حمایت مستقیم به جای ارز دولتی

عباس آرگون

با گذشت حدود سه سال از آغاز دور جدید تحریم‌های امریکا علیه ایران، امروز کسی نمی‌تواند از این بگوید که تحریم‌ها فشاری بر اقتصاد ایران نیاورده‌اند و قطعا در صورتی که فرصتی برای کاهش تحریم‌ها به وجود آید، قطعا باید از آن استفاده کنیم زیرا در گام نخست می‌تواند بخشی از فشار، بر روی اقتصاد ایران و فعالیت‌های اقتصادی را کاهش دهد. در کنار دغدغه تحریم اما باید به آنچه که در داخل کشور در دستور کار قرار داده‌ایم و اشتباهاتی که داشته‌ایم فکر کنیم. تا وقتی ما مشکلات داخلی را حل نکنیم و فضا را برای تولید فراهم نکنیم، نمی‌توان انتظار داشت حتی کنار رفتن تحریم‌ها نیز برای اقتصاد ایران چاره‌ساز باشد. ما در طول سال‌های گذشته با قوانین دست و پاگیر و بروکراسی پیچیده، بسیاری از تولیدکنندگان را دلسرد کرده‌ایم و آمارهایی که از وضعیت سرمایه‌گذاری‌های جدید در اقتصاد ایران منتشر می‌شود نشان می‌دهد که تولید دیگر جذابیتی برای صاحبان سرمایه ندارد. از سوی دیگر با وجود تمام شعارهایی که در طول سال‌های گذشته داده شده، همچنان دولت تصدی‌گری اقتصادی خود را ادامه داده است و دولت بزرگ، مانع از فعالیت بخش خصوصی واقعی در بسیاری از حوزه‌ها شده است. این در حالی است که در سال‌های گذشته بسیاری از کشورهایی که عملکرد موفق اقتصادی داشته‌اند به بخش خصوصی خود اعتماد کرده‌اند و در ایران نیز هرگاه بخش خصوصی وارد عمل شده توانسته نتیجه اعتمادها را نشان دهد. آمار صادرات غیرنفتی در سال‌های اخیر و در دوره تحریم به خوبی این عملکرد را ثابت کند. در کنار آن حتی در زمان‌هایی که دولت به قصد حمایت به اقتصاد ورود کرده، شرایط پیچیده‌تر شده است. یارانه‌ای که در قالب ارز 4200 تومانی در سال‌های اخیر پرداخت شده و بخش زیادی از منابع دولتی را به خود اختصاص داده است، نه تنها گره‌گشا نشده که حتی باعث افزایش عدم شفافیت و رانت شده و بخش خصوصی واقعی را با چالش مواجه کرده است. اتاق بازرگانی بارها پیشنهاد کرده که به جای این ارز، به اقشار کم‌درآمد، یارانه مستقیم تعلق گیرد. به این ترتیب هم فضا برای رانت کاهش می‌یابد و هم کم‌درآمدها با به دست آوردن منابع مالی جدید، امکان بهبود سطح زندگی خود را خواهند داشت. در عرصه اقتصادی نیز تک‌نرخی شدن ارز به شفافیت اقتصادی منجر می‌شود و امکان سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای آینده افزایش خواهد یافت.  

اقتصاد ایران باید با بهبود زیرساخت‌های لازم، به سمت کم اثر شدن تحریم‌ها حرکت کند و اگر تولید رونق پیدا کند، کنار رفتن تحریم‌ها نیز می‌تواند به جهشی جدید در مسیر اقتصادی کشور منجر شود.