بازگشت مرغ آرین!

تعادل - گروه تجارت|

نژاد مرغ آرین متعلق به ایران است؛ اما با وجود اینکه جزو نژادهای اصیل محسوب می‌شود طی سالیان گذشته به آن توجه نشده است. با توجه به اینکه ایران جزو کشورهای دارنده مرغ لاین است که می‌تواند مبدا تولید گوشت مرغ در کشور باشد، اما مرغداران عمدتا از این نژاد استفاده نمی‌کنند. ناگفته نماند که در سال‌های ابتدایی دهه 80 با ادغام دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی مشکلاتی برای تولید مرغ با نژاد آرین به وجود آمد و با توجه به شرایط به وجود آمده برخی شرکت‌های خارجی وارد بازار ایران شدند. در نهایت طی کمتر از سه سال سهم جوجه اجداد نژاد ایرانی از 85 درصد تولید گوشت مرغ کشور را به تقریبا صفر درصد در اوایل دهه 1390 رسید.از سال گذشته با توجه به تشدید تحریم‌ها و مشکلات ناشی از آن مسوولان به دنبال تقویت این لاین دخلی هستند. به‌گونه‌ای که در تاریخ 26 آذر ماه 1399 شاهد تولید اولین محموله جوجه تجاری آمیخته آرین در کشور بودیم. در این میان مرغداران ایرانی معتقدند که نژاد آرین در داخل کشور نمی‌تواند نیازهای آنها را برآورده کند و کیفیت آن (ضریب تبدیل) نسبت به نژادهای مشابه راس انگلستان و هوبارد فرانسه پایین‌تر است. به گفته آنها، تولید مرغ آرین به دلیل اینکه هزینه تولید آن بالا و بازدهی آن پایین است، صرفه اقتصادی ندارد. علاوه بر ضریب تبدیل نامناسب، کیفیت لاشه مرغ نژاد آرین نیز نسبت به رقبای خارجی پایین‌تر است. از دیگر مشکلات نژاد آرین وزن‌گیری پایین پس از 40 روزگی است که با توجه به سلیقه مردم ایران، مرغ‌های زیر سن 38 تا 40 روزگی وزن کمی دارند که مطابق به سلیقه مصرف‌کننده داخلی نیست.

     مروری بر نژاد مرغ آرین

سال 1356 نقطه شروع حضور نژاد مرغ آرین در ایران است، البته بسیاری آن را به اشتباه سویه ایرانی می‌دانند. در آن زمان یک گله مرغ لاین نژاد آربوراکرز از امریکا به کشور وارد و در مرغداری در منطقه بوئین زهرا قزوین مستقر شد. سپس در راستای حفظ این نژاد اصیل در سال 1362 طرح احداث مجتمع پرورش و اصلاح نژاد مرغ لاین در منطقه بابل کنار استان مازندران تدوین و تصویب شد.مجتمع مرغ لاین ایران با نام آرین به صورت رسمی از سال 69 با ورود یک گله از نژاد هایبرو هلندی در یک هزار و 137 هکتار از اراضی جنگلی شمال کشور (مازندران) راه‌اندازی شد و تا امروز مرغ‌های لاین، اجداد و مادر گوشتی و تخمگذار آرین در این مرکز نگهداری و تامین می‌شود.

با توجه به اینکه نسل جوجه یک‌روزه که برای تولید گوشت مرغ مورد استفاده قرار می‌گیرد، به ترتیب از مرغ مادر، اجداد و نهایتا مرغ‌های لاین گرفته می‌شود به همین دلیل کشورهای محدودی در جهان صاحب علم و فناوری مرسوم به لاین در جهان هستند. هشت کشور «امریکا، انگلیس، هلند، برزیل، هند، المان، فرانسه و ایران» در جهان از توانایی فنی و علمی لازم برای تولید حفظ و تکثیر این موجود استراتژیک غذایی برخوردارند.

با اینکه لاین مرغ حلقه آغازین زنجیره تولید در صنعت گوشت مرغ است، ورود سویه‌های خارجی و گرایش مردم به مصرف مرغ‌ درشت جثه موجب شد تا سهم لاین مرغ آرین، به عنوان لاینی داخلی، از 85 درصد دهه هشتاد به صفر درصد میل کند. کارشناسان ضریب تبدیل پایین نژاد آرین (تبدیل دان به گوشت) را دلیل جا ماندن نژاد آرین از رقبای خارجی می‌دانند. موضوعی که با وجود اهمیت تکیه بر تولید داخل، در شرایطی که نهاده‌های دامی با نرخ بالایی تامین می‌شود بسیار حائز اهمیت است.

سال گذشته اما مشکلاتی درباره تامین جوجه یک‌روزه وارداتی پیش آمد، این امر موجب شد پس از سال‌ها بار دیگر به لاین مرغ آرین ایرانی توجه شود. در راستای احیای این لاین داخلی، مدیران شرکت مرغ مادر و دیزباد در مهرماه سال 98 به همراه یک گروه کارشناسی، از مزرعه لاین مرغ آرین وزارت جهاد کشاورزی بازدید کردند که در نهایت جوجه اجداد این لاین به یکی از مزارع این شرکت منتقل شد. در خرداد ماه سال 99 اولین فارم مرغ مادر آرین جوجه‌ریزی شده و در تاریخ 26 آذر ماه 1399 شاهد تولید اولین محموله جوجه تجاری آمیخته آرین در کشور بودیم که پس از طی 420 روز تلاش‌های مستمر متخصصان جوان صنعت طیور کشور روانه بازار شد. 

حال با اجرای این طرح و بهره‌گیری از امکانات موجود از جمله حدود 20فارم مرغ مادر برای پرورش جوجه‌های حاصل از مرغ اجداد آرین تولید شده توسط شرکت دیزباد به تکثیر جوجه‌های تجاری قابل عرضه به بازار پرداخته و هدف این اقدام افزایش سهم مرغ آرین در بازار کشور به منظور ایجاد پایداری در زنجیره تولید گوشت مرغ است. 

     اضافه شدن یک لاین جدید

درهمین حال محمد مهدی برومندی، سخنگوی وزارت جهاد کشاورزی درباره تصمیم بر جایگزینی جوجه‌های خارجی با جوجه‌های داخلی گفته است که، لاین مرغ آرین ظرفیت داخلی است که می‌تواند پاسخگوی نیاز کشور به جوجه‌های پرورشی در بخش گوشتی و تخم‌گذار باشد.لاین آرین سال‌هاست در ایران حفظ شده و پیشتر سهم بسیار مهمی در تامین جوجه‌های یک‌روزه مورد نیاز داشته است. اما در حال حاضر این لاین نیازمند اصلاح و به کارگیری دانش‌های روز است. ما برای ارتقای لاین آ‌رین از تمام روش‌های جدید بهره خواهیم برد تا مشکلات آن مرتفع شود.

بنا به توضیحاتی که برومندی به «ایلنا» ارایه کرده است، با توجه به پایین بودن ضریب تبدیل نژاد آرین، ما به نژاد آ‌رین بسنده نخواهیم کرد و علاوه بر اصلاح آن فایل جدید لاینی را به زودی به لاین آرین اضافه خواهیم کرد.به گفته او، در حال حاضر 50 درصد از نیاز کشور به اجداد مرغ در بخش گوشتی و تخم‌گذار از نژاد آرین تامین می‌شود و با اقدامات انجام شده ما این رقم را در سال آینده به صد در صد خواهیم رساند. ایران در تولید مرغ به خوداتکایی رسیده است اما برخی عوامل مانند تامین درصد بالایی از جوجه‌های یک‌روزه از منابع نژادهای وارداتی می‌تواند تهدیدی برای این خوداتکایی باشد.سخنگوی وزارت جهاد کشاورزی همچنین با بیان اینکه میزان وابستگی به جوجه‌های نژاد خارجی در زمان تحریم تهدیدی برای امنیت غذایی است، بیان کرده: با توجه به ظرفیت مرغ لاین آرین، ما می‌توانیم این تهدید را به حداقل برسانیم و با برنامه‌ریزی تمام نیاز کشور را به جوجه یک‌روزه در داخل کشور تامین کنیم.

    تولید   مرغ گوشتی آرین 

در اوایل آذر ماه سیدعزیز حسینی، مدیرعامل زنجیره یکپارچه تولید گوشت مرغ میاندوآب در گفت‌وگویی اعلام کرد که از سال گذشته براثر تحریم‌ها، نژاد مرغ‌های خارجی نیز تحریم شد و خلأیی در این زمینه به وجود آمد که برای رفع این خلا، مسوولان بلافاصله، پرورش مرغ آرین را در اولویت قرار دادند. وی با اشاره به اینکه برای پرورش این نژاد مهم بسته‌های حمایتی نیز در نظر گرفته شده، گفته بود: حمایت‌های دولتی شامل اعطای تسهیلات ارزان قیمت با کارمزد ۶ درصد، تامین نهاده‌های دامی به صورت مستقیم توسط شرکت پشتیبانی، حذف عوارض صادراتی و تخفیف نصف حق بیمه است.طبق بیانات حسینی، این مرغ در هر دوره یکساله سه میلیون قطعه تولید جوجه یکروزه گوشتی خواهد داشت ‌و از یک مرغ لاین، ۴۵ قطعه مرغ اجداد و از هر قطعه مرغ اجداد نیز ۵۰ قطعه مرغ مادر و از هر مرغ مادر هم ۱۳۵ قطعه مرغ گوشتی در سال استحصال می‌شود. او با اشاره به اینکه پس از اقدام اولیه در داخل برای احیای مرغ اجداد بلافاصله تحریم نژادهای خارجی مرغ برداشته شد تا تقویت نژاد بومی از دستور کار خارج شود، افزود: نژاد اجداد نسبت به نژادهای خارجی تفاوت زیادی ندارد ولی با توجه به اینکه نژاد سبکی به شمار می‌رود باید در ۴۲ روزگی به بازار عرضه شود.همچنین با توجه به اینکه تامین نهاده‌های دامی هم به خاطر تحریم‌ها با مشکل مواجه است، برای حمایت از پرورش و احیای نژاد بومی، تامین نهاده‌ها در دوره ۴۰ روزه پرورش باید تحقق یابد تا اینکه برای تولیدکنندگان توجیه اقتصادی داشته و هم گوشت مصرفی مردم بدون چربی و باکیفیت باشد. وی همچنین علت اینکه قرار نداشتن تولید این مرغ در دستور کار را نژادهای خارجی اصلاح شده می‌داند که از نظر بازدهی وضعیت آن مطلوب و زائدات آن کمتر بود و تولیدکنندگان نسبت به پرورش آن تمایل بیشتری داشتند. بنابه اظهارات حسینی، ابتدا احیای این مرغ به ۲ شرکت زیرمجموعه ارتش و بنیاد شهید تعلق گرفت، اما این شرکت در زمینه احیا و پرورش این نژاد مرغ پیش‌قدم شده است.

    مشکلات  نژاد آرین

در همین حال، حبیب اسدالله نژاد، نایب‌رییس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی ایران، در گفت‌وگو با ایلنا ضمن تاکید بر این موضوع که مرغداری نیز مانند هر فعالیت اقتصادی با صرف هزینه کم و بازده بیشتر توجیه اقتصادی دارد، گفته است که، هر آنچه که موجب می‌شود هزینه تولید افزایش یابد و عملکرد کاهش یابد مقرون به صرفه نیست و در حقیقت تولیدکننده به دنبال آن است که با کمترین هزینه بیشترین بازده را دریافت کند.

به گفته وی؛ نژاد آرین از این ویژگی مهم اقتصادی برخوردار نیست.علاوه بر ضریب تبدیل نامناسب، کیفیت لاشه مرغ نژاد آرین نیز نسبت به رقبای خارجی پایین‌تر است. همچنین از دیگر مشکلات نژاد آرین وزن‌گیری پایین پس از 40 روزگی است.او معتقد است که با توجه به سلیقه مردم ایران، مرغ‌های زیر سن 38 تا 40 روزگی وزن کمی دارند که مطابق به سلیقه مصرف‌کننده داخلی نیست.بنا به توضیحات اسدالله نژاد؛ سال‌ها غفلت از اصلاح ژنتیکی نژاد مرغ آرین در ایران موجب شده این نژاد نه تنها در دنیا بلکه در کشور تولیدکننده خود نیز مشتری نداشته باشد.او در پایان به این نکته مهم اشاره کرد که مرغداران ایرانی حاضرند با افتخار تولید داخلی را استفاده کنند به شرط آنکه تضمینی داده شود که زحمات و سرمایه مرغدار با استفاده از جوجه نژاد لاین هدر نرفته و حفظ شود.همچنین محمدعلی کمالی سروستانی، مشاور عالی اتحادیه مرغداران گوشتی ایران نیز با توجه به اینکه برای حضور نژاد آرین در بازار ابتدا باید مشکلات آن مرتفع شود، معتقد است، هر اقدامی در حوزه کالای اساسی باید با در نظر گرفتن شرایط تولید و بازار انجام شود.به گفته کمالی سروستانی؛ 70 درصد هزینه تمام شده تولید را نهاده‌های دان تشکیل می‌دهد و تنها 11 درصد آن مربوط به جوجه یک‌روزه است، به عبارت دیگر هزینه‌ای که نهاده‌های دان به مرغدار تحمل می‌کند بسیار بیشتر از هزینه جوجه یکروزه است.در شرایطی که قیمت نهاده‌های دامی بسیار بالا است عاقلانه استفاده از نژادی است که با خوردن دان کمتر گوشت بیشتری تولید کند. وی حفظ لاین آرین کشور همراه با انجام امور تحقیقاتی برای به دست آمدن نژاد تجاری و اقتصادی‌تر را راهکار روزهای اضطرار دانست.او همچنین فرهنگسازی برای مصرف مرغ با وزن کمتر را از دیگر موارد ضروری برای اقدام جایگزینی نژاد خارجی با نژاد آرین متعلق به ایران عنوان کرد.