زندگی با عصای سفید
گلی ماندگار|در تقویم جهانی 15 اکتبر به عنوان روز عصای سفید انتخاب شده است. روزی که قرار است در مورد افراد نابینا و کم بینا حرف بزنیم و مسائل و مشکلات آنها را مورد بررسی قرار دهیم. اما وقتی پای مشکلات و مصائب این قشر در کشور ما به میان می‌آید نمی‌توانیم حتی یک نقطه روشن و امیدوار‌کننده در زمینه ارایه خدمات و رسیدگی به این افراد پیدا کنیم. کافی است گشتی در شهر بزنیم تا با انواع و اقسام موانع که انسان بینا هم با آنها مشکل دارد چه برسد به افراد با مشکل بینایی همه جا به چشم می‌خورند. اصلا چند درصد وسایل نقلیه عمومی برای این افراد مناسب‌سازی شده اند؟
چند درصد ساختمان‌های اداری برای پذیرا بودن این افراد مناسبند؟ در مورد اشتغال و تحصیل این افراد چه امکانات ویژه‌ای را در اختیار دارند؟ چرا باید پیدا کردن کار برای افرادی که کم بینا یا نابینای مطلق هستند آرزویی محال به نظر برسد. چرا در خانه‌هایی که ساخته می‌شود هیچ امکاناتی برای این افراد در نظر گرفته نشده است. این در حالی است که بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی سال‌هاست که شرایط زندگی شهری برای این افراد را به بهترین شکل ممکن تغییر داده‌اند. اما در ایران هر سال روز عصای سفید که از راه می‌رسد، مسوولان شهری و غیر شهری سخنرانی می‌کنند، وعده و وعید می‌دهند و در نهایت هم همه‌چیز با همین حرف‌ها به پایان می‌رسد و هیچ اقدام قابل توجهی هم صورت نمی‌گیرد.
آمارها چه می‌گویند؟
آمارهای جهانی می‌گویند در دنیا حدود ۲۵۰ میلیون نفر از افراد دچار اختلال بینایی هستند. از این تعداد ۳۵ میلیون نفر نابینای مطلق است که ۸۰ درصدشان را افراد بالای ۵۰ سال تشکیل می‌دهند. این درحالی است که در حال حاضر ۹۰ درصد نابینایان جهان در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند. ایران در این میان در جرگه ۱۶ کشور اول از نظر جمعیت نابینایان است. به گفته رییس انجمن نابینایان ایران این تعداد در کشور ما براساس شاخص‌های جهانی نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر است که ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار نابینای مطلق هستند و ۶۰۰ تا ۶۵۰ هزار در کشور اختلال بینایی دارند. لازم به ذکر است که درصد بالایی از نابینایی‌ها به دلیل بیماری‌های مزمن مانند آب مروارید، آب سیاه، یا حوادث و تصادفات رانندگی است که قابل پیشگیری است. درحالی که اغلب نابینایی‌ها در کشورهای توسعه نیافته به دلیل عفونت‌ها و بیماری‌ها ایجاد می‌شود اما بیشتر نابینایی‌های ایران به دلیل حوادث در طول کار و تصادفات اتفاق می‌افتد است . لازم به ذکر است یکی از دلایلی که ایران را در لیست کشورهای دارای نابینا زیاد قرار داد جنگ تحمیلی ۸ ساله ایران و عراق بود.
قانونی که هنوز اجرایی نشده
لایحه حمایت از حقوق معلولان 20 اسفند 96 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در جلسه 22 فروردین 97 شورای نگهبان تایید شد. اما از آن تاریخ تاکنون این قانون اجرایی نشده است. نه در رابطه با سهمیه‌ای که هر یک از نهادها و ارگان‌ها برای استخدام معلولان و از جمله نابینایان دارند و باید به آن عمل کنند و نه در زمینه بهسازی فضای شهری چه در تهران و چه در دیگر شهرهای ایران. هنوز همان مشکلات همیشگی بر سر راه بیش از 800 هزار نفری است که با مشکلات بینایی دست و پنجه نرم می‌کنند و امکانات مناسب هم برای شغل و زندگی در اختیار ندارند. در واقع زندگی کردن با عصای سفید در این سرزمین بسیار سخت است.
اشتغال مهم‌ترین مشکل نابینایان
«علی اکبر جمالی»، رییس انجمن نابینایان کشور با برشمردن مشکلاتی که نابینایان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، مهم‌ترین مشکل نابینایان را اشتغال دانسته و به «تعادل» می‌گوید: در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین مسائل آزاردهنده برای نابینایان که در واقع ریشه بسیاری از مشکلات دیگر است، وضعیت اشتغال آنهاست که زندگی بسیاری از آنها را با چالش مواجه کرده است. جمالی می‌افزاید: نابینایان نسبت به معلولین دیگر بسیار مغفول مانده‌اند. با وجود اینکه افراد نابینا افرادی توانمند هستند اما به دلیل عدم فرهنگ‌سازی مناسب هنوز بسیاری از شرکت‌ها و مسوولان به این افراد اعتماد ندارند و از نیروهای نابینا استفاده نمی‌کنند. یکی از دلایل عدم استقبال کارفرمایان برای استخدام این قشر محروم بودن بسیاری از نابینایان از آموزش مهارت و حرفه به ویژه مهارت‌های که با اصول علمی و فناوری و تکنولوژی‌های جدید منطبق باشد، است. بدون شک در این شرایط فرصت شغلی برای نابینایان کمتر است و حتی اگر فرصت‌های هم برای برخی از نابینان فراهم شود به دلیل عدم حمایت دولت از کارفرمایانی که معلولان و نابینایان را استخدام می‌کنند، به جایی نمی‌رسد. بر اساس آخرین آماری که وزارت کار اعلام کرده بیش از 40 درصد نابینایان کشور بیکار هستند.
سامانه شاد دانش‌آموزان نابینا را ندید
اصلا نیازی نیست برای اینکه بفهمیم مسوولان چقدر به فکر نابینایان هستند، مسائل مختلف را مورد بررسی قرار دهیم. همین سامانه شاد که دانش‌آموزان در دوران کرونا از آن استفاده می‌کنند برای ادامه تحصیل هیچ امکانی برای استفاده دانش‌آموزان نابینا ندارد. اینکه مسوولان وزارت آموزش و پرورش چرا و چگونه به این نتیجه رسیده‌اند که آمار دانش‌آموزان نابینا را در تدوین برنامه‌های آموزش مجازی نادیده بگیرند، نشان می‌دهد، موضوع شاید به همان اندازه برایشان بی‌اهمیت بوده که دسترسی نداشتن 3 و نیم میلیون دانش‌آموز به گوشی هوشمند و محرومیت از تحصیل در فضای مجازی.
