رجیستری به داد گوشیهای سرقتی نرسید، نوبت بلاک‌چین شد
یکی از اهداف فرعی طرح رجیستری پس از جلوگیری از قاچاق، جلوگیری از سرقت گوشی ذکر شده بود، اما علی‌رغم موفقیت در هدف اصلی، هنوز رجیستری به کمک دارندگان گوشی برای عدم سرقت نیامده، این در حالی است که به تازگی نمونه آزمایشگاهی راهکار مقابله با سرقت و قاچاق گوشی همراه مبتنی بر زنجیره بلوکی در پژوهشکده فناوری ارتباطات پژوهشگاه ICT، به صورت عملیاتی نصب و راه‌اندازی شده است و در گام‌های بعدی انتظار می‌رود که با بهینه‌سازی سطح کارایی مورد نیاز بازیگران، نسخه پایلوت میدانی این راهکار نیز توسعه و عرضه شود.
اگرچه خرید گوشیهای دست‌دوم در بازار رایج است، اما با اجرای رجیستری و لزوم ثبت شماره در تلفن همراه، در صورتی که فردی بخواهد گوشی خود را بفروشد و یا به دیگری منتقل کند، باید حتما فرآیند انتقال مالکیت را انجام دهد؛ در غیر این صورت پس از مدتی، گوشی برای سیم‌کارت جدیدی که در آن قرار گرفته غیرفعال می‌شود. بنابراین گوشیهای سرقتی در چنین شرایطی غیرقابل استفاده خواهند شد. علاوه بر اینکه با اجرای رجیستری، گوشی سرقتی غیرقابل استفاده می‌شود، موضوع دیگر بازیابی گوشی برای مالک آن است. اگرچه به گفته مسوولان بحث سرقت و ردیابی گوشیهای سرقتی از اهداف اصلی طرح رجیستری نبوده است، اما این پروژه می‌تواند به ردیابی گوشیهای به سرقت‌رفته کمک کند. با وجود این، در حالی که طرح رجیستری از پاییز سال ۹۶ آغاز شد، هنوز خبری از ردیابی گوشیهای مسروقه با استفاده از قابلیت‌های فنی رجیستری اعلام نشده است. محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در این راستا اظهار کرده بود: طرح رجیستری برای مردم منافعی دارد و از سرقت گوشیهای تلفن همراه که مشکلات زیادی را ایجاد کرده تا حدود زیادی جلوگیری می‌کند. همچنین حسین فلاح جوشقانی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، درباره روند پیدا شدن گوشی با اجرای رجیستری توضیح داده بود: گوشی‌ها به صورت زوج شماره سیم‌کارت و شماره IMEI به صورت یکتا در سامانه‌های ما ثبت می‌شوند. اگر گوشی سرقت شد، میتوان بر اساس این زوج آن را ردیابی کرده و نیز از فعالیت این گوشی‌ها در سامانه‌های کشور جلوگیری کرد که این از مزایای غیرمستقیم طرح رجیستری است. البته این امکان در حال حاضر فراهم نیست اما در حال کار برروی آن هستیم و در آینده میتوان از آن استفاده کرد. فلاح جوشقانی همچنین درباره اینکه چه زمانی میتوان انتظار تاثیر رجیستری بر کاهش سرقت گوشی را داشت، اظهار کرده بود: این موضوع جزو اهداف فرعی رجیستری بوده و همین حالا هم اگر پلیس از ما استعلام کند، این اطلاعات را در اختیارش می‌گذاریم. البته فلاح درباره امکان سرقت گوشی حتی با وجود این طرح، بیان کرد: قیمت گوشی بالا رفته و سرقت زیاد شده است. کلیه اطلاعاتی که ما داریم، معمولا مربوط به آخرین موقعیتی است که گوشی در شبکه روشن بوده اما فقط کافی است اعلام کنند گوشی سرقتی است و آنگاه وارد لیست سیاه می‌شود و دیگر در شبکه کار نمی‌کند، مگر اینکه گوشی‌ها را اوراق کرده و برای تجهیزات جانبی آن مانند ال‌سی‌دی و غیره مورد استفاده قرار دهند. وی گفته بود: بحث سرقت مربوط به پلیس و دستگاه‌های قضایی است و با دستور قضایی یا کلانتری، ما می‌توانیم IMEI گوشی را اعلام کنیم و اطلاعات را در اختیار دستگاه قضایی بگذاریم و از این دست مکاتبات زیاد داریم اما معمولا زمانی یک گوشی را به سرقت می‌برند، دیگر آن را روشن نمی‌کنند که قابل رهگیری باشد و باید آن را اوراق کنند.
استفاده از بلاک‌چین
برای مقابله با سرقت و قاچاق گوشی موبایل
نمونه آزمایشگاهی راهکار مقابله با سرقت و قاچاق گوشی تلفن همراه مبتنی بر زنجیره بلوکی (بلاک‌چین) در پژوهشکده فناوری ارتباطات پژوهشگاه ICT، به صورت عملیاتی نصب و راه‌اندازی شد. به گزارش پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، با توجه به ظهور فناوری زنجیره بلوکی (بلاک‌چین) و گسترش استفاده از این فناوری در حوزه‌های مختلف کاربردی، پروژه‌ای در این پژوهشگاه جهت شناسایی ابعاد فنی این فناوری و نیز تعیین فرصت‌های بهره‌برداری از آن در حوزه فناوری ارتباطات اجرا شد. با انجام این پروژه، علاوه بر کسب دانش فنی مرتبط با فناوری زنجیره بلوکی توسط کارشناسان پژوهشگاه ICT، فرصت‌های متعددی نیز جهت رفع چالش‌های پیش روی فناوری ارتباطات با استفاده از زنجیره بلوکی شناسایی شد. امیر قلمی اسگویی عضو هیات علمی گروه ارتباطات ثابت پژوهشکده فناوری ارتباطات به عنوان مجری این پروژه گفت: یکی از کاربردهای نوین مورد توجه در فناوری زنجیره بلوکی در سطح جهان، حوزه مقابله با سرقت و قاچاق تجهیزات مخابراتی، از جمله گوشیهای موبایل است.
درآمد ۵۵۰ هزار دلاری باندهای سرقت گوشی
وی با بیان اینکه باندهای خلافکار متعددی در بخش‌های مختلف جهان، اقدام به سرقت گوشیهای همراه و قاچاق آنها به سایر کشورها می‌کنند، افزود: برای مثال برآوردهای سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که درآمد باندهای سرقت گوشی همراه، از طریق فروش گوشیهای مسروقه به روزانه ۵۵۰ هزار دلار می‌رسد. همچنین برآوردهای سال‌های اخیر نشان می‌دهد که روزانه ۹۰۰ سرقت گوشی موبایل در سطح کشور اتفاق می‌افتد. این پژوهشگر ادامه داد: از این رو لازم بود که راهکاری جامع طراحی شود که در کنار سامانه رجیستری گوشی همراه که برای مقابله با ورود غیرقانونی گوشیهای نو در کشور طراحی و اجرا شده است، امکان مقابله با سرقت گوشی‌ها نیز فراهم شود. از طرفی با توجه به ماهیت بین‌المللی مساله قاچاق گوشیهای مسروقه، لازم است راهکار توسعه داده شده به گونه‌ای باشد که به سادگی امکان استفاده توسط اپراتورهای سایر کشورها را داشته باشد. قلمی اسگویی افزود: این پروژه با همکاری و مشاوره سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اجرایی شده و در آن از نظرات همه بخش‌های تاثیرگذار از جمله اپراتورهای تلفن همراه، نیروی انتظامی و قوه قضاییه جهت احصاء نیازمندی‌ها و الزامات کارکردی و کارایی راهکار جامع مقابله با سرقت و قاچاق گوشی‌ها استفاده شده است. وی گفت: در صورت عملیاتی کردن این راهکار و اجرای آن در سطح شبکه، در آینده میتوان از آن در جهت تکمیل و بهبود طرح رجیستری مستقر در وزارت صمت و سازمان تنظیم مقررات بهره‌برداری کرده و از مزایای زنجیره بلوکی در این حوزه بهره‌مند شد. قلمی اسگویی اظهار کرد: از ویژگی‌های عمده این راهکار، دارا بودن قابلیت مقیاس‌‌پذیری لازم برای انجام عملیات پرس‌وجو با تعداد بالا توسط بازیگران است. همچنین، این نمونه آزمایشگاهی به گونه‌ای طراحی شده است که امکان حضور نظارتی سایر بازیگران را به سادگی فراهم می‌کند و با ارایه سطح مطلوبی از شفافیت برای ذخیره‌سازی داده‌های راهکار، زمینه برقراری اعتماد میان سازمان‌های مشارکت‌کننده در راه‌اندازی سامانه مقابله با سرقت و قاچاق گوشیهای همراه را ممکن می‌کند. وی با بیان اینکه در توسعه راهکار مقابله با سرقت و قاچاق گوشیهای تلفن همراه از پلتفرم هایپرلجر فابریک استفاده شده است، گفت: ماحصل توسعه راهکار مقابله با سرقت و قاچاق گوشیهای همراه، یک نمونه آزمایشگاهی است که فرآیندهای عملیاتی آن در عین توزیع‌شدگی بر اساس نیازمندی‌های بازیگران درگیر در موضوع مقابله با سرقت و قاچاق گوشیهای همراه طراحی و پیاده‌سازی شده‌اند. مجری طرح ادامه داد: باید توجه داشت که پلتفرم هایپرلجر فابریک، یک زنجیره بلوکی سازمانی و متن باز است که در آن بازیگران مشارکت‌کننده در راه‌اندازی راهکار، کاملا احراز هویت می‌شوند که این مهم به نوبه خود، زمینه برقراری سطح بالاتری از اعتماد را نیز میان بازیگران فراهم می‌کند که در این پروژه از این پلتفرم استفاده شده است. این عضو هیات علمی گفت: علاوه بر این، با توجه به روند توسعه شبکه‌های نسل جدید، سعی شده است، ساختار پیاده‌سازی راهکار توسعه‌یافته به گونه‌ای باشد که امکان استقرار در محیط‌های پردازش ابری و در هسته‌های شبکه‌های دارای توابع مجازی سازی شده شبکه را نیز داشته باشد. همچنین راهکار مورد نظر، با این دیدگاه توسعه یافته است که امکان جلوگیری از فعالیت هرگونه دستگاه غیرمجاز در شبکه‌های آینده از جمله شبکه 5G و IoT را نیز داشته باشد. وی یادآور شد: در حال حاضر، نمونه آزمایشگاهی راهکار مقابله با سرقت و قاچاق گوشی همراه مبتنی بر زنجیره بلوکی در پژوهشکده فناوری ارتباطات پژوهشگاه ICT، به صورت عملیاتی نصب و راه‌اندازی شده است و در گام‌های بعدی انتظار می‌رود که با بهینه‌سازی سطح کارایی مورد نیاز بازیگران، نسخه پایلوت میدانی این راهکار نیز توسعه و عرضه شود.
