قمار با جان انسان‌ها
گلی ماندگار| قصه تکراری و بهانه‌های
نخ نما شده آلودگی هوا همچنان ادامه دارد اما امسال یک متهم دیگر هم به جمع متهمان آلودگی هوا اضافه شده است، متهمی که بعضی‌ها از او برائت می‌جویند و بعضی دیگر ... اولین زنگ خطر آلودگی هوای تهران سال 1374 به صدا در آمد و از آن سال تا کنون این معضل هر روز سخت‌تر و سخت‌تر شده است. بر اساس آمارهای رسمی در ایران سالانه 45 هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. آماری که می‌تواند بسیار وحشتناک و تکان‌دهنده باشد، اما متاسفانه حتی این آمار هم باعث نشده تا مسوولان فکری به حال وضعیت آلودگی هوا بکنند و آمار مرگ و میر را پایین بیاورند. امسال اما با وجود کرونا حالا آلودگی هوا هم مزید بر علت شده و هم در تشدید بیماری کرونا نقش دارد و هم در مرگ و میر انسان‌هایی که تنها گناهشان زندگی کردن در کلان شهرهای بی در و پیکر است. حالا متهم جدید آلودگی هوا را سوخت مازوت معرفی کرده‌اند، متهمی که شاید سال‌های پیش هم نقش کمی در آلودگی هوا نداشت اما امسال به این خاطر اسمش بر سر زبان‌ها افتاده چون با وجود محدودیت‌های رفت و آمد به دلیل کرونا این سوال برای مردم ایجاد شده بود که حالا دلیل آلودگی هوای شهرها چیست. البته اهواز که سال‌هاست در هوای پر از گرد و غبار و ریزگردها نفس می‌کشد. این حال و روز خیلی از شهرهای جنوبی و جنوب غربی ایران است، شهرهای بزرگ مانند اصفهان و شیراز و تهران هم همیشه با توجه به آنچه مسوولان می‌گفتند به دلیل استفاده بیش از حد از خودرو در سطح شهر و بی توجهی مردم به استفاده از وسایل نقلیه عمومی دچار آلودگی می‌شدند.
زیرساخت‌هایی که فرو می‌ریزند
سام براتی کارشناس محیط زیست در این باره به «تعادل» می‌گوید: خیلی وقت است که حرف استفاده از وسایل نقلیه عمومی بر سر زبان مسوولان افتاده و همیشه متهم ردیف اول آلودگی مردمی بودند که از خودرو شخصی استفاده می‌کردند، اما جالب است بدانید که هیچ کدام از این مسوولان غیر استاندارد بودن خودروها و البته بنزینی که مصرف می‌شد را مد نظر قرار نمی‌دادند همانطور که فراهم نبودن زیر ساخت‌های مناسب برای حمل و نقل عمومی حتی در کلان شهری مانند تهران. حتی هم اکنون که شرایط کرونا مطرح است شما نگاهی به وسایل نقلیه عمومی بیندازید، باز هم جوابگوی سیل مسافرانی که صبح‌ها به سر کار می‌روند و شب از سر کار باز می‌گردند، نیستند. زیر ساخت‌هایی که نصفه و نیمه رها می‌شوند قطعا فرو می‌ریزند.
وسایل نقلیه عمومی عامل آلودگی
او در بخش دیگری از سخنانش می‌گوید: مساله مهم دیگر این است که وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس و
مینی بوس‌ها آنقدر فرسوده شده‌اند که خودشان یکی از عوامل آلودگی هوا به شمار می‌آیند. خیلی از اتوبوس‌های شرکت واحد از رده خارج شده‌اند اما هنوز هم در سطح شهر تردد می‌کنند. با این شرایط ما چرا باید انتظار داشته باشیم که مردم از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند.
مازوت سال‌های قبل هم استفاده می‌شد
براتی در مورد استفاده از سوخت مازوت می‌گوید: نباید فکر کنیم که فقط امسال مازوت در نیروگاه‌ها استفاده می‌شود، امسال میزان آن بیشتر شده به همین خاطر حجم سنگینی از آلودگی را روانه شهرهای اطراف نیروگاه‌ها کرده است. هر چند هنوز هم مسوولان درباره استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها به اجماع نرسیده‌اند. برخی می‌گویند چاره‌ای جز سوزاندن مازوت نداریم و برخی دیگر به‌طور کل منکر سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها می‌شوند. به هر حال آلودگی هوا بیش از هر ویروس می‌تواند قربانی بگیرد. نگاهی به آمارهای رسمی تعداد مرگ و میرها در یک سال به دلیل آلودگی هوا بیندازید، می‌تواند عمق فاجعه را به شما نشان بدهد، ما هر ساله بین 45 تا 60 هزار قربانی آلودگی هوا داریم و اگر مسوولان زودتر چاره‌ای برای این معضل نیندیشند قطعا این آمار بسیار بیشتر خواهد شد. چه بسا بسیاری از افراد بر اثر همین آلودگی‌ها دچار بیماری‌هایی می‌شوند که در نهایت علت مرگ آنها آلودگی هوا اعلام نمی‌شود ولی عامل اصلی همان بوده است.
تهران همچنان در مرز خطر
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این باره می‌گوید: شاخص آلودگی هوای تهران و برخی کلانشهرها در وضعیت ناسالم برای همه است اما در روزهای گذشته در برخی ایستگاه‌های سنجش آلودگی به مرز بالای ۲۰۰ و حتی ۴۰۰ یعنی وضعیت بسیار خطرناک هم رسیده‌ایم.
عباس شاهسونی می‌افزاید: اکنون شاخص آلودگی هوا در شهر تهران در وضعیت ناسالم برای همه گروه‌هاست (شاخص بالای ۱۵۰ تا ۲۰۰) . ۱۷ ایستگاه سنجش آلودگی هوا در شهر تهران شاخص بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ و ناسالم برای همه مردم را نشان می‌دهد. بالاترین و بدترین شاخص در شهرری و در ایستگاه پارک سلامت منطقه ۱۷ است که شاخص ۱۷۸ را نشان می‌دهد و در مقایسه با سال گذشته تعداد روزهای با شاخص ناسالم برای همه مردم و ناسالم برای گروه‌های حساس افزایش پیدا کرده است. متاسفانه در برخی روزها و ساعت‌ها شاخص آلودگی هوای شهر تهران در برخی ایستگاه‌ها به بالای ۲۰۰ یعنی شاخص بسیار ناسالم می‌رسد به عنوان مثال دیشب در ایستگاه میدان امام خمینی (ره) شاخص آلودگی هوا به عدد ۲۱۰ رسید و در واقع از رنگ قرمز هم عبور کرده و به رنگ بنفش رسیده است.
آلودگی هوا
علایم کرونا را در مبتلایان تشدید می‌کند
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به ارتباط کرونا و آلودگی هوا می‌گوید: مطالعاتی که در دنیا انجام شده است، نشان می‌دهد که آلودگی هوا باعث تشدید علایم بیماری کووید۱۹ در بین مبتلایان می‌شود و چون ریه را درگیر می‌کند حتی می‌تواند باعث مرگ این بیماران شود. معمولا اثر آلودگی هوا بر بیماری‌ها دو هفته و حتی بیشتر بعد از شروع آلودگی خود را نشان می‌دهد. البته چون اکثر مردم از ماسک استفاده می‌کنند، در کاهش اثرات آلودگی هوا و انتقال ویروس کرونا موثر است. البته برای آلودگی هوا ماسک‌های N۹۵ بهتر است اما چون این ماسک‌ها در دسترس مردم نیست همین ماسک‌های سه لایه پزشکی هم تا حدی کمک کننده است.
تاثیر مازوت بر آلودگی هوا
شاهسونی درباره نوع آلاینده‌های هوا در شهر تهران و تاثیر سوخت مازوت می‌گوید: در مورد مصرف سوخت مازوت بین صحبت‌های مسوولان مرتبط در سازمان محیط زیست تناقض وجود دارد، سازمان محیط زیست اعلام کرده که مازوت در صنایع و نیروگاه‌های تهران استفاده می‌شود اما اداره کل محیط زیست تهران اعلام کرده که استفاده نمی‌شود. این دوگانگی در اطلاع‌رسانی وجود دارد ولی آنچه مشخص است این است که عمده آلودگی تهران به علت منابع ثابت آلاینده یعنی کارخانه‌ها و صنایع اطراف تهران است. به‌طور قطع سوختی که در صنایع اطراف تهران و برخی شهرهای بزرگ مصرف می‌شود، مشکلاتی دارد، آماری از اینکه سهم صنایع در میزان آلاینده‌های کلانشهرها چقدر است در اختیار نداریم اما برآوردهایی که از قبل وجود داشت و اعلام می‌شد، نقش اصلی آلاینده‌های تهران به وسایل حمل و نقل و خودروهای متحرک مربوط می‌شود زیر سوال است زیرا اکنون به علت محدودیت‌های کرونا، تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و دورکاری کارمندان ادارات، ممنوعیت تردد از ساعت ۲۱ تا ۴ صبح و ممنوعیت تردد بین شهری هم داریم و میزان تردد خودروها نسبت به گذشته کمتر شده اما میزان آلودگی هوا نسبت به سال‌های گذشته کمتر نشده است. البته اینکه به علت ترس از کرونا و احتمال انتقال ویروس در وسایل حمل و نقل عمومی مثل اتوبوس و مترو میزان استفاده از خودروهای شخصی بیشتر شده اما این افزایش ترافیک بیشتر در ساعت اول صبح که افراد به سر کار می‌روند دیده می‌شود.
شاخص بحرانی آلودگی هوا
در برخی روزها
شاهسونی در پاسخ به پرسشی درباره میزان شاخص آلودگی در آبیک قزوین که در سایت آلودگی هوا شاخص ۵۰۰ (وضعیت فوق بحرانی) را نشان می‌داد نیز می‌گوید: بله متاسفانه در برخی ساعت‌ها در برخی ایستگاه‌ها چنین شاخص‌های بسیار خطرناکی هم داریم، به عنوان مثال در شهر تهران در هفته گذشته در یکی از ایستگاه‌ها، شاخص آلودگی بالای ۴۰۰ را نشان می‌داد. این وضعیت بحرانی است که در برخی ساعت‌ها تشخیص آن نیاز به دستگاه هم ندارد و اگر از خانه بیرون بروید با چشم هم می‌توانید این وضعیت خطرناک را متوجه شوید.
افزایش ۱۵ درصدی
ورودی بیمارستان‌های کلانشهرها
او می‌افزاید: در روزهای گذشته و بعد از افزایش آلودگی هوا میزان ورودی بیمارستان ها از بین بیماران تنفسی و قلبی بر اساس اعلام اورژانس حدود ۱۵ درصد افزایش یافته و این وضعیت نه تنها در تهران و قزوین بلکه در برخی شهرهای دیگر مثل کرج، اراک و اصفهان هم مشاهده شده است.
قمار خطرناک با جان انسان ها
به هر حال بی توجهی به آلودگی هوا می‌تواند قمار خطرناکی با جان انسان‌ها باشد، آن هم در شرایطی که کرونا روزانه به اندازه کافی قربانی می‌گیرد و ما به سوگ‌های بیشتری نیاز نداریم.
