دلار جایگاه خود را از دست خواهد داد

رییس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه دلار، به عنوان ارز مسلط، جایگاه خود را از دست خواهد داد، گفت: با نگاه «صفر یا صدی» به FATF مشکل دارم، می‌توانستیم با این ابزار کار خودمان را انجام دهیم. ابراهیم شیبانی با اشاره به زمینه‌هایی که منجر به سلطه دلار بر روابط فعلی تجارت بین‌الملل شد، خاطرنشان کرد: بعد از جنگ جهانی دوم، کشورهایی که خود را فاتح آن قلمداد کردند، خصوصا امریکا که توانسته بود با هزینه کمتری پیروز جنگ شود، امورات را به نفع خود سامان داد. وی افزود: بعد از جنگ جهانی دوم که سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل و همچنین سازمان‌های پولی و مالی شامل بانک جهانی و صندوق بین‌المللی شکل گرفت، امریکا به عنوان پیروز جنگ، امور را به نفع خود سامان داد و خود سهام عمده این سازمان‌ها را در اختیار گرفت؛ مثلا یک‌چهارم سهم بانک جهانی و همچنین سهم عمده‌ای حدود 17 درصد را از صندوق بین‌المللی پول در اختیار گرفت. عضو شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه دولت انگلیس بر اساس ایده «جان کینز»، یکی از بزرگ‌ترین اقتصاددان‌های این کشور، علاقه‌مند نبود دلار پول بین‌المللی باشد، یادآورشد: او پول بین‌المللی را که متعلق به هیچ کشوری نباشد، به نام «بانکور» پیشنهاد می‌کرد، اما از آنجا که ارز جهانی بودن دلار فواید زیادی برای امریکا داشت، این کشور برای پذیرفته‌ شدن دلار اصرار زیادی کرد. شیبانی گفت: امریکا این قدرت اقتصادی را هم داشت که پولش را به عنوان پول بین‌المللی معرفی کند، به این دلیل زمانی که کشوری پولی منتشر می‌کند، باید اقتصادش تولید بزرگ داشته باشد تا بتواند پول زیاد منتشر کند؛ برای نمونه، اگر نقدینگی بیشتر از تولید ملی باشد، بی‌خاصیت می‌شود. وی با تشریح امتیازاتی که سلطه دلار برای امریکا ایجاد کرده است، به‌کارگیری دلار به عنوان حربه نظامی و اعمال تحریم‌ها علیه دیگر کشورها از جمله ایران اشاره کرد و در عین حال افزود: سلطه جهانی دلار به امریکا این فرصت را داد که اگر کسری بودجه داشته باشد، دلار چاپ کند و کشورهای خارجی مانند اعراب خلیج فارس آن را می‌پذیرند، به این ترتیب پول‌ها از این کشور خارج می‌شود و تورم هم ایجاد نمی‌کند. امریکا از این امتیاز بهره زیادی برد و اکنون هم در حال سوءاستفاده از آن است. رییس پیشین بانک مرکزی با بیان اینکه هنوز دلار ارز مسلط بین‌المللی است، اضافه کرد: همچنان قیمت هر بشکه نفت به دلار اعلام می‌شود و هنوز یورو نمی‌تواند این‌بار را بکشد، زیرا تولید کل منطقه یورو آنقدر نیست که مثلا بتواند تامین ارز خرید و فروش 90 میلیون بشکه در روز را جوابگو باشد. ضمن اینکه تمام مناقصات و معاملات بین‌المللی هم به دلار انجام می‌شود. شیبانی با اشاره به جدا شدن پشتوانه طلا از دلار در سال 1971 و جایگزینی کالای امریکایی به جای طلا به عنوان پشتوانه دلار، اظهار داشت: امریکا آن اوایل سوءاستفاده‌های امروز را از تسلط دلار نمی‌کرد، اما به تدریج با این روند سوءاستفاده به خودش ضربه زد، چون اکنون دنیا در حال درک این مساله است که دلار به این شکل چه آسیب‌هایی می‌تواند داشته باشد. وی ادامه داد: به خاطر دارم زمانی که به عنوان مسوول بانک مرکزی سفری به سنگاپور داشتم، در مصاحبه‌ای گفتم درست است که امریکا فشارهایی به ما می‌آورد، اما با این کارها در آینده جایگاه دلار به عنوان پول بین‌المللی به کل خدشه‌دار می‌شود و کشورها به آن بدبین خواهند شد. اکنون این اتفاق افتاده است. رییس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی توضیح داد: اکنون تنها 30-40 درصد ذخایر مالی کشورها به دلار است، آن هم در میان کشورهایی مانند کشورهای حوزه خلیج فارس که بیشتر وابسته به امریکا هستند. در حالی که در آن زمان 70 درصد ذخایر پولی دنیا به دلار بود. شیبانی با تأکید بر اینکه اکنون موازنه به ضرر دلار امریکا در حال تغییر است، گفت: سلطه‌ای که الان امریکا دارد، ضعیف شده و در آینده هم ضعیف‌تر خواهد شد؛ آنها هم خود متوجه این موضوع هستند و به این دلیل که این اهرم بزرگ را از دست خواهند داد، از آن هراس دارند. جان بولتون در کتاب جدید خود با عنوان «در این اتاق اتفاق افتاد» به این مساله اشاره کرده است که ما در حال استفاده از این قدرت بزرگی که داریم هستیم، در حالی که در آینده ممکن است چنین قدرتی نداشته باشد. شیبانی اضافه کرد: به نظر می‌رسد در 10 تا 15 سال آینده موازنه به ضرر دلار امریکا تغییر خواهد کرد. پیش بینی می‌شود که 15 تا 20 سال آینده چین اقتصاد اول دنیا باشد و حتی برخی پیش‌بینی‌ها این زمان را کوتاه‌تر در نظر می‌گیرند. هند و اندونزی در برخی برآوردها جایگاه‌های بعدی را به دست می‌آورند؛ بنابراین به احتمال خیلی زیاد و طبق پیش‌بینی که اقتصاددانان و مراکز جهانی می‌کنند، دلار وجهه خود را از دست خواهد داد. این مساله تنها به دلیل تحولات سیاسی نیست، بلکه تحولات اقتصادی که رخ می‌دهد، امریکا را به قدرت درجه بعدی و نه درجه اول تبدیل خواهد کرد. وی ادامه داد: آنها همچنان در حال استفاده از این اهرم و خصوصا اعمال فشار به کشور ما از این طریق هستند. سیستمی که ایجاد کرده‌اند هنوز به نفعشان می‌چرخد، اما اگر آمار را بررسی و دنبال کنید، می‌بینید سال به سال این سلطه در حال کاهش است. شیبانی درباره راهکارها و ابزارهای مقابله‌ای که ایران به عنوان کشوری که هدف این سلاح اقتصادی قرار گرفته است نیز گفت: همه کشورها در جست‌وجوی راه‌حل هستند، ما هم در حال حاضر به طریق دیگری معاملاتمان را انجام می‌دهیم؛ یا پایاپای تسویه حساب می‌کنیم یا اینکه ارزهای دیگری وارد مبادلاتمان می‌کنیم. درست است که یورو هم از لحاظ سیاسی دنباله‌رو دلار است، اما این وضع ادامه نخواهد داشت، به خصوص اینکه شرق آسیا در حال شکوفایی است.