وضعیت ناگوار بورس و بازارگردانی

رقیه ندایی

بازارسرمایه ابتدای فصل تاکنون وضعیت خوبی را پشت سرگذاشته و شاهد رشد 300 درصدی در بازار بودیم اما؛ این روزها وضعیت تغییرکرده و به بازاری نسبتا غیرقابل پیش‌بینی تبدیل شده است. یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع افزایش دخالت‌های دولت و رفتارهای هیجانی سهامداران است. به‌طور کلی زمانی که دولت یکباره برای سهمی تصمیم می‌گیرد یا از بازار حمایت می‌کند برخی از سهامداران رفتار عکس نشان می‌دهند و اغلب به سمت و سوی صف‌های فروش می‌روند. همین رفتارهای هیجانی در اغلب روزها باعث شده که سهامداران زیان عمده‌ای را متحمل شوند. برای مثال؛ در زمان افزایش نرخ ارز عده‌ای از سهامداران خرد بر این نظر بودند که سهام خود را در بورس به فروش برسانند و در نهایت در بازار ارزی سرمایه‌گذاری کنند. همین نوع رفتارها باعث شد که هر روزه شاهد نزولی عمیق در بورس باشیم. البته بی‌اعتمادی مردم نسبت به این بازار و عملکرد مسوولین نیز بی‌تاثیر نبود. این مورد را نیز می‌توان یکی از عوامل نزول بازار دانست. به‌طور کلی بورس  به بازاری بسیار حساس و غیر قابل پیش‌بینی تبدیل شده است و هر روز شاهد افزایش این حساسیت در بازار هستیم. 

زمانی که دولت مردم را به بورس دعوت کرد هیچ گونه برنامه‌ای برای آموزش یا ترویج سهامداری بلند مدت نداشت و تنها به فکر سود خود بود. این وضعیت باعث شد که سهامداران بسیاری از کم تجربگی به دام سیگنال فروشان بیفتند و در نهایت زیان عمده‌ای را تجربه کنند. حال سوال اینجاست که دولت چرا این رویکرد را پیش گرفت و برای اغلب سهامداران زیان انبوه به همراه آورد؟ بورس درمقایسه با اقتصاد کشور وضعیت مطلوب‌تر و بهتری دارد و این روند در حقیقت با گذشت زمان مشخص   می‌شود . البته یک خلأهایی بر می‌گردد به ساختار و ترکیب سهامداری شرکت‌ها و سهام شناور شرکت‌ها  که همگن نیست و بازارگردان‌های فعال و موثر حداقل در 6 ماهه نخست سال وجود نداشت. قیمت سهام به صورت دلخواه تا حد ممکن افزایش داشت و متوسط P/E بازار سرمایه به رقم بالاترین حد ممکن خود رسید. درحال حاضر با این نوع مکانیزم بازارگردانی به نظر می‌رسد یک مغایرتی میان بازارساز و بازارگردانی در حال حاضر داریم. بازارگردان‌ها برخلاف ضوابط‌پذیرشی که در بورس و فرابورس وجود داشت، هر شرکتی برای ورود به بازارسهام الزام به معرفی یک بازارگردان داشت، به منظور افزایش نقدشوندگی و محدود کردن دامنه نوسان قیمت به‌طور طبیعی و بدون ساز و کار سازمانی. در حقیقت این خلأ شش ماه نخست سال به مرور زمان الزام و اجبار به کار‌گیری فعال بازارگردان‌ها را پررنگ‌تر کرد.