سایه مرگ از جنگل‌های هیرکانی تا چغازنبیل

مریم شاهسمندی

این روزها که همه به دنبال اخبار کرونا هستند و مسوولان هم همگی به این فکر می‌کنند که چطور و چگونه از پس این بیماری بر بیایند و آمار هر روزه ابتلا و مرگ و میر را کاهش دهند، تمام مسائل مهم دیگر به فراموشی سپرده شده است. اینکه طی دو سال گذشته صدها هزار هکتار از جنگل‌های کشور در آتش سوختند و جز آنها که دل در گرو محیط زیست این کشور داشتند و تمام تلاش خود را برای متوقف کردن آتش کردند، هیچ فرد دیگری در این رابطه تلاش نکرد. مسوولان انگار در خواب بودند و حالا هم که دیگر بهانه‌ای مانند ویروس کرونا دارند تا از تمام مسوولیت‌های دیگرشان شانه خالی کنند. بهتر است نگاهی به آمار دردناک از بین رفتن بلوطستان‌های لرستان و جنگل‌های هیرکانی گیلان بیندازیم و ببینیم چه بر سر طبیعت این کشور آورده‌ایم.  130 هکتار از جنگل‌های هیرکانی با قدمت تخمینی 25 تا 50 میلیون سال در آتش‌سوزی همزمان در 8 نقطه در استان گیلان، در آتش سوخت و از بین رفت. به این ترتیب اراضی جنگلی شمال ایران در 13 نقطه نابود شد. 

 آتش سوزی‌ها از اوایل دی ماه 1398 آغاز شد و چند ماهی ادامه داشت. جنگل‌های هیرکانی به دلیل قدمت چند میلیون ساله به عنوان میراث طبیعی دنیا در یونسکو به ثبت رسیده بود. البته که بعد از این اتفاق هیچ مقام مسوولی خود را موظف به پاسخگویی نکرد و هر آنچه گفته شد و شنیده شد فقط این مساله بود که آتش سوزی جنگل‌ها بیشتر به دلیل عوامل انسانی است! مثلا کسانی که برای تفریح به جنگل می‌روند و آتش روشن می‌کنند، بدون اینکه آتش را کامل خاموش کنند جنگل را ترک کرده و باعث می‌شوند که چنین آتش سوزی‌های بزرگ صورت بگیرد. اما آتش تنها در جنگل‌های چند میلیون ساله هیرکانی خود نمایی نکرد. در بلوطستان‌های لرستان هم که بیش از یک میلیون و 200 هزار هکتار وسعت دارند، از سال 97 ابتدا آفت به جان درختان افتاد و بعد هم آتش آنها را نابود کرد. در اینجا هم خبری از مسوولان و امداد رسانی برای خاموش کردن به موقع آتش نبود. هر چه بود افراد محلی بودند که با بیل و خاک به جان آتش افتادند تا آن را خاموش کنند و بلوطستان را نجات دهند، در این بین حتی چند نفری از دوستداران محیط زیست جان باختند تا نشان دهند که هر درخت می‌تواند به اندازه جان یک انسان اهمیت داشته باشد. این‌بار هم مسوولان تقصیر را به گردن عوامل انسانی انداختند و کسی نگفت آتش عامل انسانی داشته آن زمان که آفت به جان بلوط‌های لرستان افتاد شما کجا بودید تا جان این درختان را نجات دهید. این‌بار اما مساله دیگر محیط زیست نیست. میراث فرهنگی است که در این بازار مکاره ویروس کرونا شده عرصه تاخت و تاز سود جویان. چغازنبیل یکی از مشهورترین و بزرگ‌ترین زیگورات به جا مانده از دوران باستان است، زیگورات‌ها جزو با اهمیت‌ترین پرستشگاه‌ها هستند که تعداد آنها به ۴۰ بنا در سراسر دنیا نمی‌رسد و چغازنبیل یکی از مشهورترین آنها در جهان است. این مکان نیز به ثبت جهانی یونسکو رسیده و حالا خبر از ساخت کارخانه قند در حریم این میراث فرهنگی به گوش می‌رسد. البته که طبق معمول این مسوولان هستند که مساله را تکذیب می‌کنند و این مردم هستند که از مشاهدات خود می‌گویند. کار ساخت کارخانه قند در حریم این سازه آغاز شده است. اگر کسی به این افراد مجوز ساخت نداده آنها با چه اجازه‌ای وارد حریم این اثر تاریخی شده و شروع به ساخت و ساز کرده‌اند. تا کی قرار است که محیط زیست و میراث فرهنگی ما در سایه بی‌توجهی مسوولان و سودجویی افراد فرصت طلب رو به نابودی بگذارد و هیچ کس هم پاسخگو نباشد.