جریان سیال سرمایه‌گذاری در اقتصاد و مساله ریسک

محمد حسین ادیب

واقع آن است بیزینس در ایران، همچنان زنده است و ارزش جنگیدن دارد.اما باید فعالان اقتصادی و مخاطبان بازار، خودشان را برای یک شروع تازه و شرایط جدید آماده کنند. حافظه اقتصاد نفتی- بازرگانی که قبلا روزی 2.5میلیون نفت صادر می‌شد و بعد از فروش نفت، پولش به اقتصاد تزریق می‌شد و در نهایت مردم شروع به داد ستد می‌کردند باید کنار گذاشته شود. ضمن اینکه باید بر اساس داده‌های اطلاعاتی موجود تصویری از شرایط اقتصادی آینده را نیز به دست آورد. رمز موفقیت در اقتصاد از این پس آن است که جذابیت‌های مبتنی بر اقتصاد نفتی- بازرگانی باید کنار گذاشته شود و ضرورت‌های اقتصادی دوران جدید باید درک شود و مبتنی بر نیازهای روز تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی‌ها انجام شود. برای تصویرسازی بخشی از این واقعیات جدید، قبل از هر نکته‌ای، باید معنای ریسک را با یک مثال منتقل کرد تا مشکلی که بیش از 70 الی 80 درصد فعالان اقتصادی با آن دست به گریبان هستند، تصویرسازی شود. یکی از فعالان اقتصادی اخیرا به من مراجعه کرده بود برای مشاوره در خصوص یک سرمایه‌گذاری جدید 200میلیارد تومانی که بر اساس اطلاعاتی که فرد منتقل کرد در حوزه خرید ماشین‌آلات خارجی قرار بود برنامه‌ریزی و عملیاتی شود. از این فرد پرسیدم که کل سرمایه و دارایی‌اش و پرتفوی دارایی‌اش چقدر می‌ارزد؟ گفتند «200میلیاردتومان می‌ارزد». دوباره از او پرسیدم این 200میلیارد تومان سرمایه‌گذاری جدید را از چه راهی قرار است به دست بیاورید؟ گفتند: «150میلیارد تومان آن را می‌خواهم وام بگیرم.» پس یک نفر200میلیارد کل دارایی‌اش است و وقتی که از او سوال می‌شود که این سرمایه‌گذاری جدید چگونه به دست می‌آید و قرار است در چه بخشی اجرایی شود؟ می‌گوید: «150میلیارد تومان وام و 85درصد آن نیز قرار است در حوزه واردات ماشین خارجی به کار گرفته شود.» به این فرد گفتم، لطفا به من نگویید که می‌خواهم سرمایه‌گذاری جدید کنم، بگویید که می‌خواهم با وام بانکی دلار بخرم و بعد از این داد و ستد سوداگرانه سود ببرم! ماشین‌آلات با نرخ ارز موجود این معنی را می‌دهد که با وام بانکی قصد دارید نزدیک به کل دارایی‌تان را دلار بخرید. از من پاسخ می‌خواستند که این کار را آغاز کنند یا نه؟ گفتم، براساس آخرین تحقیقات موسسات امریکایی در ماه گذشته 85درصد بیزینس‌های جدید در کل شکست می‌خورند.به این دوستان گفتم پس در واقع شما دارید از من سوال می‌کنید که در دنیایی که 85درصد بیزینس‌های جدید به دلیل عدم شناخت درست شرایط و شرایط کلی بازار و  با شکست مواجه می‌شود، من معادل کل دارایی‌ام را ریسک کنم؟ هر فعال اقتصاد که قصد دارد در بازار کسب و کار حاضر شود، قبل از هر اقدامی باید این موضوع را مشخص کند که با چند درصد از کل دارایی‌اش می‌خواهد ریسک کند. توصیه من به فعالان اقتصادی این است که سطح ریسک را 20 الی 30درصد انتخاب کنید. یعنی چه؟ یعنی با 20 تا 30درصد دارایی‌تان ریسک کنید نه اینکه کل سرمایه‌تان را در مسیر یک فعالیت اقتصادی پرریسک قرار دهید. چطور شخصی که 200میلیارد کل دارایی‌اش است، نزدیک به کل دارایی‌اش را در اتمسفر ریسک قرار می‌دهد؟ تازه این فرد از کسب و کاری صحبت می‌کرد که چشم‌انداز روشنی نداشت. من به این فرد گفتم که ریسک این سرمایه‌گذاری بسیار بالاست، هرچند چشم‌اندازی که ارایه می‌کردند بسیار روشن بود، اما آنچه که داده‌های اطلاعاتی. من یک معنای ریسک را به شما منتقل کردم. اگر کسی نمی‌خواهد این حدود را نادیده بگیرد، ایرادی ندارد ولی باید بدانند که وارد حوزه پر ریسکی شده‌اند، بسیاری از افرادی که قبلا ثروتمند بودند ولی ثروتشان را از دست داده‌اند به این دلیل است که مساله ریسک را جدی نگرفته‌اند.بنابراین توصیه من به این فرد و سایر افرادی که قصد دارند در اتمسفر پر فراز و نشیب فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری وارد شوند، این است که موضوع ریسک در اقتصاد را جدی بگیرند. نادیده گرفتن یک چنین واقعیتی ممکن است تبعات مخربی برای کسب و کار به دنبال داشته باشد.