تاثیر اجزای بازارسرمایه برتوسعه اقتصاد ایران

مجید  محسنی مجد

 از یکی، دو سال گذشته شاهد تغییرات بزرگی در اقتصاد کشور بودیم که نمود آن را در قالب انتقال آثار نقدینگی در حال افزایش در بازارهای مختلفی چون ارز، طلا، مسکن و سهام دیدیم. از همان روزها و با رکوردشکنی پیاپی شاخص کل در بورس، چند میلیون نفر به یک باره وارد این بازار شدند. از ابتدا مشخص بود که این روند طبیعی نیست و رشد بازار سرمایه با شیب زیادی در حال افزایش بود. این بازار پس از ثبت رشد300 درصدی در ماه‌های ابتدایی امسال، قله دومیلیون هزار واحد را نیز فتح کرد اما از نیمه مرداد روند نزولی آن آغاز شد و همچنان ادامه دارد. با وجود نوسانات زیاد در این مدت، یکی از موضوعاتی که در این دوره اهمیت آن مشخص شد، این بود که بازار سرمایه و بورس در کشو چه ظرفیت گسترده‌ای دارد و تا این زمان آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته بود. این بازار اگر چه می‌تواند سبب هدایت نقدینگی و سرمایه‌های خرد به سمت واحدهای تولیدی و رونق تولید کشور شود، اما با وجود رشد سریع، ظرفیتی دارد که به مسائل بسیار کوچک نیز حساسیت نشان داده و مسوولان باید توجه داشته باشند هر تصمیم آنها و حتی نوع ادبیات گفتاری آنها در این زمینه، خیلی راحت می‌تواند این بازار را دچار استرس کرده و آن را دستخوش تغییرات منفی کند. با این حال با توجه به اینکه شاهد نزول بازار سرمایه در روزهای اخیر هستیم، اما روند نزولی و صعودی ذات بازار سرمایه بوده و این بازار در ایران وضعیت‌های جدیدی را تجربه می‌کند که به نظر می‌رسد برای رسیدن به وضعیت مطلوب، باید این راه ادامه پیدا کند که البته این امر مستلزم مدیریت صحیح و جامع نگر نسبت به این بازار است. 

رونق یک باره بورس و نزول آن در ماه‌های گذشته، نشان از آن دارد که هنوز در بازار سرمایه ظرفیت‌سازی‌ها به صورت کامل انجام نشده و آماده نبودن برخی شرکت‌ها، عرضه‌های اولیه و صندوق‌های دارایی این بازار را تحت تأثیر قرار داده است. در این میان آن چه باید مد نظر مدیران و مسوولان قرار گیرد این است که رونق بازار سرمایه یکی از مهم‌ترین راهکارهای تحقق اقتصاد غیرنفتی بوده و می‌تواند با تأمین سرمایه‌های تولیدی داخل و رفع موانع تولید، کمک بزرگی در بی‌اثر شدن تحریم‌ها باشد. اهمیت کارکردهای بازار سرمایه در توسعه اقتصادی کشور آنچنان اهمیت دارد که تغییرات و عوامل اثرگذار بر اجزای آن می‌تواند تا سال‌ها جهت رشد و توسعه اقتصاد در ایران را دگرگون کند.

 یکی از موضوعات مهمی که می‌تواند در حال حاضر به وضعیت بورس و نوسانات حاکم بر آن تأثیر بگذارد، افزایش سطح اطلاعات مردم نسبت به بازار سرمایه و ارایه آموزش‌های صحیح به آنهاست. با اینکه این کار از همان ابتدای آغاز روند صعودی بورس از بسترهای مختلف صورت گرفته است، اما به نظر می‌رسد بسیاری از اشخاص حقیقی که وارد این بازار شده‌اند، هنوز اطلاع دقیقی از این بازار نداشته و به صورت احساسی عمل می‌کنند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید اطلاع‌رسانی و آموزش داده شود، این است که نباید این بازار بدون ریسک معرفی شود چرا که ریسک و ریسک‌پذیری یکی از اجزای جدایی ناپذیر بازارهای سرمایه است. نکته مهم دیگری که باید همواره در مسیر بازار سرمایه مورد توجه قرار گیرد، موضوع شفافیت است. شفافیت در این بازار نسبت به تمام بازارهای مالی دیگر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. نکته مهم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، مربوط به بخش‌ها و واحدهای تولیدی است. به این معنا که قیمت‌ها باید واقعی باشد. این قیمت‌ها هم در بخش مواد اولیه و هم قیمت نهایی محصول باید اتفاق بیفتد. توسعه بازار سرمایه به صورت پایدار هیچگاه اتفاق نخواهد افتاد مگر اینکه قیمت‌ها در آن واقعی باشد. این موضوع اهمیت بسیاری در افزایش قدرت پیش بینی سرمایه‌گذاران خواهد داشت. موضوع مهم دیگری که چندان به آن توجه نشده است، نبود متولی حرفه‌ای برای مدیریت بازار سرمایه در شرایط صعودی و نزولی آن است. اگر این بازار با مدیریت بازار گردانان حرفه‌ای هدایت شود به قطع یقین اعتماد ازدست رفته به بورس در مدت کوتاهی بازخواهد گشت. یکی از نکات دیگری که در وضعیت نزولی بازار سرمایه تأثیرگذار بوده، بحث خروج نقدینگی از این بازار به دلیل افزایش نرخ ارز و طلا و ایجاد بازارهای موازی کاذب در برابر این بازار بوده که ادامه آن می‌تواند، روند نزولی بازار سرمایه را سرعت ببخشد. از سوی دیگر اخبار جسته گریخته‌ای چون افزایش سود سپرده بانکی همچنین اخبار مربوط به انتخابات امریکا، توانسته‌اند بر این بازار حساس به هر ترتیب تأثیر بگذارند.

با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و موضوع مهم تحریم‌ها همچنین وضعیت اقتصادی جهان که تحت تأثیر بیماری کرونا قرار گرفته است، بورس و بازار سرمایه و اتخاذ تصمیمات سریع و صحیح برای بازگرداندن آن به روند صعودی می‌تواند چشم‌انداز مثبتی پیش روی تولید ملی و واحدهای تولیدی ایجاد کرده و ما را در گذار از شرایط سخت و پیچیده کشور به سمت آینده روشن‌تر رهنمون کند. از این‌رو رفع موانع موجود بازار سرمایه از مهم‌ترین وظایف مدیران و مسوولان کشور است. در این میان زمان نقش کلیدی را بر عهده دارد و از دست دادن آن در اتخاذ تصمیمات درست، ممکن است تبعات سنگینی در این زمینه برای کشور ایجاد کند.