بورس در انتظار روزهای خوش

گروه بورس|

بازار سرمایه طی هفته گذشته شرایط ناگواری به خود گرفت و اکنون نیز با توجه به وضعیت پیش آمده فضای تحلیلی بر بورس حاکم شده است در نتیجه باتوجه به شرایطی که ماه‌های گذشته بازارسهام دارا بود می‌توان انتظار یک دوگانگی را از این بازار داشت. تایید ورود بایدن به کاخ سفید و امیدها برای کاهش تحریم‌ها روی این انتظارات نیز افزوده است. تا چندهفته گذشته اغلب فعالین و کارشناسان بازار سرمایه روی انتظارات تورمی و تاثیر آن بر رشد قیمت سهام اتفاق نظر داشتند. این در حالی است که هم اکنون با تغییرات گفته شده بیش از گذشته بر احتمال کاهش ریسک‌های سیستماتیک بر بازار سرمایه افزوده شده است؛ همچنین این عامل می‌تواند افزایش نسبت قیمت به سود سهام تحلیلی را کاهش دهد و آن را به حدود میانگین ۶ واحدی آن تا قبل از نیمه سال ۹۸ برساند. این احتمال در حالی مطرح می‌شود که تا پیش از این و در اوج ۲ میلیون و ۷۸ هزار واحدی شاخص کل بورس، نسبت گفته شده در حدود ۲۲ واحد بود و حالا پس از ریزش ۴ ماهه به محدوده 11.5 واحد رسیده است.

بورس درحالی وارد فصل زمستان می‌شود که فراز و فرود قیمت‌ها در مواجهه با ریسک دو دیدگاه کلی را به بازار نشان می‌دهد. از یک طرف دسته‌ای از فروشندگان سهام با روی کار قرار دادن وضعیت آینده بازارسرمایه خود را برای هر نوع گشایش اقتصادی و کاهش ریسک‌های حاکم بر اقتصاد وفق می‌دهند و در مقابل بخش خوش‌بین فعالان بازار سرمایه صعود قیمت‌ها در بازار جهانی را یک روند مثبت به حساب می‌آورند و افق مثبتی را برای میان‌مدت در این بازار متصورند. 

     رکورد نسبت‌ها شکست

بررسی‌های وضعیت بازار سرمایه حکایت از رشد قابل توجه نسبت‌های قیمتی همانند P/ E (نسبت قیمت به درآمد) آینده‌نگر، P/ S (قیمت به فروش) و P/ E قیمت به ارزش دفتری در تمامی دوره‌های افزایشی اخیر است. این نسبت‌ها اگرچه هر کدام عاملی متفاوت را بیان می‌کنند و همسویی افزایش آنها با تورم بالای سال‌های مورد بحث حکایت از آن دارد که انتظارات تورمی توانسته تمامی روال‌های تحلیلی سال‌های ثبات را کنار بزند و به شرایطی برسد که مختص وضعیت نا‌معمول است. اجماع تحلیلگران به خوبی نشان می‌دهد نسبت قیمت به سود آینده‌نگر در سه فصل نخست ۹۸، هیچ گاه از محدوده 4.7 واحد فراتر نرفته است. با این حال این نسبت از نخستین روزهای اسفندماه سال 1398 با شیبی فزاینده از محدوده ۵ واحد فراتر رفته و تا پایان این سال به محدوده 6.7 واحد رسیده است. این نسبت در نخستین روزهای سال جاری به لطف رکود کسب و کارها و خانه‌نشینی بسیاری از مردم تحت تاثیر کاهش یکباره نرخ بهره بانکی وارد فاز رشدی غیر معمول شد و در نهایت تا اواسط تابستان برای تمامی بازار سرمایه به محدوده ۲۲ واحد رسید. این افزایش شتابان در نسبت یاد شده با رسیدن ضرایب قیمت به فروش و قیمت به ارزش دفتری میانگین بازار به محدوده‌های 9.64 و 14.13در حالی به ثبت رسید که افزایش این نسبت‌ها نه به دلیل افزایش بهره‌وری در اقتصاد بلکه به سبب عامل انتظارات تورمی برآمده از ریسک کاهش ارزش پول ملی بود. این امر سبب شده تا در ماه‌های ذکر شده بیش‌واکنشی نسبت به بازار سهام در رشد آتی قیمت‌ها تغییری افراطی را در تمامی نسبت‌های یاد شده به ثبت برساند؛ نسبت‌هایی که از حیث تاریخی بی‌سابقه بوده‌اند و بایک نوع از عرضه‌ها توسط یکی از کارگزاری‌های فروشنده سهام عدالت به افت تقریبا ۵۰ درصدی ارزش بورس تهران منتهی شدند.

    ریسک جدانشدنی

نزول یا صعود قیمت‌ها اغلب خود را با تغییر نسبت‌های بازار سرمایه نشان می‌دهند. عدم اطمینان از آینده موجب می‌شود تا قیمت‌ها به عنوان یک مولفه مهم اقتصادی از تمامی انتظارات و تحلیل‌های موجود، به نحوی افزایش یابند که نسبت قیمت به درآمد آینده‌نگر یعنی P/ E FORWARD بر خلاف شرایط معمول آرام آرام اختلافی فاحش با نرخ بازده بدون ریسک پیدا کند. این نرخ که در اقتصاد ایران همان نرخ بهره بانکی در نظر گرفته می‌شود، در تمامی اقتصادهای جهان عموما سنجه‌ای است که بر اساس آن می‌توان دریافت سرمایه‌گذاری در یک دارایی با در نظر گرفتن تمامی ریسک‌های پیرامونی چه بازدهی دارد. از آن جا که هر سرمایه‌گذاری به دلیل ریسک‌پذیری و شکیبایی که نیازمند آن است منطقا باید بازدهی بیش از بازده بدون ریسک داشته باشد، پس طبیعی است که سرمایه‌گذاری در هر جایی خارج از اوراق دولتی یا سپرده‌گذاری در بانک سود بیشتری داشته باشد. اما این بیشتر بودن بر اساس چه عواملی تعیین می‌شود؟ همچنین باتوجه به رابطه مستقیم بین ریسک و بازده است بهتر هر چه ریسک بیشتر باشد بازده نیز افزایش یابد. در اقتصاد ایران آنچه سهم بالایی در تعیین بازده مورد انتظار برای یک دارایی دارد، ریسک‌های سیستماتیک است. در میان این ریسک‌ها نیز آنچه در طول دو سال اخیر و در تمامی ادوار کاهش شدید ارزش ریال افزایش یافته ریسک تورم و ریسک ارزی است که به‌طور مستقیم بر نسبت‌های مالی اثر گذاشته است.

     افزایش قیمت کامودیتی‌ها 

قیمت کامودیتی‌ها فراتر از انتظارات در حال رشد هستند و این رشد غیرمنتظره اگر پایدار باشد سودآوری دلاری شرکت‌های بورسی و همچنین تراز ارزی کشور را دچار تحول می‌کند.

مهدی افنانی، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به وضعیت بازار نفت و تاثیر آن بر بورس تهران عنوان می‌کند: عبور بهای هر بشکه نفت (برنت) از مرز ۵۲ دلار (سقف ۹ ماهه) دو موضوع اساسی را روشن می‌کند. امکان افزایش عرضه نفت توسط ایران یکی از موضوعات مهمی است که اظهارات مختلفی در این خصوص شنیده می‌شود که از جهات مختلف برای ایران حائز اهمیت است. افنانی ادامه می‌دهد: موضوعات کرونا و تغییرات شرایط بین‌المللی ایران، وضعیت نفت را وارد فاز دیگری می‌کند. این دو عامل مهم احتمال تثبیت قیمت نفت در محدوده ۵۰ تا ۶۰ دلار در هر بشکه را به بالاترین حد ممکن می‌رساند؛ اگرچه نرخ دلار در بودجه ۱۴۰۰ نیز نقش تعیین‌کننده‌ای بر بازار نفت ایران و صنایع و زیرمجموعه‌های آن بازی می‌کند. این کارشناس بازار سهام در مورد چشم‌انداز قیمت جهانی فلزات می‌گوید: قیمت آلومینیوم، سرب، روی، فولاد و معدنی‌ها برای سال آینده میلادی با از بین رفتن کرونا بر مدار صعودی حرکت خواهند کرد. در حال حاضر چین به دنبال خرید این فلزات است. اتفاقی که می‌تواند منجر به رشد قیمت جهانی قیمت این فلزات و در نهایت روند رو به رشد قیمت آنها در بازار بورس تهران شود. وی تاکید می‌کند: سرعت رشد قیمت این فلزات به سرعت رشد مس نخواهد رسید. در مورد شرکت‌های فولادی نیز وضعیت به‌گونه‌ای است که به نظر می‌رسد با توجه به حل مشکلات زنجیره فروش داخلی و پایان حواشی فروش فولاد، صنایع فولادی در پایان سال گزارش عملکرد مثبتی ارایه خواهند کرد. افنانی در پایان با بیان اینکه بازار تاکنون نسبت به دلار ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومانی وزنه زیادی نداده است، اظهار می‌کند: در حال حاضر تنها موضوعی که بازار سرمایه را تهدید می‌کند نرخ دلار در بودجه ۱۴۰۰ است. بازار سرمایه خود را با دلار زیر ۲۰ هزارتومان نمی‌تواند وفق دهد اما در صورتی که مجلس با دلار ۱۱ هزارتومانی موافقت کند بازار سهام، متفاوت‌تر از چیزی که پیش‌بینی می‌شود واکنش نشان می‌دهد و احتمال ریزش قیمت سهام وجود دارد. در مورد دلار ۱۱هزار تومانی حرف و حدیث زیاد است اما شواهد حاکی از آن است که گزارش عملکرد شرکت‌ها تا پایان اسفند بر اساس نرخ فعلی دلار بسته می‌شود.

     چهره یلدایی بورس تهران

شاخص کل بورس روز گذشته با ۵۸۷۰ واحد کاهش، در رقم یک میلیون و ۴۳۹ هزار واحد ایستاد. این درحالی است که شاخص کل با معیار هم وزن ۲۵۷۸ واحد افزایش یافت و به رقم ۴۴۷ هزار و ۸۲۷ واحد رسید. معامله‌گران یک میلیون معامله انجام دادند که ۱۱۳ هزار و ۴۰۹ میلیارد ریال ارزش داشت. شاخص کل فرابورس با ۲۵۱ واحد افزایش، در رقم ۱۹ هزار و ۶۸۸ واحد ایستاد. معامله گران این بازار ۷۴۱ هزار معامله به ارزش ۶۱ هزار و ۵۴۴ میلیارد ریال انجام دادند.

«صنایع پتروشیمی خلیج فارس»، «فولاد خوزستان» و «ملی صنایع مس ایران» نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر مثبت و در مقابل «پالایش نفت اصفهان»، «ایران خودرو»، «پالایش نفت تهران» و «بانک ملت» نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر منفی را روی بورس گذاشتند. «پتروشیمی مارون، هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه»، «پتروشیمی زاگرس»، «پلیمر آریا ساسول»، «فولاد هرمزگان جنوب»، «صنعتی مینو» و «سنگ آهن گهر زمین» نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر مثبت را روی فرابورس گذاشتند.

حقیقی‌ها در حدود ۱۰میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد ۱۵هزار و ۳۱۰میلیارد تومان بود، افراد حقیقی ۸۵درصد یعنی ۱۳هزار میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خرید این گروه بخش ناچیزی از از کل معاملات انجام شد. حقیقی‌ها خریدار سهام در گروه‌های «مواد و محصولات دارویی»، «محصولات غذایی و آشامیدنی» و «بیمه‌ و صندوق ‌بازنشستگی» رقم خورد حقوقی‌ها نیز به سمت و سوی سهام در گروه‌های « بانک‌ها و موسسات اعتباری» و «خودرو و ساخت قطعات»رفتند. روز گذشته افزایش سهام حقیقی‌ها در ۱۵۰نماد و افزایش سهام حقوقی‌ها در ۱۳۸نماد به بیش از یک میلیارد تومان رسید که جمع تغییر مالکیت حقیقی‌ها هزار و ۱۴۰میلیارد تومان و تغییر مالکیت حقوقی‌ها هزار و ۱۰۰میلیارد تومان بود.

    پیش بینی‌ها راجع به بازار چه می‌گوید؟

پیمان حدادی کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال گفت: به نظر می‌رسد اگر شاخص کل بازار سهام چد روزی بالای یک میلیون و 430 هزار واحد بماند می‌توان به رشد شاخص کل تا حدود یک میلیون و 600 هزار واحد امیدوار بود، همچنین اگر شاخص از یک میلیون و 630 هزار واحد عبور کند تا یک میلیون و 800 هزار واحد صعود خواهیم داشت.

از طرفی محمدمهدی عشریه، کارشناس بازار سرمایه در رابطه با روند بازار سهام در دی ماه گفت: تا اواسط دی ماه روند بازار سهام نوسانی خواهد بود و شاخص کل حدود یک میلیون و 400 هزار واحد نوسان خواهد داشت اما از اواسط دی ماه روند صعودی بورس شروع خواهد شد.

در این میان باقر خادمی عقیده دارد بازار سهام بعد از شروع روند صعودی در دی ماه به سقف قبلی خود برمی‌گردد. همچنین علی خسروشاهی نیز پیش‌بینی رشد 15 درصدی برای بازار سهام تا پایان سال دارد. پیش‌بینی کارشناسان در حالی است که روند بازار سهام به نوعی غیرقابل پیش‌بینی شده است و بر خلاف متغیرهای تاثیرگذار از جمله رشد قیمت‌های جهانی، سیگنال‌های مثبت سیاسی و بررسی دوباره لایحه FATF روند بازار سهام نزولی شده است. می‌توان گفت ریزش 100 هزار واحدی هفته گذشته دلیل خاصی نداشت و به خاطر شایعات منتشر شده در فضای مجازی اتفاق افتاد.