چشم‌انداز بازارها در دوران پساترامپ
محسن عباسی
بعد از تحولات امریکا هر آنچه در بازارهای ایران در کوتاه‌مدت اتفاق می‌افتد صرفا بحث روانی و انتظارات از آینده است و اتفاقات بنیادین در بازارها منوط به اتفاقات واقعی‌تر و ملموس‌تر است.
در صورت پیروزی بایدن، اولین اثر بر بازارهای مالی کشور ما در ذهن سرمایه‌گذاران رخ خواهد داد. جایی که قبلا فضای بدبینانه‌ای در خصوص افزایش نرخ دلار و فشار بیشتر اقتصادی جا خوش کرده بود. اولین اثر انتخابِ بایدن از بین رفتن این فضای افزایشی در نرخ دلار و محو شدن تفکر فروپاشی اقتصاد ایران است. اینکار باعث ریزش قیمت دلار در کوتاه‌مدت خواهد شد اما ریزش بیشتر دلار منوط به اجرای سیاست‌های واقعی خواهد بود و احتمالا دلار در محدوده مشخصی در کوتاه‌مدت در بالای ۲۰ هزار تومان نوسان خواهد کرد. احتمالا فرصت بسیار خوبی برای بانک مرکزی جهت تک نرخی کردن دلار در سال آینده به وجود خواهد آمد که امیدواریم این اتفاق رخ دهد. طلا نیز وضعیت مشابهی خواهد داشت. (با فرض اینکه بانک مرکزی منطقی عمل خواهد کرد.) در خصوص بازار مسکن نیز همانطور که قبلا عنوان کردم رکود قابل توجهی در بخش مسکن در پیش است. مسکن معمولا چسبندگی قیمت دارد و به راحتی قیمت مسکن پایین نمی‌آید و معمولا اصلاح زمانی (مانند رکود چندساله) دارد و نه اصلاح شدید قیمتی و ریزش کوتاه‌مدت. شاید عجیب‌ترین مورد بورس باشد. بورس ما حافظه تاریخی ضعیفی دارد و همواره به آخرین داده‌ها توجه می‌کند. بورس ما با دلار رشد کرده و در ذهنش رشد را فقط به دلار گره زده است و حالا همه فکر می‌کنند با ریزش دلار بورس هم ریزش خواهد داشت در این خصوص چند نکته وجود دارد:
۱- نرخ دلاری که بورسی‌ها در صورت‌های مالی خود نشان می‌دهند از نرخ بازار آزاد کمتر است. نرخ دلار در صورت‌های مالی بانک‌ها کمتر از نصف قیمت بازار است. پتروشیمی‌ها و فلزات دلار را عموما ۱۵ درصد کمتر از نرخ بازار آزاد تسعیر می‌کنند.
۲- تحریم‌های بدی در زمینه فلزات و پتروشیمی و نفت بر کشور تحمیل شده است که فروش صادراتی شرکت‌ها را در سال‌های گذشته کاهش چشم‌گیری داده است.
در صورت رفع تحریم‌ها در سال‌های آینده (بسته به سیاست خارجی) رشد فروش صادراتی شرکت‌ها رشد قابل توجهی خواهد داشت و رشد تناژ صادراتی شرکت‌ها را به سود‌های بیشتری خواهد رساند. چند سال قبل بعد از امضای برجام، بازار فقط به فکر رفع تحریم‌ها بود و تحلیل‌ها حول و حوش شکوفایی اقتصاد و بورس ایران بعد از تحریم‌ها می‌چرخید. خودرویی‌ها را دلاری قیمت‌گذاری می‌کردند و بانکی‌ها بسیار پُر‌طرفدار بودند.در صورت برگشت ما به اقتصاد جهانی، صنایع کشور و شرکت‌های بورسی از زیر فشار چند ساله رها خواهند شد که باید این عامل را در تصمیم‌گیری‌ها لحاظ کنیم.
۳. ساده انگاری است که نقش دولت را در بورس نادیده بگیریم. سیاست‌های دولت تعیین کننده است. در نهایت دولت است که اراده می‌کند بازارها را در داخل به حرکت در بیاورد. روی کاغذ دولت می‌تواند بورس را در اولویت قرار دهد. از این بستر برای خروج مردم و نقدینگی سرگردان از بازار دلار و طلا و هدایت آن به سمت بورس استفاده کند. این دولت است که می‌تواند به بازار پشت نکند و صرفا به سمت فروش نفت نرود.
در مجموع در کوتاه‌مدت اثرات روانی این انتخابات بر بازارها سایه خواهد افکند اما سرنوشت بازارهای سرمایه‌گذاری ما به اقدامات دولت و واکنش ایران به این انتخابات در یک سال آینده بستگی دارد.
بورس تنها بازاری است که پیش بینی انتخاب بایدن را در قیمت‌ها تنزیل کرده است (ممکن است باز هم فشار روانی کوتاه‌مدت داشته باشیم) و در صورت اقدامات دولت، آمادگی رونق دوباره را دارد در حالی‌که انتظارات افزایشی بازارهای طلا و ارز و مسکن تا مدتی (مشخص شدن واکنش امریکا و ایران و اتفاقات واقعی آینده) مخدوش شده است و این بازارها انرژی لازم را برای رشد از دست داده‌اند.
