نگاه واقع‌بینانه به نیازهای معیشتی مردم

هادی حق‌شناس

هم طرح‌هایی که مجلس برای حمایت معیشتی از طبقات کمتر برخوردار تدارک می‌بیند و هم ایده جدید دولت برای حمایت یارانه‌ای از حدودا 2دهک پایینی جامعه نشان‌دهنده یک نکته کلیدی و مهم است و آن اینکه هر دو قوای مقننه و مجریه به این دیدگاه و اعتقاد رسیده‌اند که دهک‌های پایینی جامعه در شرایط دشواری از منظر معیشتی قرار دارند و هرچه سریع‌تر باید فرآیند حمایت از این اقشار را عملیاتی کرد. نکته مهم در این میان تامین منابع پایدار و مطمئن برای اجرای طرح است تا به گونه‌ای از این منابع استفاده شود که سایر شاخص‌های اقتصادی دچار تکانه‌های تورمی و... نشوند. آنچه مسلم است آن است که تبعات زیان بار کرونا در بخش‌های مختلف دایمی نیست و دیر یا زود این اپیدمی، شر خود را از سر سلامت، اقتصاد، فعالیت‌های اجتماعی و...کم خواهد کرد.به خصوص وقتی اخبار خوشحال‌کننده تهیه واکسن با ضمانت اجرایی بالای 90 درصد به گوش می‌رسد این امیدواری‌ها افزایش می‌یابد. به عبارت ساده‌تر هر کمکی که در این مقطع قرار است انجام شود، برای عبور از یک مقطع بحرانی ناپایدار است. از سوی دیگر آمارها حاکی از آن است که بیکار شدن بخشی از اقشار مختلف مردمی به خاطر کرونا بر دهک‌های درآمدی محروم بیشتر فشار می‌آورد. بنابراین افزایش محدودیت‌های کرونایی و تعطیلی دو هفته‌ای کشور، بیشتر طبقات محروم و مشاغل خدماتی خرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چرا که عمدتا بنگاه‌های اقتصادی و کارخانجات روال کاری فعالیت‌های اقتصادی خود را پی می‌گیرند و اغلب شاغلین در واحدهای تولیدی روال جاری فعالیت‌های خود را پیگیری می‌کنند. به عبارت دیگر، هرچند تبعات کرونا معیشت سایر طبقات را نیز دچار تکانه معیشتی می‌سازد، اما فشار اصلی محدودیت‌های کرونا متوجه طبقات محروم‌تر و مشاغل خدماتی جامعه است. به این توضیحات به نظر می‌رسد که طرح دولت از منظر اقتصادی واقع بینانه‌تر است که به ازای هر خانواده محروم 100 هزار تومان به یارانه‌های قبلی گروه‌های محروم و زیر مجموعه نهادهای حمایتی مثل بهزیستی و کمیته امداد، افزایش پرداختی داشته باشد. واقع آن است که برخی گروه‌های محروم جامعه در تامین اقلام اساسی و ملزومات ضروری زندگی خود مشکل دارند، از سوی دیگر این 100هزار تومان برای سایر طبقات هیچ رقمی محسوب نمی‌شود. بنابراین این رویکرد که جهت‌گیری حمایتی را متوجه اقشار واقعا نیازمند می‌کند از منظر اصول اقتصادی منطقی‌تر به نظر می‌رسد.  

هم دولت و هم خانواده‌ها آگاهند که 100هزار تومان مشکلات اساسی خانواده‌ها را حل نمی‌کند، اما به نظر می‌سرد که دولت تلاش می‌کند تا این پالس را به جامعه ارسال کند که نظام سیاسی با وجود همه مشکلات به فکر مردم است و تلاش می‌کند تا به اندازه توانایی‌اش به مردم کمک کند. هدف توجه به بخشی از مشکلات است و تلاش می‌کند تا بخشی از نیازها را پوشش دهد. ضمن اینکه باید توجه داشت که اثرات مخرب ظهور کرونا درآمدهای دولت را نیز تحت تاثیر قرار داده است. درآمدهای دولت در بخش صادرات نفتی، صادرات غیر نفتی، درآمدهای مالیاتی و...کاهش چشمگیری پیدا کرده است. در کنار تبعات کرونا، تحریم‌ها نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. دولت با محدودیت‌های درآمدی مواجه است و چنانچه این محدودیت‌ها وجود نداشت قطعا دولت موظف بود تا حجم بیشتری از حمایت‌های معیشتی از نیازمندان را در دستور کار قرار دهد. بنابراین در ارزیابی‌های تحلیلی که در خصوص موضوعات اقتصادی و معیشتی ارایه می‌شود باید توجه داشت که حمایت‌ها باید متناسب با درآمدها باشد. ضمن اینکه باید از روش‌هایی برای تزریق این نقدینگی استفاده کرد که تبعات مخربی در اقتصاد نداشته باشد.