های ابتدایی سال توقف صادرات نفتی، کاهش صادرات غیرنفتی در پی شیوع کرونا و تحریم‌ها بازار ارز را با مشکل عرضه مواجه کرد و از آنجا که در آن روزها بخش قابل توجهی از ارزهای صادراتی به چرخه اقتصادی کشور برنگشته بود، در آن زمان تسریع در بازگشت ارزها به کشور عامل موثری بر آرامش بازار ارز دانسته می‌شد تا اینکه بانک مرکزی برای تسهیل و تسریع در بازگشت ارزهای صادراتی اقداماتی چون برخورد قضایی با متخلفان ارزی، صحبت و توافق با صادرکنندگان خوش حساب، تعلیق موقت کارت‌های بازرگانی و... انجام داد.  همچنین، یک اقدام دیگر در این زمینه از سوی بانک مرکزی اعلام فروش مستقیم ارزهای حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی‌، فولادی‌ و معدنی‌ها در صرافی‌های بانکی مجاز برای واردات کالاهای دارای تخصیص ارز، بود. سرانجام با اقدامات انجام شده از ۲۷ میلیارد دلار ارز صادراتی برنگشته به کشور معادل ۱۹ میلیارد تومان همچنان بلاتکلیف باقی مانده و هشت میلیارد دلار از آنها به چرخه اقتصادی کشور برگشته است.  در نهایت، طبق اعلام مسوولان بانک مرکزی کشور در پی این‌گونه اقدامات، روند عرضه و معاملات حواله‌های ارزی در سامانه نیما به عنوان بازار ثانویه ارز در فصل تابستان بهتر از قبل شد اما با این حال، ترمز افزایش قیمت ارز کشیده نشد که درباره چرایی افزایش قیمت‌ها در بازار ارز رییس کل بانک مرکزی در آخرین اظهارات خود در این زمینه تلاش‌های دولت امریکا برای ایجاد التهاب در بازار ارز را با طرح لغو تمام معافیت‌های تحریمی و راه‌اندازی ماشین تبلیغاتی خود توسط رسانه‌های وابسته، عامل موثر بر وضعیت کنونی بازار دانسته است.

خطای بزرگ رسمیت‌دادن  به بازار آزاد ارز

یک اقتصاددان با اشاره به اینکه در شرایط تحریمی و شکست بازار بایستی غیرقانونی بودن بازار آزاد ارز اعلام شود، گفت: در جنگ اقتصادی قیمت مناسب ارز باید به‌گونه‌ای تعیین و اعمال شود که ضامن کنترل تورم و احیای تولید و رشد اقتصادی باشد. حسین صمصامی در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به تحولات اخیر در بازار ارز و ناتوانی سیاست‌گذار در کنترل قیمتها گفت: مجاز شمردن بازار آزاد ارز برای تعیین نرخ انواع ارز مثل دلار و... یک اشتباه راهبردی از سوی سیاست‌گذار ارزی کشور بوده است و متأسفانه بعد از گذشت چندین سال و ماه از این نوع جهتگیری مسوولان هنوز متوجه اشتباه خود نشده‌اند و همچنان بر مسیر غلط قبلی پافشاری می‌کنند. استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: امروز بازار آزاد مختل‌شده ارز ایران بازار مناسبی برای کشف نرخ ارز در کشور نیست اما متأسفانه سیاست‌گذار بازاری را که نمی‌تواند و نباید نرخ ارز در آن تعیین شود به‌رسمیت شناخته و مبنای عمل در تعیین نرخ ارز قرار داده است، این درحالی است که با توجه به شرایط تحریمی کشور، بایستی غیرمعتبر و غیرقانونی بودن بازار آزاد ارز اعلام شود. سرپرست پیشین وزارت اقتصاد تأکید کرد: امروز انواع ریسک‌‌ها و شوک‌های اقتصادی به کلیت اقتصاد ایران تحمیل شده است که این موضوع باعث شکل‌گیری بی‌ثباتی و ناآرامی در بازار ارز آزاد مختل‌شده نیز شده است، به همین دلیل است که شاهد افزایش روزافزون نرخ ارز و به‌تبع آن قیمتها هستیم و این موضوع به‌صورت مستقیم در سفره مردم و معیشت اقشار مختلف اثرات منفی گسترده‌ای گذاشته است.

وی با بیان اینکه متأسفانه با اشتباه صورت‌گرفته برای پذیرش نرخ نیمایی بر اساس نرخ ارز بازار آزاد مختل‌شده عملاً فضای تولید در کشور با مشکلات جدی مواجه شده است، گفت: نرخ مناسب ارز برای جهش تولید و احیای رشد اقتصادی در ایران و کنترل تورم حدود 5 هزار تومان است. بانک مرکزی با رسمیت بخشیدن به بازار آزاد و سرایت آن به نرخ نیمایی عملاً موجب افزایش هزینه تولید و به‌تبع آن کاهش سطح تولید و سرمایه‌گذاری و در نتیجه افزایش قیمتها و جهش تورمی شده است. این اقتصاددان، با تصریح به اینکه در شرایط جنگ اقتصادی بازار کارایی خود را از دست می‌دهد و شکست می‌خورد، تأکید کرد: باید سیاست‌گذاری موجود مبنی بر رسمیت بازار آزاد تغییر کند و حتی در صورت لزوم برای برچیدن فضای موجود نهادهای امنیتی و انتظامی نیز ورود داشته باشند در غیر این صورت هیچ قیمت مشخصی برای بازار آزاد ارز متصور نیستیم، بر این اساس بایستی نظارتها در بازار آزاد تشدید شود چراکه نتیجه آزمودن ادامه مسیر فعلی آن هم در شرایط تحریمی مشخص است. صمصامی گفت: بایستی فرایند تخصیص ارز کالاهای اساسی، واسطه‌ای و مواد اولیه تولید با نرخ مناسب تسریع شود در غیر این صورت با کاهش جدی سطح تولید نیز مواجه خواهیم شد که نتیجه این سیاست تحمیل تورمهای بیشتر به اقتصاد ایران آن هم در شرایط تحمیل تحریم‌هاست. در صورت تخصیص به موقع و ترخیص سریع کالاهای رسوبی و مواد اولیه تولید، در شرایط جنگ اقتصادی فعلی می‌توان به رونق صادرات غیرنفتی امیدوار بود. در مرحله بعد با ایجاد تنوع و افزایش کانال‌های ورود ارز به کشور و ایجاد درآمدهای ارزی مستقیم و اطمینان از تکافوی منابع ارزی می‌توان از مکانیسم بازار آزاد ارز در کشف قیمت و تخصیص منابع استفاده کرد.