هزینه خانوار در پنج سال، 80 درصد افزایش یافت

جدیدترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که هرچند از سال 94 تا ابتدای سال 99، میزان درآمد خانوارهای ایرانی به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده اما به شکل همزمان، هزینه خانوارها نیز افزایش یافته و همین امر فشار را بر اقشار کم درآمد جامعه افزایش داده است.

بر اساس اطلاعات ارایه شده در این گزارش، متوسط درآمد سالانه یک خانوار شهری با افزایش ۹۴ درصدی از ۲۷ میلیون و ۸۸۲ هزار تومان در سال ۹۴ به ۵۴ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان در سال ۹۸ رسیده است؛ در حالی‌که هزینه خالص طی همین مدت با رشد ۸۰ درصدی از ۲۶ میلیون و ۲۳۹ هزار تومان به ۴۷ میلیون و ۴۳۷ هزار تومان رسیده است. در خانوار روستایی هزینه کل از 14 میلیون و 698 هزار تومان به 26 میلیون و 100 هزار تومان، هزینه‌های خوراکی و دخانی از 5 میلیون و 777 هزار تومان به 10 میلیون و 266 هزار تومان و هزینه‌های غیر خوراکی از 8 میلیون و 920 هزار تومان به 15 میلیون و 834 هزار تومان رسیده است.

ارزیابی‌های صورت گرفته از سوی مرکز آمار نشان می‌دهد که بر خلاف تصور ابتدایی از شرایط موجود، میزان افزایش درآمد صورت گرفته در جامعه، بیش از میزان افزایش هزینه‌ها بوده است. این سازمان می‌گوید که در یک بازه پنج ساله، میزان درآمد خانوار شهری 98 درصد رشد کرده اما در همین مدت میزان هزینه‌ها، افزایشی 80 درصدی داشته است. با این وجود بررسی جزئی‌تر آمارها از افزایش قطعی هزینه‌ها در میان اقشار کم درآمد خبر می‌دهد.

آنچه که ارزیابی از شرایط را دشوارتر می‌کند، آمارهایی است که از نرخ تورم در ماه‌های گذشته منتشر شده، در شرایطی که از تابستان سال گذشته، نرخ تورم که به مرز 40 درصد رسیده بود روند کاهشی خود را آغاز کرد و در تابستان سال جاری حتی تا مرز 25 درصد نیز کاهش یافته بود، در ماه‌های اخیر، نرخ تورم بار دیگر صعودی شده و در آبان ماه به مرز 30 درصد بازگشته است. در کنار آن نرخ تورم نقطه به نقطه نیز همچنان بالای 40 درصد اعلام می‌شود. یعنی در یک بازه زمانی یک ساله، خانوار برای خرید محصولی ثابت، باید 40 درصد هزینه بیشتری بپردازد. در کنار هم قرار دادن این آمارها نشان می‌دهد که احتمالا آنچه که در این آمار پنج ساله به بهبود نسبی شرایط اختصاص داشته به سال‌های اجرای برجام، حدفاصل سال‌های 95 تا 97 اختصاص داشته و بخش منفی آمارها به دو سال اخیر باز می‌گردد.

آنچه که می‌تواند در آمارهای بعدی کمک کننده باشد، امید به بهبود دوباره شرایط اقتصادی با توجه به بالا رفتن شانس کاهش تحریم‌ها خواهد بود. پس از پیروزی بایدن در انتخابات امریکا و وعده او مبنی بر بازگشت به برجام، اقتصاد ایران از نظر ذهنی خود را آماده بهبود شرایط کرد و نخستین نتایج آن خود را در کاهش نرخ دلار، طلا، خودرو و حتی مسکن نشان داد. با این وجود این تصورات مثبت نیاز به اتفاقات واقعی دارد و باید دید در ماه‌های آینده چه اتفاقی در عرصه دیپلماسی رخ خواهد داد اما آمارها می‌گوید که نرخ تورم ماهانه همچنان صعودی بوده و همین امر خطر افزایش فشار بر اقشار کم درآمد را افزایش داده است.

   کاهش نرخ بیکاری در بهار 99

جمعیت فعال 15 ساله و بیشتر در سال‌های 1395تا 1398 دارای روندی صعودی بوده است به‌طوری‌که از 25 میلیون و 723 هزارنفر به 27 میلیون و 167 هزار نفر رسیده است. در فصل بهار 1399 جمعیت فعال کشور برابر 25 میلیون و 468 هزار نفر بوده است که نسبت به زمستان 1398، 756 هزار نفر و نسبت به بهار 1398، یک میلیون و 933 هزار نفر کاهش داشته است. جمعیت فعال 65 ساله و بیشتر طی سال‌های 1395 تا 1398 روندی صعودی داشته است به‌طوری‌که از 546 هزار نفر به 612 هزار نفر رسیده است. در بهار 1399 جمعیت فعال 65 ساله و بیشتر 563 هزار نفر بوده است که نسبت به زمستان 1398، 7 هزار نفر و نسبت به فصل بهار 1398 تعداد 83 هزار نفر کاهش داشته است.

جمعیت شاغل کشور در سال 1395 برابر 22 میلیون و 525 هزار نفر و در سال 1398 برابر 27 میلیون و 274 هزار نفر بوده است. تعداد شاغلین کشور در بهار 1399 برابر 22 میلیون و 693 هزار نفر بوده است که نسبت به زمستان 1398 تعداد 499 هزار نفر و نسبت به فصل مشابه در سال 1398 تعداد یک میلیون و 499 هزار نفر کاهش داشته است. در فصل بهار 1399 تعداد جمعیت شاغل مرد و زن به ترتیب برابر 19 میلیون و 173 هزار نفر و سه میلیون و 790 هزار نفر بوده است که هر دو کاهشی برابر 342 هزار نفر و 130 هزار نفر نسبت به فصل زمستان 1398 تجربه کرده است. نسبت اشتغال از سال 1395 تا 1398 روندی صعودی داشته است به‌طوری‌که از 8.37 درصد به 4.39 درصد رسیده است. این رقم در بهار 1399 برابر 36.9 درصد بوده است که نسبت به فصل زمستان 1398 مقدار 0.9 درصد و نسبت به فصل بهار 1398 مقدار 2.9درصد کاهش داشته است. همچنین این رقم در بهار 1399 در بخش مردان و زنان به ترتیب برابر 61.8 و 12.2درصد بوده است که نسبت به فصل زمستان 1398 مقدار 1.2 و 0.5درصد کاهش داشته است. در فصل بهار 1399 این شاخص در نقاط شهری و روستایی به ترتیب برابر 35.7 و 40.8 درصد بوده است که نسبت به فصل زمستان 1398 در بخش شهری 1.2 درصد کاهش و در بخش روستایی بدون تغییر بوده است.

 نرخ بیکاری برای جمعیت 15 ساله و بیشتر در بهار 1399 برابر 9.8 درصد بوده است که نسبت به فصل زمستان 1398 0.8 درصد و نسبت به فصل بهار 1398، 1.1 درصد کاهش داشته است. نرخ بیکاری مردان و زنان در بهار 1399 برابر 9.0 درصد و 13.7 درصد بوده است. نرخ بیکاری در نقاط شهری و روستایی در بهار 1399 برابر، 10.7درصد و 7.3 درصد بوده است که نسبت به فصل بهار 1398 مقدار 1.5 درصد و 0.1 درصد کاهش داشته است. نرخ بیکاری جمعیت 35-18 ساله در بهار 1399، 16.7 درصد بوده که نسبت به فصل زمستان 1398، 1.1 درصد و نسبت به فصل بهار 1398، 1.5درصد کاهش داشته است. این نرخ برای مردان و زنان در بهار 1399 برابر 15 و 24.3 درصد و در نقاط شهری و روستایی برابر 18 و 12.7 درصد بوده است. این آمار تکرار آماری است که در بهار سال جاری نیز منتشر شده بود و نشان از تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری داشت و مرکز آمار می‌گوید این نرخ در بهار امسال به دست آمده است. این آمار در حالی منتشر شده که امسال تحت تاثیر کرونا صاحبان مشاغل آسیب زیادی دیدند و برخی بیکار شدند اما در آمارهای کلان مرکز آمار از تک رقمی شدن بیکاری صحبت می‌کند.آمارهای پنج ساله مرکز آمار نشان می‌دهد که دو سال اجرایی شدن برجام و سه سال بازگشت تحریم‌ها، موقعیتی متناقض ایجاد کرده و احتمالا در سال‌های آینده، نیز آنچه که تکلیف آمارها را مشخص خواهد کرد، وضعیت دیپلماسی و آمارهایی است که از دل تحریم و عملکرد اقتصادی داخلی کشور به دست خواهد آمد.