وضعیت یک بام و دوهوای بازارسرمایه

رقیه ندایی|

بازارسرمایه طی هفته‌ای که گذشت رشد 2.4 درصدی شاخص را تجربه کرد وباتوجه به وضعیت بازار طی روزهای اخیر این صعود منطقی و خوب است. همانند روزهای گذشته بازهم بیشترین توجه سرمایه‌گذاران بورسی به نمادهای با ارزش بازار پایین‌تر بود و بزرگان دلاری مانع رشد بیشتر شاخص کل شدند. در حالی به گفته کارشناسان، بازار جهانی تنها محرک بورس تهران به شمار می‌رفت که در سه روز کاری نهایی بازارسرمایه با انتشار اخباری درخصوص مشاهده مواردی از ویروس جهش‌یافته کرونا در بریتانیا، فلزات و نفت نیز از سقف‌های ثبت شده در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته فاصله گرفتند.

بورس بازان از پس نزول‌های عمقی که طی فصل‌های گذشته رخ دادند در انتظار رشد و بازدهی مانند ماه‌های نخست سال جاری هستند. به نظر می‌رسد تمامی عوامل و اخبار مثبت حوزه جهانی و اقتصاد دست به دست هم داده‌اند تا بورس بازهم مثبت و صعودی شود اما؛ نباید انتظار بازدهی ۳۰۰ درصدی را داشت چراکه؛ با احتساب نزول بازار سرمایه بازهم این بازار بازدهی ۱۹۰ درصدی به سهامداران خود داده است. با توجه به وضعیت جامعه جهانی شاخص جهانی دلار در حال کاهش بوده و از سویی دیگر شاهد رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی و رکود بازارهای موازی بورس هستیم که انتظار می‌رود با این اوضاع بازار سرمایه وارد مرحله‌ای جدید شود در نتیجه شاهد صعود بورس و قیمت‌ها در این بازارخواهیم بود. اوضاع براساس حدس و گمان‌ها و روی کاغذ به نفع سهامداران است ولی تالار شیشه‌ای در آخرین هفته آذرماه بسیار پرنوسان ظاهرشد و پس از فراز و فرودی سخت درآخرین روز پاییز روی کانال یک میلیون و ۴۳۹ هزار واحدی آرام گرفت تا پیش‌بینی حرکت شاخص بورس در سرد‌ترین فصل سال را سخت‌تر کند البته تا سومین روز فصل پاییز بازار خوب عمل کرد و شاهد رشد ۲/۰ درصدی بازار در سومین روز از فصل زمستان بودیم. پس از پیروزی جوبایدن شاهد کاهش نرخ دلار دربازاربودیم و کاهش نرخ نیز می‌تواند به صورت مستقیم روی بازار سرمایه تاثیر بگذارد اما؛ نباید فراموش کرد که احتمال مذاکرات برجام با مهمان جدید کاخ سفید افزایش یافته است و این موضوع نشان‌دهنده این است که درآینده نه چندان دور شاهد تحول در بورس و اقتصاد خواهیم بود.

با وضعیت پیش آمده پیش‌بینی کارشناسان و تحلیلگران بازار حاکی از این موضوع است که شاخص کل در سه ماه پایانی سال در خوش‌بینانه‌ترین حالت به یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحد برسد. سرمایه‌گذاران بورسی نیز همچنان سردرگم هستند البته عوامل متعدد داخلی و خارجی وجود دارد که می‌تواند مانع رشد شاخص شود. برای مثال؛ احتمال مذاکرات بین ایران و امریکا، بودجه عجیب سال ۱۴۰۰، گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌های موجود در بورس در نهایت انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ ایران می‌تواند وضعیت بورس را تغییر دهد. با این حال برخی از کارشناسان بازار بر این نظرند که اعتماد از دست رفته مردم برای بازار تهدید بزرگی محسوب می‌شود. به گفته این کارشناسان در بازار سرمایه ایران، حرف اول را جریان نقدینگی می‌زند و بعد از آن عوامل بنیادی و تکنیکال.

بر اساس آرشیو بورس اوراق بهادار تهران، بازار سهام هفته گذشته را با شاخصی در سطح یک میلیون و ۴۱۳ هزار واحد پایان رساند. این شاخص تا هفته جاری به یک میلیون و ۴۴۷ هزار واحد رسید. به این ترتیب بورس این هفته با ۳۴ هزار و ۵۵۴ واحد رشد، توانست ۲.۴ درصد بازدهی مثبت از خود برجای بگذارد و پربازده‌ترین بازارهای مالی طی هفته گذشته باشد.

   عدم رشد شاخص بازارسرمایه

پیمان حدادی، کارشناس بازارسرمایه در گفت‌وگوی اخیر خود می‌گوید: یکی از عواملی که می‌تواند مسیر معاملات سهام در زمستان را وارد فاز جدیدی کند، چگونگی تصویب بودجه ۱۴۰۰ است. با توجه به اینکه بازارسهام بازاری آینده‌نگر است لذا پیش‌بینی نرخ ارز بر اساس قیمت نفت در بودجه تاثیر بسزایی بر نحوه داد وستد‌های سهام در زمستان می‌گذارد. به عنوان مثال اگر معامله‌گران برای سال آینده افزایش قیمت ارز را محتمل بدانند در زمستان خرید و فروش صنایع دلارمحور سمت و سوی دیگری پیدا می‌کند. در کنار قیمت نفت در بودجه میزان تامین مالی دولت از بازار سرمایه نیز روند شاخص را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار می‌دهد.به گفته وی، دومین موضوع تاثیرگذار در روند معاملات بازار سهام، قیمت‌های جهانی است. اینکه روند افزایشی قیمت‌های جهانی تا چه زمانی می‌تواند تداوم داشته باشد سوالی است پرابهام که ذهن تحلیلگران را معطوف به خود کرده است. در حال حاضر معامله‌گران نسبت به عدم پایداری رشد قیمت‌ها هشدار می‌دهند و به نظر می‌رسد همین عامل باعث شده تا افزایش قیمت‌های جهانی تاثیر مثبتی بر بازار سرمایه ایران نداشته باشد. این تحلیلگر بازار سهام ادامه می‌دهد: صورت‌های مالی ۹ ماهه شرکت‌ها نیز که اواخر دی ماه مشخص می‌شود به تحلیلگران دید روشنی برای انتخاب صنایع برتر می‌دهد. در صورت موافقت مجلس با حذف دلار ۴۲۰۰تومانی نیز برخی صنایع می‌توانند از این اقدام بهره‌مند شوند و با جهش قیمتی رو به رو شوند. پیمان حدادی با بیان اینکه رکود بازارهای موازی به‌شدت بر روند بازار تاثیرگذار است، اظهار می‌کند: تداوم رکود در بازارهای مسکن و خودرو از اهمیت زیادی بر نحوه معاملات سهام برخوردار است.

حدادی درباره تبعات روی کارآمدن بایدن به عنوان رییس‌جمهور امریکا دربازار سرمایه ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: تحلیلگران بر این باورند که با روی کار آمدن بایدن به عنوان رییس‌جمهور ایالات متحده بخشی از تنش‌های بین‌المللی ایران خاتمه پیدا خواهد کرد که این امر می‌تواند به نفع بازار تمام شود اما هر چه زمان بیشتری از این اتفاق بگذرد و انتظارات در این حوزه برآورده نشود، تاثیر مستقیمی در اصلاح شاخص دارد و احتمالا به دنبال آن عرضه افزایش و تقاضا کاهش پیدا می‌کند.این کارشناس تاکید می‌کند: اعتماد از دست رفته مردم به بازار سرمایه یکی از موضوعاتی است که برای بازار تهدید بزرگی محسوب می‌شود. در بازار سرمایه حرف اول را جریان نقدینگی می‌زند و بعد از آن عوامل بنیادی و تکنیکال. ممکن است عوامل بنیادی یا تکنیکالی مثبتی وجود نداشته باشد اما جریان نقدینگی می‌تواند بر روند بازار تاثیرگذار باشد. وی در ادامه بیان می‌کند: حواشی انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده نیز از آن دسته عواملی است که معاملات را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. این موضوع به دلیل فضای ابهام‌آلودی که در کشور به وجود می‌آورد حجم معاملات را کاهش می‌دهد و عدم نوسانات زیاد چه در روند مثبت و چه در روند منفی را رقم می‌زند. این تحلیلگر در پایان می‌گوید: با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد در فصل زمستان بازدهی بازار سهام نسبت به فصل پاییز بیشتر است و بازدهی فصل زمستان بازار سرمایه از بازدهی زمستان سایر بازارهای موازی نیز بیشتر خواهد بود. برهمین اساس به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌کنیم سبدی از سهام صنایع بانکی، خودرویی، پالایشگاهی، فلزی و پتروشیمی را انتخاب کنند تا در صورت ریزش شاخص با ضرر و زیان کمتری مواجه شوند.

   بازار سرمایه در هفته‌ای که گذشت

در دویستمین جلسه شورای عالی بورس حسن قالیباف اصل، سخنگوی شورای عالی بورس گفت: در دوره ۹ماهه نخست سال جاری، بالغ بر ۴۷۰هزار میلیارد تومان تجهیز منابع مالی از بستر بازار سرمایه صورت گرفته است. در این میان حدود ۱۴۵هزار میلیارد تومان از رقم مزبور شامل تجهیز منابع مالی از محل بدهی بوده که شامل انتشار انواع ابزارها است. همچنین مابقی آن یعنی رقمی بیش از ۳۲۵هزار میلیارد تومان به مجموع تجهیز منابع مالی از محل افزایش سرمایه و عرضه اولیه سهام شرکت‌ها، تاسیس شرکت‌های سهامی عام و اضافه ارزش صندوق‌ها اختصاص داشته است.

محمدرضا معتمد، معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس درباره ابهام کارگزاران بانکی در مورد نحوه تملک سهام دو نوع صندوق و تاسیس شرکت‌های تامین سرمایه، توضیح و از موافقت اصولی با ۲۲ شرکت سبدگردان خبر داد. این مقام مسوول درباره ابهام کارگزاران وابسته به بانک‌ها در مورد نحوه تملک سهام دو صندوق با درآمد ثابت و بازارگردانی و مشارکت بانک‌ها در تاسیس شرکت‌های تامین سرمایه گفت: طبق قانون برنامه ششم توسعه (از ۹۶ الی ۱۴۰۰)، نهادهای مالی وابسته به بانک‌ها، برای تاسیس صندوق‌ها باید از بانک مرکزی مجوز گرفته و به سازمان بورس ارایه می‌کردند.

روح‌الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، از شکستن رکورد تعداد معاملات بازار سرمایه در ماه جاری خبر داد و گفت: در اواسط آذر ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار معامله با ارزش معاملاتی ۳۰ هزار میلیارد تومان در سامانه معاملات به ثبت رسید. به گفته دهقان، سامانه‌ای که پیش از این در روزهای اوج بازار دچار مشکل و کندی می‌شد، در واقع پاسخگوی تراکنش‌های بالا را نداشت؛ اما در یک سال و نیم گذشته بخش‌هایی از سامانه با تلاش تیم داخلی بومی‌سازی و بهبود داده شد؛ به نحوی که اکنون این سامانه حدود ۱۶ هزار تراکنش در ثانیه و نزدیک به ۴ میلیون معامله در روز را به شکل روان پوشش می‌دهد. سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی سازمان بورس به قدمت ۱۷ ساله عملیات بازارگردانی در بازار سرمایه ایران اشاره کرد و گفت: بازارگردان‌ها در ۹ ماه گذشته ۵۵ هزار میلیارد تومان سهام خریداری کرده‌اند و به میزان ۲۷هزار میلیارد تومان سهام فروخته‌اند. وی درباره تأثیر و پیامدهای مصوبه ۲۰ شهریور امسال شورای عالی بورس بر بازار سرمایه نیز گفت: از نظر ایجاد نهادهای بازارگردان آنچه طی این دو ماه رخ داد، بی‌سابقه بود. براین اساس، هم‌اکنون از بین حدود ۶۵۰ نماد فعال در بازار سرمایه، ۴۸۰ نماد دارای بازارگردان هستند که این موضوع می‌تواند موجب اطمینان خاطر سهامداران از نقدبودن سرمایه‌گذاری شود.

 محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در خصوص تصویب گزارش ماده ۲۳۴ کمیسیون اقتصادی مرتبط با تخلفات سهام عدالت گفت: کمیسیون طی ماه‌های اخیر گزارشی با هدف بررسی نحوه واگذاری و اجرای قوانین و مقررات مرتبط با سهام عدالت تهیه کرد که به صحن علنی ارسال و درصورت موافقت، پرونده تمامی افرادی که در طول این سال‌ها از نحوه واگذاری و ترکیب سهام عدالت عدول کرده‌اند به دستگاه قضا ارسال خواهد شد.

جواد عشقی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری مدبران اقتصاد و عضو هیات‌مدیره بورس تهران امروز در برنامه‌ای تلویزیونی به بررسی عملکرد 

بازار گردان‌ها در بازار سهام پرداخت و با تشریح مفهوم بازارگردانی در بازار سرمایه، اهداف این فعالیت را در بازار تبیین کرد. به گفته جواد عشقی‌نژاد، امروز ارزش صندوق‌های بازارگردانی بازار نزدیک به ۵۵ هزار میلیارد تومان است که حجم بسیار خوبی، این حجم با هدف همراهی با نوسان‌های بازار و افزایش نقدشوندگی برای همه بازار اعم از سهام بزرگ و کوچک ایجاد شده است.

همایون دارابی، کارشناس اقتصادی با تاکید بر ارز چند نرخی به عنوان یکی از ایرادات تکرار شونده در بودجه سال‌های اخیر تصریح کرد: نظام ارز چند نرخی می‌تواند منابع ارزی دولت را هدر دهد. همایون دارابی استفاده از یارانه نقدی و کالایی را راه پیش روی دولت در حمایت از تولید‌کنندگان دانست و خاطرنشان کرد: واردات کالاهای اساسی و دارو با ارز دولتی، از کشور قاچاق می‌شود و نتیجه‌ای برای فعالان اقتصادی ندارد. امسال در برخی ماه‌ها، نرخ نیمایی مورد استفاده بازار تا ۳۰درصد کمتر از نرخ بازار آزاد بود که این موضوع، تنبیهی سخت برای صادرکنندگان به شمار می‌رود.

   روند صعودی بورس‌های جهانی

تری سندون، کارشناس ارشد سرمایه‌گذاری در موسسه ولث منیجمنت گفت: هنوز بطور واضح شاهدیم که نوسانات بازارهای مالی در سطح بالایی قرار دارد. ما به یک راهکار برای مقابله با ویروس کرونا رسیده‌ایم که گویا خوب هم جواب داده است اما اینکه این واکسن‌ها تا چه حد برای همه مفید خواهند بود و تا چه مدتی می‌توانند ایمنی ایجاد کنند شک و تردیدهایی وجود دارد و وجود این شک و تردیدها هم به بازار سیگنال‌های متناقض می‌دهد. 

در بورس امریکا و وال‌استریت، همه شاخص‌ها صعودی بودند تا جایی که هر سه شاخص اصلی بورسی در سطح بالا‌تری از روز قبل خود بسته شدند. شاخص «داوجونز ایدانستریال اوریج» با ۰.۲۳ درصد افزایش نسبت به روز قبل و در سطح ۳۰ هزار و ۱۹۹.۸۷ واحد بسته شد. شاخص «اس‌اند پی ۵۰۰» با ۰.۳۵ درصد صعود تا سطح ۳۷۰۳.۰۶ واحدی بالا رفت و دیگر شاخص مهم بورسی امریکا یعنی «نزدک کامپوزیت» با ۰.۲۶ درصد افزایش در سطح ۱۲ هزار و ۸۰۴.۷۳ واحدی بسته شد.

در معاملات بازارهای بورس در اروپا، شاخص «فوتسی ۱۰۰» بورس لندن با ۰.۱ درصد افزایش نسبت به روز قبل و در سطح ۶۵۰۲.۱۱ واحد بسته شد. شاخص «دکس ۳۰» بورس فرانکفورت در آلمان با صعود ۰.۲۶ درصدی و ایستادن در سطح ۱۳ هزار و ۵۸۷.۲۳ واحدی به کار خود خاتمه داد و شاخص «کک ۴۰» بورس پاریس با کاهش ۰.۱ درصدی در سطح ۵۵۲۲.۰۱ واحد بسته شد. در مادرید شاخص «ایبکس ۳۵» ۰.۴۷ درصد بالا رفت و به ۸۱۱۱.۵۰ واحد رسید.

در معاملات بورس‌های آسیا، شاخص‌ها عملکرد خوبی داشتند؛ تا جایی که شاخص «نیک کی ۲۲۵» بورس توکیو ژاپن با صعود ۰.۵۴ درصدی تا سطح ۲۶ هزار و ۶۶۸.۳۵ واحدی بالا رفت. شاخص «هانگ سنگ» بورس هنگ‌کنگ ۰.۱۷ درصد بالا رفت و در سطح ۲۶ هزار و ۳۸۶.۵۶ واحد بسته شد. در چین شاخص «شانگهای کامپوزیت» افت ۰.۱۴ درصدی را تجربه کرد و در سطح ۵۰۰۰.۰۲ واحد بسته شد.

در استرالیا شاخص «اس‌اند پی اس‌اند ایکس ۲۰۰» بورس سیدنی با ۰.۳۳ درصد صعود و ایستادن در سطح ۶۶۶۴.۷۷ واحدی به کار خود خاتمه داد. در بین دیگر شاخص‌های مهم آسیایی، شاخص «تاپیکس» ژاپن صعودی بود. با خرید و تزریق واکسن ویروس کرونا در اغلب کشورهای جهان انتظار می‌رود که بورس‌های جهانی نیز روند صعودی داشته باشند. درست است شیوع این ویروس تمامی اقتصاد‌ها را تحت شعاع خود قرارداده و کشورها بدهی سنگینی را برای سال‌های آینده تجربه خواهند کرد اما؛ انتظار رشد بورس‌های جهانی، باتوجه به ماهیت فعالیت این بازارها وجود دارد.

برش

پیش‌بینی کارشناسان و تحلیلگران بازار حاکی از این موضوع است که شاخص کل در سه ماه پایانی سال در خوش‌بینانه‌ترین حالت به یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحد برسد. سرمایه‌گذاران بورسی نیز همچنان سردرگم هستند البته عوامل متعدد داخلی و خارجی وجود دارد که می‌تواند مانع رشد شاخص شود. برای مثال؛ احتمال مذاکرات بین ایران و امریکا، بودجه عجیب سال ۱۴۰۰، گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌های موجود در بورس در نهایت انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ ایران می‌تواند وضعیت بورس را تغییر دهد. با این حال برخی از کارشناسان بازار بر این نظرند که اعتماد از دست رفته مردم برای بازار تهدید بزرگی محسوب می‌شود. پیمان حدادی، کارشناس بازارسرمایه در گفت‌وگوی اخیر خود می‌گوید: یکی از عواملی که می‌تواند مسیر معاملات سهام در زمستان را وارد فاز جدیدی کند، چگونگی تصویب بودجه ۱۴۰۰ است. با توجه به اینکه بازارسهام بازاری آینده‌نگر است لذا پیش‌بینی نرخ ارز بر اساس قیمت نفت در بودجه تاثیر بسزایی بر نحوه داد وستد‌های سهام در زمستان می‌گذارد.