ناهار مجانی در اقتصاد نداریم

محمدحسین ادیب

در شرایطی قرار گرفته‌ایم که فعال اقتصادی ایرانی باید بیزینس خود را به گونه‌ای تنظیم، مدیریت و برنامه‌ریزی کندکه توافق احتمالی ایران و امریکا و احیا یا عدم احیای برجام در آن تاثیری نداشته باشد. کسانی که به دنبال مرتاض‌ها و پیشگوها برای پاسخ به این پرسش هستند باید بدانند که تحلیل‌هایی که تحلیلگران اقتصادی ارایه می‌کنند به کار آنها نمی‌آید و باید به سراغ همان مرتاض و پیشگوها بروند. بنابراین مخاطبان واقعی ارزیابی‌های تحلیلی کسانی هستند که با استفاده از علم اقتصاد و اعداد و ارقام مستند به دنبال دستیابی به یک دورنمای اقتصادی هستند. اما فعال اقتصادی باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند و بیزینس خود را مدیریت کند که در برش یک یا سه ماه آینده چنانچه توافقی در روابط بین‌الملل صورت بگیرد یا برجام احیا شود، ناگهان ورشکسته نشود و آسیب نبیند. مانند افرادی که معمولا می‌گویند 1میلیارد تومان ماشین خود را فروخته‌اند تا وارد بورس شوند و سود کنند. اما امروز قیمت ماشینی که به فروش رسانده‌اند، 2میلیارد شده...

 اما سهام‌شان در بورس که با هدف سود کلان وارد آن شده بودند به کمتر از 400میلیون تومان رسیده است. شبیه این اتفاق برای بسیاری از فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران در بورس افتاده است. باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی، مدیریت و تحلیل شود که با کمترین نوسانات سرمایه‌گذاری‌ها را پیگیری کنند و یک چنین شرایطی برای سرمایه‌گذاران رخ ندهد.البته این افراد همان اشخاصی هستند که در یک مقطعی که بازار با رشد روبه رو شده بود، قیمت سهامش حتی به 2میلیارد هم رسیده بود و سودهای بالایی را برای چشم انداز آینده پیش‌بینی می‌کردند. ما به دنبال ارایه تحلیلی درست از ریسک‌های اقتصادی هستیم. مدیریت ریسک‌های اقتصادی یعنی چه؟ یعنی چه کنیم که اگر توافق شد و برجام در مسیر احیا قرار گرفت، آسیبی به بیزینس و سرمایه‌گذاری افراد وارد نشود. از سوی دیگر هم اگر توافقی صورت نگرفت و روند تحریم‌ها همچنان باقی ماند، بازهم فعال اقتصادی با آسیب دامنه‌داری مواجه نشود. پس معیار تحلیل‌های مطرح شده، ارایه یک استراتژی معاملاتی است که هر کدام که رخ دهد، کمترین آسیب را به به فعال اقتصادی بزند و او را با کمترین نوسان به سمت بهبود هدایت کند. اگر کسی گمان می‌کند یا این ذهنیت را دارد که در برابر هر کدام از این سناریوها (یعنی تداوم توافق‌ها و احیای برجام یا تداوم تحریم‌ها و عدم احیای برجام) یک سیستم پاسخگویی به ریسک ایجاد کنیم بدون هیچ هزینه، باید بگویم که یک چنین مساله‌ای هرگز در تحلیل امکان‌پذیر نخواهد بود. در اقتصاد هرگز به هیچ فردی ناهار رایگان نمی‌دهند، غذای رایگانی در کار نیسست در هر حوزه‌ای اگر بخواهید ریسک‌های فعالیت اقتصادی خود را کاهش دهید باید برای آن هزینه داده شود. بنابراین همانطور که در ابتدای بحث اشاره کردم، مهم‌ترین رویکردی که فعالان اقتصادی باید به دنبال پیگیری آن باشند، ایجاد مکانیسمی است که بدون توجه به تحولات بیرونی و با کمترین آسیب و هزینه از تحولات پیش رو عبور کند. رسیدن به یک چنین جایگاهی نیازمند طراحی یک استراتژی معاملاتی معقول است که مبتنی بر رویکردهای کارشناسی واقعی ایجاد شده باشد.