انتخابات و افزایش قدرت چانه‌زنی بین‌المللی
یوسف مولایی
بحثی که این روزها در خصوص شمایل رییس‌جمهور مطلوب برای کشور در برخی رسانه‌ها به راه افتاده و برخی افراد و جریانات از معایب یا محاسن رییس‌جمهور نظامی یا رییس‌جمهور دیپلمات صحبت می‌کنند به نظرم نیازمند روشنگری است. معتقدم یک چنین مباحثی مفید نیست و باید جهت‌گیری کلی مباحث را به این سمت و سو هدایت کنیم که رییس‌جمهور منتخب کشور هر شخص یا جناحی که باشد باید بتواند در بستر یک انتخابات آزاد سکان هدایت کشور را به دست بگیرد. بطور کلی هرچند تحولات خارجی، روزنه‌هایی را برای بهبود برخی نارسایی‌ها ایجاد می‌کند، اما مسائل و مشکلات کشور ما بیشتر داخلی است، طبیعتا ابتدا باید این مشکلات داخلی را در حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و... حل و فصل بکنیم. اگر بتوانیم این مشکلات داخلی را بر طرف کنیم، بدون شک فرصت‌های جدیدی برای چانه‌زنی بیشتر در فضای بین‌المللی ایجاد و از این طریق منافع کشور بهتر تامین خواهد شد. این دستاورد ارتباطی در گرو آن است که سیاست‌های کلی کشور در بخش‌های مختلف مورد تجدید نظر قرار بگیرد و متناسب با اهداف کشور شوند. در مقاله‌ای که دیروز در یکی از رسانه‌ها نوشتم به این نکته اشاره کردم که برای اینکه توانایی‌های کشور را در چانه‌زنی‌های بین‌المللی افزایش پید ا کند باید میزان رضایتمندی مردم از حاکمیت را افزایش دهیم. برای همین باید اقداماتی چون افزایش نقش آفرینی بخش خصوصی واقعی در اقتصاد، آزادسازی زندانی‌های سیاسی، تحقق جریان آزاد رسانه‌ای برای نقد عملکردها و...در دستور کار قرار بگیرد. در صورت اجرای یک چنین اصلاحاتی، دیگر مهم نیست که فرد منتخب به کدام طیف سیاسی تعلق دارد و اینکه آیا فرد منتخب در انتخابات نظامی یا دیپلمات است، مهم این است که رییس‌جمهور آینده برنامه کاربردی داشته باشد و با پشتوانه رای اکثریت، سکان هدایت ساختار اجرایی کشور را به دست بگیرد. برای جهان پیرامونی پرسش کلیدی این است که آیا رییس‌جمهور آینده در بستر یک انتخابات آزاد و رقابتی برگزیده شده است یا در یک انتخابات غیررقابتی و غیر آزاد؟ در واقع مساله اساسی این است که آیا مردم واقعا پشتوانه فرد منتخب هستند یا نه؟ اگر رییس‌جمهوری یا هر مقام منتخب دیگری در یک فضای غیر رقابتی و با محدودیت‌های فراوان انتخاب شده باشد، فرقی ندارد که این شخص، یک دیپلمات کارکشته باشد یا فرمانده نظامی، وقتی انتخابات رقابتی و آزاد نباشد، قدرت چانه‌زنی نظام سیاسی در فضای بین‌المللی کاهش پیدا می‌کند. باید بدانیم دنیای غرب (امریکا و اروپا) یک سری اصول ثابتی در حوزه‌های آزادی‌های مدنی، حقوق بشر، دموکراسی و... دارند که معمولا اجرای این اصول را در روابط بین‌المللی به عنوان یک شاخص کلی در نظر می‌گیرند. در واقع حتی اگر در ظاهر به زبان هم بیاورند که با فلان دولت کار می‌کنند و با دولت دیگر حاضر به همکاری نیستند، اما در حقیقت تنها به استیفای منافع ملی خود در فضای بین‌المللی توجه دارند. مساله اصلی این است که ما هم باید در راستای منافع ملی خود در فضای بین‌المللی حضور پیدا کنیم و اصلاحاتی که ظرفیت عمومی کشور را ارتقا می‌دهد در دستور کار قرار دهیم. من فکر می‌کنم مانور روی این مساله که اگر یک رییس‌جمهوری نظامی در ایران سر کار بیاید کشور با مشکل مواجه می‌شود یا نمی‌شود، منطقی و به نفع مردم نیست. در صورت حضور چهره‌های نظامی باید از منظر تحلیلی بررسی شود که چرا شرایط جامعه به نقطه‌ای رسیده است که یک چنین موضوعی به وقع پیوسته است؟ به دست گرفتن سکان دولت توسط افراد غیر متخصص و نظامیان، برآمده از شرایطی است که نشان می‌دهد ما در داخل تنگناها و مشکلات فراوانی داریم و در پاسخ به این نارسایی‌ها یک چنین تصمیماتی را می‌گیریم. از سوی دیگر روی کار آمدن یک فرد نظامی در انتخابات سال آینده ممکن است این معنا را داشته باشد که انتخابات آزاد و فراگیری در کشور برگزار نشده و کاندیداها در یک فضای سالم، رقابت نکرده‌اند. در این شرایط این جریان اصولگرا و برخی طیف‌های تندرو هستند که می‌توانند اهداف انتخاباتی خود را محقق کنند. در پاسخ به این پرسش که جامعه جهانی چگونه با حضور یک فرد نظامی برخورد می‌کند؟ باید گفت که به هر حال بین ادبیات یک چهره نظامی با گفتمان یک دیپلمات کارکشته، تفاوت‌هایی وجود دارد، اما همه حرف من این است که این تفاوت‌ها عمده نیست .
موضوعی که به ایران کمک می‌کند در عرصه سیاست خارجی اهداف خود را بهتر پیش ببرد، میزان رضاتمندی مردم از حکومت است. یعنی هر اندازه میزان رضایتمندی مردمی از حاکمان و مسوولان بیشتر باشد، آن کشور در صحنه مناسبات بین‌المللی توانایی‌های بیشتر خواهد داشت و می‌تواند اهداف کشور را بیشتر محقق کند. بنابراین مهم نیست لباس فرد منتخب در انتخابات یونیفورم نظامی باشد یا لباس دیپلمات‌ها را بپوشد، مهم این است بتوان رضایت مردم را به دست بیاورد. مقدمه تحقق این شرایط نیز نیازمند انتخابات آزاد، عادلانه و رقابتی است که در آن مردم بتوانند فرد شایسته را انتخاب کنند.
