داراهایی که اعتماد بازار را از بین برد
گروه بورس|
با شروع سال جاری حمایت‌های دولت از بورس نیز آغاز شد و در میان این حمایت‌ها دولت تصمیم گرفت که برخی از دارایی‌های خود را در قالب دارایکم و دوم و یا پالایشی عرضه کند. به‌طور کلی عرضه دارایکم در بازار تجربه خوبی برای فعالین بورسی و خریداران این سهام به جای گذاشت اما عرضه بعدی دولت حواشی زیادی داشت که موجبات بی اعتمادی را در بازار سهام فراهم ساخت.
تفاوت‌های عمده‌ای میان دارایکم و دارادوم وجود دارد و نباید انتظار داشت دارا دوم مانند دارا یکم بازده داشته باشد. یعنی انتظار بازده بیشتر از ۱۰۰ درصد از دارا دوم در بازه کوتاه‌مدت وجود ندارد ولی اگر تخفیف‌ها و شاید خبرهای خوبی که قرار است درباره پالایشگاهی‌‌ها منتشر شود، بتواند کمک کند که این صندوق هم بازدهی معقولی داشته باشد. یکی دیگر از عواملی که باعث شد دارادوم همانند دارایکم نباشد صحبت‌های ضد ونقیض مسوولان بود که موجبات بی اعتمادی را در بازار فراهم ساختند و درنهایت عرضه دارادوم به‌طور کلی وضعیت بازار را تغییر داد. عرضه‌های دولتی تنها برای آنان سود داشت و بعدی از بی اعتمادی را در بازار سهام تزریق کرد که باعث شد وضعیت بازار به‌طور کلی تغییر کند. همچنین پس از گذشت ۵ماه از عرضه دارایکم ارزش خالص دارایی‌های این صندوق بازده‌ای حدود۱۸۵درصدی داشت و ارزش سهام آن در بورس به بیش از ۴میلیون و۱۰۰هزار تومان رسیده است.پالایشی یکم نیز پس از بازگشایی نمادش در اولین روز معاملاتی (۱۰ آذر) توانست سود ۱.۵ درصدی را نصیب سهامداران کند. البته این صندوق‌ها با مشکلاتی روبه روهستند و تعداد زیادی از سهامداران صندوق‌های مذکور اعتمادشان را به عرضه‌های دولت در آینده به دلیل ضررهای متحمل شده، ابهامات و ناهماهنگیهای موجود در این دو عرضه از دست دادهاند. بر این اساس شفاف‌سازی برخی مسائل پیرامون ETFهای دولتی مد نظر قرار می‌گیرد. محمد بختیار نصرآبادی، مدیر صندوق دارایکم درخصوص بازدهی این صندوق می‌گوید: برای بررسی بازدهی این صندوق باید آن را در بازه‌های جداگانه بررسی کرد. پذیره‌نویسی صندوق دارایکم از ۱۵اردیبهشت تا پایان اردیبهشت ۹۹انجام شد. سپس از تاریخ ۷ تیر ۹۹ معاملات ثانویه شروع شد. برای بررسی بازدهی صندوق از تاریخ پذیره‌نویسی تا شروع معاملات ثانویه که تقریبا یک ماه زمان برد و با توجه به قیمت۱۰ هزار تومانی دارایکم در پذیره‌نویسی و سپس رسیدن به قیمت ۲۲ هزار و ۸۰۰ تومان هنگام شروع معاملات ثانویه باید گفت بازده این صندوق تقریبا به ۱۲۰ درصد رسید. پس از انجام معاملات ثانویه تاکنون صندوق قیمتهای بالا نظیر ۳۴ هزار تومان و افت تا ۱۶هزارتومان را نیز تجربه کرده است.وی ادامه می‌دهد: در این بازه نوسان بازار بسیار زیاد بوده است و دارایکم نیز از این نوسان در امان نمانده، به‌طور مثال در حال حاضر قیمت حول و حوش ۲۰ هزار تومان است اگر این قیمت را با ۷تیرماه مقایسه کنیم متوجه می‌شویم با توجه به قیمت امروز دارایکم اندکی نیز وارد زیان شده است. اما مقایسه با روزهایی که قیمت بالای ۳۰هزارتومان بوده بازدهی بالایی را نشان می‌دهد به همین دلیل در این بازه باید بازدهی را با توجه به روز مشخصی سنجید. این مقام مسوول درخصوص رشد دارایکم اظهار می‌کند: در واقع NAV نشان می‌دهد این صندوق چقدر می‌ارزد اما قیمت وابسته به عرضه و تقاضا در بازار است، در واقع بازار دارد قیمت پایین‌تری برای دارایکم تعیین می‌کند. وی تاکید می‌کند: معمولا بازار چنین احتیاطی را در مقابل صندوق‌ها دارد چون بازار برای مصون ماندن از صف فروش احتمالی با احتیاط قیمت می‌دهد علاوه بر این سهم‌های موجود در این صندوق دامنه نوسان ۵ درصدی دارند ولی دارایکم دامنه نوسان ۱۰درصدی دارد که این موضوع بی‌تاثیر نیست. یکی از مهم‌ترین دلایل این است که بازارگردان قوی با تعهدات بالا برای دارایکم وجود نداشت. در واقع بازارگردان می‌توانست گپ موجود در قیمت و NAV را کاهش دهد اما چنین نشده است. مدیر صندوق دارایکم درباره بازارگردان دارایکم می‌گوید: ولی لازم است تعهدات بازارگردان بالا باشد. هر چند اگر بازارگردانی با تعهدات بالا نیز انجام می‌شد با توجه به شناوری بسیار بالای سهام در دارایکم خیلی نمی‌توانست موفق عمل کند. به‌طور تقریبی در ماه‌های گذشته ارزش بازار این صندوق به ۱۳ تا ۱۴ هزار میلیارد تومان رسیده بود که با توجه به شناوری ۱۰۰ درصد آن بازارگردانی برای آن مشکل بود. وی ادامه می‌دهد: لازم بود پذیره‌نویسی پالایشی یکم تنها با کد بورسی انجام می‌شد چرا که ثبت نام با کد ملی، چک کردن و کنترل دیتاها را سختتر می‌کند علاوه بر این بعضی نواقص فنی هم وجود داشت که لازم بود برطرف شود. نصرآبادی در نهایت اظهار می‌کند: باید یکسری از نمادها با قیمت‌هایی با تخفیف کمتر به حقوقیهایی واگذار شود که برای مدتی از سهام خارج نشوند. علاوه براین باید رکن بازارگردان برای صندوق‌ها در نظر گرفته شود که منابع متفاوتی را وارد کند. در واقع با کاهش شناوری سهم با حضور حقوقی‌های خوشنام بازار و به علاوه وجود رکن بازارگردان، مشکلات تا حد بسیاری مرتفع می‌شود.
پالایشی‌های شفاف
داوود رزاقی، مدیر صندوق پالایشی یکم در پاسخ به این سوال که چرا دارایکم زمانی پذیره‌نویسی شد که این صندوق وارد بازدهی شده بود و شرایط بازار بسیار مطلوب بود اما پذیره‌نویسی پالایشی یکم در شرایط نامطلوب بازار و صف فروش پالایشیها انجام گرفت، می‌گوید: زمان شروع پذیره‌نویسی را سازمان خصوصی‌سازی تعیین کرد و مدیر صندوق در این موضوع دخالتی نداشت در واقع مدیر صندوق فقط وظایف اجرایی صندوق را به عهده دارد و تعیین زمان در دست سازمان خصوصی‌سازی بود. رزاقی در پاسخ به اینکه آیا در شرایطی که شرکت‌های صنعت پالایشی با p/eهای بالایی معامله می‌شود و قیمت دلار رو به کاهش است ممکن استNAV پالایشی یکم از میزانی که در حال حاضر است بالاتر برود نیز اضافه می‌کند: این موضوع را آینده مشخص می‌کند، ولی چیزی که مشخصا میتوان گفت این است که در صورت کاهش قیمت سهام شرکت‌های پالایشی، NAV صندوق و قیمت معاملاتی صندوق پالایشی کاهش خواهد یافت.
سهم ETFها در بودجه 1400
بااین وجود سهم بورس و فروش دولتی در لایحه بود 1400 افزایش یافت و بر اساس متن لایحه بودجه ۱۴۰۰، واگذاری سهام در قالب صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله در بورس (ETF) مشروط به اینکه تشکیل این صندوق‌ها با مدیریت دولتی برای بلندمدت نباشد یا عرضه سهام به روش ثبت سفارش مجاز است. طبق بند الف تبصره دو لایحه بودجه، علاوه بر روش‌های فوق، واگذاری سهام در قالب صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله در بورس (ETF) مشروط به اینکه تشکیل این صندوق‌ها با مدیریت دولتی برای بلندمدت نباشد یا عرضه سهام به روش ثبت سفارش نیز مجاز است. همچنین در صورت واگذاری در قالب صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله در بورس، پس از ایجاد صندوق‌های سرمایهگذاری، انتقال سهام مذکور در قالب معاملات خارج از جلسه رسمی معاملات بین صندوق‌ها و عرضه واحدها و صندوق‌های یادشده به عموم امکان‌پذیر است. عرضه سهام شرکت‌ها به روش ثبت سفارش یا در قالب صندوق‌های سرمایهگذاری تا سقف ۳۰ درصد مشمول تخفیف است. میزان تخفیف توسط هیأت وزیران تعیین می‌شود. وزارتخانه‌ها، موسسات و شرکت‌های دولتی مجازند با هماهنگی وزارت امور اقتصادی و دارایی نسبت به تأسیس صندوق‌ها با حداقل سرمایه ۱۰ میلیارد رالد به صورت نقد یا غیرنقد (در قالب انتقال سهام دولت از شرکت‌های فهرست شده در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران) اقدام کنند. بانک‌های دولتی مکلفند همکاری‌های لازم در أخذ سفارش‌های خرید و فروش واحدهای سرمایهگذاری صندوق یا سهام موضوع این مصوبه را از طریق شعب خود انجام دهند.
