آمادگی برای تحریم‌های آینده

عباس آرگون

در صورتی که ترامپ در نهایت شکست قطعی در انتخابات را بپذیرد و بنا باشد کاخ سفید را ترک کند، حداقل 40 روز تا آغاز به کار دولت بایدن باقی است و پس از آنکه او بر سر کار بیاید، مقدمات لازم برای بازگشت به برجام نیز طولانی خواهد بود. اینکه مقاماتی در دولت آینده بایدن از این گفته‌اند که او مصر است که تحریم‌ها را بردارد و نظر روزگذشته رییس‌جمهوری ایران درباره اینکه کشور آمادگی دارد در صورتی که طرف‌های برجام به تعهداتشان عمل کنند، ایران نیز به تعهدات خود عمل کند، هرچند در نگاه نخست سازنده به نظر می‌رسد اما در عمل هنوز اختلافات پا برجاست. ما از سویی در داخل کشور نیز اختلاف نظرهایی داریم. آنچه که در روزهای گذشته در مجلس رخ داده نشان می‌دهد که نمایندگان مجلس و بخشی از حاکمیت لزوما با دولت در رابطه با برجام هم نظر نیستند و این خود یک چالش خواهد بود. از سوی دیگر نباید فراموش کنیم که راهبرد آمریکا در قبال ایران با تغییر رییس‌جمهور عوض نخواهد شد.

به این معنی که شاید رفتار آنها و برخی سیاست‌های اجرایی‌شان تغییر کند اما در عمل تفاوتی در نگاه کلان آمریکا درباره ایران به وجود نمی‌آید. بایدن بناست در بهترین حالت عملکردی شبیه به اوباما داشته باشد و ما فراموش نکرده‌ایم که بخشی از سنگین‌ترین تحریم‌ها علیه ایران را اوباما انجام داد.به این ترتیب حتی اگر فرصتی برای لغو تحریم‌ها به وجود  آید، ایران باید از آن به بهترین نحو استفاده کند. اینکه ما در سال 95 رشد اقتصادی بالایی داشته‌ایم به دلیل فروش نفت بوده وگرنه در سیاست‌های داخلی نتوانستیم تغییرات مثبتی را اعمال کنیم. برای آنکه اقتصاد ایران مسیری واقعی را طی کند باید سیاست‌هایمان را بر اساس بدترین شرایط یعنی ماندن تحریم‌ها وضع کنیم تا کشور بتواند مسیر رشد را طی کند و از این رو خوشبینی بیش از حد خطرناک خواهد بود.در این تردیدی وجود ندارد که در صورت کنار رفتن تحریم‌ها، اقتصاد ایران بستر جدید برای فعالیت پیدا خواهد کرد و در بسیاری از حوزه‌های گشایش‌های جدی رخ می‌دهد اما اینکه ما چگونه از این بستر استفاده کنیم، بیشترین اهمیت را خواهد داشت. اگر بنا باشد ما بار دیگر به فروش نفت رو بیاوریم و تولید و صادرات غیر نفتی را فراموش کنیم، بار دیگر با بازگشت فشارها آسیبی جدی خواهیم دید. از این رو تا زمانی که مشکلات داخلی برطرف نشود، لغو تحریم‌ها نمی‌تواند برای اقتصاد ایران معجزه کند.آنچه که در این بستر مهم است با تاکید دوباره راهبرد کلان آمریکا علیه ایران، برنامه‌ریزی برای خروج کشور از انزوای اقتصادی است. ما باید تلاش کنیم منافع دیگر کشورها و شرکت‌ها را با منافع اقتصادی ایران درگیر کنیم تا به این ترتیب حتی اگر خواستند دوباره ما را تحریم کنند، به دلیل منافع خودشان نتوانند به راحتی این تصمیم را بگیرند. اگر ایران جزئی از زنجیره اقتصادی جهانی باشد، امکان تحریم وجود نخواهد داشت و اگر قدرت داخلی اقتصاد افزایش پیدا کند، فشارهای خارجی توان تاثیرگذاری کمتری پیدا خواهند کرد و ما باید این موضوع مهم را در جریان دولت بایدن و در سال‌های بعد از آن به شکل جدی دنبال کنیم.