دو فوریت اقدام برای لغو تحریم‌ها تصویب شد
«سهم ما در برجام قفل شد و ما به سهم و حق خود نرسیدیم. طرف‌های دیگر به وظیفه شان عمل نکرده و اتحادیه اروپا حاضر به پرداخت هزینه نشد پس طبق عرف، شرع و قوانین و تکلیف، جمهوری اسلامی نیز باید از مسیر رفته باز گردد.»
این بخشی از صحبت‌های روز گذشته مجتبی ذوالنوری رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس یازدهم است. او در کنار دیگر نمایندگانی که از شرایط به وجود آمده در چارچوب برجام برای ایران ناراضی هستند، روز گذشته دو فوریت طرحی را تصویب کردند که می‌تواند سرنوشت توافق هسته‌ای را تغییر دهد.
ذوالنوری با انتقاد از عملکرد دولت در سال‌های اخیر گفته: برجام با 1+5 و دیگری جمهوری اسلامی طرف است، این موضوع در گزارش‌های متعدد و مکرر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده که ایران تمام تعهدات خود را از صفر تا 100 انجام داده و اجرا کرده است. در این شرایط امریکا به عنوان یکی از طرف‌های مقابل روی کاغذ تحریم‌های بانکی را لغو کرد اما سایه سنگین تهدید و تحریم بر روی نظام بانکداری ماند و در عمل هیچ تحریمی برداشته نشد، در نهایت هم امریکا از برجام خارج شد. رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست داخلی مجلس شورای اسلامی توضیح داد: با این نگاه طرح تجدیدنظر در این مسیر تدوین شد و ۸ طرح مدنظر سایر نمایندگان مربوط به خروج از NPT و اصلاحات در برجام تجمیع شد. برای بررسی این طرح جلسات متعدد کارشناسی با حضور نمایندگانی از مرکز پژوهش‌ها، سازمان انرژی اتمی، وزارت امور خارجه، سپاه، ستاد کل نیروهای مسلح، وزارت اطلاعات و دستگاه‌های مختلف تشکیل و طرح ۹ ماده‌ای تدوین شد. در این طرح مسیری برای تعطیل کردن تعهداتی که تاکنون اجرا کرده‌ایم، پیش بینی شده و در ماده ۹ آن هم جرم انگاری شده تا این قانون ضمانت اجرایی داشته باشد.
اشاره این نماینده مجلس به اتفاقاتی است که در سال‌های گذشته در عرصه برجام رخ داده است. توافق هسته‌ای برجام در دولت یازدهم و پس از چند سال مذاکره میان ایران و شش کشور قدرتمند جهانی به دست آمد. در چارچوب این توافق تمام تحریم‌های هسته‌ای که علیه اقتصاد ایران وضع شده بود، متوقف شدند و به منظور تضمین اجرایی آن، در قطعنامه‌ای جدید، شورای امنیت سازمان ملل، تمام قطعنامه‌های سابق را لغو کرد. با وجود اینکه بر اساس تمام گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به تمام تعهدات خود در برجام عمل کرده بود، دونالد ترامپ رییس‌جمهور امریکا در اردیبهشت سال 97، اعلام کرد که کشورش از برجام خارج خواهد شد و بار دیگر تحریم‌هایی جدید را علیه اقتصاد کشور وضع خواهد کرد. این اقدام که بر خلاف عرف روابط بین‌الملل اجرایی شد با واکنش منفی تمام کشورهای جهان مواجه شد و در نخستین گام اتحادیه اروپا با رد اقدام ترامپ اعلام کرد که تمام تلاش خود را برای ادامه حیات برجام به کار خواهد بست. ایران نیز اعلام کرد که با وجود خروج امریکا از برجام، آماده پذیرش پیشنهاد اروپایی‌ها برای ادامه دادن به این توافق بین‌المللی است. در عمل اما اروپا با وجود تمام شعارها، هیچ اقدام گره‌گشایی برای دور زدن تحریم‌های امریکا به کار نبست. با توجه به فعالیت شرکت‌های خصوصی در این اتحادیه، تهدیدهای کاخ سفید برای تحریم کردن شرکت‌هایی که با ایران کار می‌کنند باعث شد تمامی شرکت‌های اروپایی وارد شده به ایران بدون توجه به تعهداتشان از کشور خارج شوند و عملا تحریم‌های امریکا با تاثیرگذاری بیشتری اجرایی شوند. در این مدت حتی طرح‌های اروپا برای راه‌اندازی یک کانال مالی برای نقل و انتقالات مالی با ایران نیز راه به جایی نبرد و از این رو فشار حداکثری علیه ایران شکل گرفت.
در چنین بستری ایران پس از حدود یک سال صبر، اعلام کرد که در پنج گام عمل به تعهداتش در برجام را کاهش خواهد داد و در نهایت با اجرای آنها، محدودیت‌هایی که این توافق بر سر راه انرژی هسته‌ای ایران قرار داده بود را کنار گذاشت. با وجود گذشت حدود سه سال از خروج امریکا از برجام، اروپا همچنان تاکید دارد که ایران باید به تعهدات خود در برجام پایبند باشد و راه مذاکره باز باشد اما در عمل هیچ گشایشی در تحریم‌ها به وجود نیامده است. در کنار آن ترور چند روز قبل دکتر فخری‌زاده از دانشمندان هسته‌ای ایران که پیش از این مقامات اسراییل از جمله نخست وزیر این رژیم از وی نام برده بودند، نشانه جدیدی است که استانداردهای دوگانه اروپا همچنان ادامه دارد و باید برای عبور از شرایط فعلی ایران نیز گام‌های جدیدی را بردارد. در چارچوب ایجاد این تلقی از شرایط فعلی روز گذشته، امیرآبادی فراهانی، عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: پیش از این یک فوریت طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها تصویب شده بود که نمایندگان با حدود ۲۰۰ امضاء درخواستی را مطرح کردند که به موجب آن این طرح به صورت دو فوریتی مورد بررسی قرار گیرد این درخواست طبق ماده ۱۵۵ آیین‌نامه مطرح شده است.
رییس مجلس با بیان اینکه مقصود دشمن از ایران ضعیف نتیجه‌ای جز فشار اقتصادی بیشتر و امنیت کمتر نخواهد بود، گفت: برای دستیابی به هدف مذکور هر کدام از قوا وظیفه‌ای دارند. مجلس هم در حدود وظایف و اختیاراتش فوریت طرحی را که در ۱۳ آبان تصویب کرده بود در جلسه علنی صبح دیروز مورد بحث قرار می‌دهد و ان‌شاءالله در همین هفته نهایی خواهد شد. این طرح باعث تقویت صنعت و دستاوردهای علمی دانشمندان هسته‌ای شده و زمینه عبور از تحریم‌ها را برای ایران فراهم می‌کند. این قانون در کنار واکنش‌های مرتبط دیگر دستگاه‌ها باعث احیای صنعت هسته‌ای ایران و بازدارندگی دشمن و امنیت خاطر مردم می‌شود. همچنین به دشمن نشان می‌دهد که محاسباتش کاملا غلط بوده است. این طرح به دشمن می‌گوید اگر به تعهداتی که یکطرفه نقض کرده ادامه دهد ایران نیز به تعهداتش پایبند نخواهد بود. همچنین برای دشمن روشن خواهد شد که جنایتی نظیر آنچه در این ماه‌ها دیده‌ایم نه تنها اجماع داخلی برای انتقام بازدارنده از آنها را ایجاد می‌کند بلکه در برنامه هسته‌ای جهش خواهد آفرید. به برکت خون شهید محسن فخری‌زاده قفل‌هایی که به بحث هسته‌ای زده شده بود باز خواهد شد و زمینه عبور از تحریم‌ها فراهم خواهد شد.
در صورتی که مجلس به اجرای نهایی این گام رای بدهد و در نهایت با تایید شورای نگهبان به قانون تبدیل شود، ایران جدیدترین گام را در مقابل سیاست‌های فشار بر اقتصاد کشور برمی‌دارد. این در حالی است که در کمتر از دو ماه آینده، ترامپ جای خود را به بایدن خواهد داد و رییس‌جمهور جدید امریکا وعده داده که به برجام باز خواهد گشت. احتمالا بحث درباره بازگشت به برجام، نیاز به مقدمات جدید خواهد داشت و ایران برای ادامه مذاکرات احتمالی نیاز به در اختیار داشتن امتیازاتی دارد که به کشور دست بالا را بدهد. هرچند هنوز مشخص نیست طرح مجلس به چه شکل نهایی خواهد شد و واکنش دولت به این گام جدید چگونه است اما به نظر می‌رسد همراه شدن تمام نهادهای حاکمیتی و سیاسی کشور در گام جدید مذاکرات می‌تواند بهترین گزینه‌های ممکن را پیش روی دیپلماسی و اقتصاد ایران قرار دهد.
