زندگی زیر سایه اما و اگرها

تعادل| سال‌هاست که بحث همسان‌سازی حقوق بازنشستگان مطرح است، طرحی که 8 سال پیش به تصویب رسید اما در تمام این سال‌ها اجرا شدن آن به تعویق افتاد و بالاخره در مرداد ماه امسال به مرحله اجرا در آمد. اما مساله اینجاست که در شرایط اقتصادی کنونی این همسان‌سازی تا چه اندازه توانسته مشکلات بازنشستگان تامین اجتماعی را بر طرف کند. اتفاقی که بسیاری از آنها معتقدند هیچ تاثیرمثبتی در بهبود شرایط آنها نداشته است. چرا که این همسان‌سازی با توجه به تورم موجود در بازار نمی‌تواند گره‌ای از مشکلات زندگی این بازنشستگان باز کند. آنها که سال‌های زیادی را کار کرده‌اند به این امید که در دوران پیری با استفاده از حقوق بازنشستگی خود بتوانند زندگی راحتی را تجربه کنند و خستگی سال‌ها تلاش و زحمت را از تن بیرون کنند، اما حالا بسیاری از آنها برای اینکه بتوانند از پس هزینه‌های زندگی بر بیایند در دوران بازنشستگی هم مجبورند که سر کار بروند.  البته که قرار بود طرح همسان‌سازی حقوق به عنوان مطالبه اصلی جمعیت بازنشستگان باید حقوق مستمری‌بگیران را مطابق با نرخ تورم سالانه افزایش دهد و برای بازنشستگان در حقیقت پرداخت ۳۰ ساله حق بیمه (دوره کامل پرداخت حق بیمه) است. براین اساس اگر دوره اشتغال یک بازنشسته‌ و پرداخت حق بیمه او بیش از ۳۰ سال بوده باشد، به ازای هر سال پرداخت حق بیمه بیش از ۳۰ سال، ۲.۵ درصد بر میزان افزایش حقوق او اضافه می‌شود و میزان افزایش حقوق بازنشستگان با پرداخت حق بیمه‌ کمتر از دوره ۳۰ ساله به ازای هر سال کمتر، ۲.۵ درصد نیز کمتر خواهد بود.

     وضعیت  مستمری‌بگیران  بدتر است

حسین آقا، 72 سال دارد و مستمری بگیر سازمان تامین اجتماعی است، او با سابقه 10 ساله حقوق دریافتی‌اش زیر یک میلیون تومان است و در حالی است که تنها 800 هزار تومان اجاره خانه پرداخت می‌کند. او به «تعادل» می‌گوید: من قرار است با صد و اندی هزار تومان چطور یک ماه زند گی کنم. این وضعیت تا کی قرار است ادامه داشته باشد، در حالی که خود مسوولان می‌گویند خط فقر بالای 

7 میلیون تومان است یک مستمری بگیر تامین اجتماعی چطور می‌تواند با حقوق زیر یک میلیون تومان زندگی کند. در حالی که دیگر با این سن و سال کسی به من کار هم نمی‌دهد و اگر کمک‌های اطرافیان نبود واقعا نمی‌دانستم چطور باید از پس هزینه‌های زندگی خود و همسرم برآیم.

  دیگر خونی نمانده که صورتمان را سرخ کند

علی آقا هم یکی دیگر از مستمری‌بگیران تامین اجتماعی است و درباره کمی حقوقش می‌گوید: من 79 سال سن دارم، با این سن و سال هنوز با پراید قراضه‌ام مسافر کشی می‌کنم چون نمی‌توانم با حقوق ماهیانه 900 تومان هزینه‌های زندگی‌ام را پرداخت کنم. زمانی می‌گفتند طرف با سیلی صورت خودش را سرخ نگه می‌دارد، اما حالا ما حتی خونی هم برایمان نمانده که با آن صورتمان سرخ شود. همه جای دنیا آدمی به سن و سال من در حال استراحت است من هنوز برای تامین هزینه‌های زندگی خود و همسرم و دختر معلولم باید کار کنم و هیچ کس هم به فکر ما نیست.

     3 و نیم  میلیون بازنشسته ناراضی

طرح همسان‌سازی حقوق از آنجایی که به گفته بسیاری از بازنشستگان تامین اجتماعی به‌طور کامل و درست اجرا نمی‌شود نتوانسته گره‌ای از مشکلات جمعیت 3 و نیم میلیون نفری این قشر باز کند و آنها همچنان از شرایطی که دارند ناراضی‌اند.  طرحی که اجرای ناقص آن گاه اعتراضات این جمعیت بازنشسته را افزون بر حضور میدانی، به نشست‌ها و جلسات خصوصی با مدیران سازمان تامین اجتماعی نیز کشانده است، و همچنان تعیین مزایا مطابق با مصوبات شورای عالی کار یا هزینه زندگی بانک مرکزی، پرداخت کامل هزینه‌های درمان بیمه‌شدگان بازنشسته مطابق با ماده ۵۴ قانون تامین اجتماعی، تشکیل کانون عالی کارمندان دولتی بازنشسته، همسان‌سازی حقوق با مشاغل سخت و زیان‌آور و واگذاری سهام شرکت شستا از مطالبات اصلی جامعه بازنشستگان است. یکی دیگر از بازنشستگان در این باره می‌گوید: متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان در سال ۹۹ با افزایش ۶۰ تا ۸۰ درصدی حقوق برای حداقل‌بگیران انجام شد و این افزایش برای دیگر بیمه‌پردازان برابر با ۱۳ درصد بود. براساس این طرح، هر یک از بازنشستگان با پرداخت بیمه بیشتر، حقوق کمتری را دریافت می‌کنند. این بازنشسته ادامه می‌دهد: در واقع افزایش حقوق بازنشستگان این سازمان در سال ۹۹ برای حداقل‌بگیران اعمال شد و قشر متوسط بیمه‌پرداز از این افزایش حقوق محروم ماند. این در حالی است که براساس ماده ۹۶ قانون تامین اجتماعی، درصد افزایش حقوق بازنشستگان باید یکسان بوده و هریک از این بازنشسته‌ها به تناسب پرداخت حق بیمه از افزایش حقوق برخوردار ‌شوند؛ اما اکنون براساس اقدامات حمایتی تامین اجتماعی حقوق بازنشستگان طبقه متوسط در هر سال به حداقل‌بگیران نزدیک می‌شود.

     مسوولان اما طرح را اجرا شده می‌دانند

اما بر خلاف آنچه که بازنشستگان آن را اجرای ناقص طرح همسان‌سازی حقوق بازنشستگان می‌دانند و معتقدند که اجرای این طرح به شکل کنونی گره‌ای از مشکلات آنها باز نکرده، مسوولان معتقدند اجرای این طرح به‌طور کامل توانسته تا حدود زیادی از مشکلات این قشر را بر طرف کند.  یکی از اعضای هیات رییسه مجلس شورای اسلامی نیز ۲۵ آذر در این باره گفت: سازمان تامین اجتماعی، طرح همسان‌سازی حقوق را در سال‌های گذشته برای کارکنان خود اجرا کرد؛ اما این افزایش برای سایر بازنشستگان محقق نشد. حسینعلی حاجی دلیگانی افزود: قانون متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی به‌طور کامل اجرا نشد و اجرای ناقص طرح صرفا سبب افزایش ۱۰۰ هزار یک میلیون تومان (به نسبت) در حقوق این جمعیت شد. بنابر اظهارات عضو کمیسیون برنامه وبودجه ومحاسبات مجلس شورای اسلامی، در قانون بودجه سال ۱۳۹۹ نیز نزدیک به ۵۰ هزار میلیارد تومان به منظور پرداخت بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی پیش‌بینی شد و این طرح در قالب اموال دولتی که در بازار بورس واگذار شد، اتفاق افتاد.  به گفته او، سازمان تامین اجتماعی هم با این مبلغ، اجرای متناسب‌سازی حقوق را آغاز کرد، اما میزان این افزایش در قیاس با دیگر بازنشستگان کشور مکفی نبود و نمایندگان مجلس نیز تلاش می‌کنند که در لایحه بودجه از مطالبات بازنشستگان تامین اجتماعی حمایت ‌کنند.مسوولان سازمان تامین اجتماعی نیز مطالبات جمعیت بازنشسته کشور را مطالبه‌ای بر حق می‌دانند. شماری از مدیران این سازمان می‌گویند، در صورت تامین اعتبارات لازم تحقق هریک از خواسته‌های جامعه بازنشستگان از دغدغه‌های اصلی این سازمان است و تاکنون نیز حقوق بیش از سه میلیون نفر متناسب‌سازی شده است. مصطفی سالاری مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی نیز در نشستی خبری که ۱۹ آبان ماه برگزار شد، از متناسب‌سازی حقوق ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بازنشسته در مرداد ماه خبر داده و گفته بود: ماهانه ۱۰ هزار میلیارد تومان به این قشر از جمعیت پرداخت شد.  او با اشاره به افزایش یک ونیم برابری این مبلغ تاکید داشت: پرداختی ماهیانه به بازنشستگان این سازمان برابر با ۶ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان بوده اما با پایداری منابع، این پرداخت‌ها هم باید افزایش یابد. تعدادی از بازنشسته‌ها اما معتقدند که تشکیل صندوق جداگانه برای گروه‌های حمایتی یک راهکار موثر جهت ادامه وصول مطالبات این جمعیت است. به اعتقاد این گروه‌ها، تشکیل این صندوق در کنار مشارکت بازنشستگان ومتخصصان بیمه‌ای در محاسبات بیمه‌، عدم دخالت کانون‌های کارگری و اشخاص غیرسازمانی می‌تواند همه خواسته‌های بازنشستگان را تحقق بخشد.

   سازمان تامین اجتماعی فراگیر - فرابخشی عمل کند

عباسعلی سلطانی‌کیا مدیر سابق طرح و برنامه پارک علم وفناوری و بازنشسته برتر کشوری منتخب سازمان تامین اجتماعی سال ۹۹ در این باره به ایرنا گفت: دولت مطابق با بند «د» ماده ۳ قانون نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی برای پوشش بیمه‌ای گروه‌های حمایتی صندوق جداگانه تشکیل دهد. او افزود: طرح وبرنامه‌های سازمان نیز باید بدون دخالت اشخاص غیرسازمانی انجام شود. همچنین سازمان تامین اجتماعی مانند یک سازمان بیمه فراگیر فرابخشی عمل کند و متخصصان بیمه‌ای در اداره سازمان دخالت و مشارکت داشته باشند. سلطانی کیا اضافه کرد: اکنون بیش از ۷۰ درصد کارکنان رسمی دولت، ۱۰۰ درصد کارکنان نهادهای انقلابی، موسسات وشرکت‌های دولتی و عمومی برابر با ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بیمه‌گذار و بازنشسته تامین اجتماعی است و این سازمان می‌تواند با تشکیل کانون عالی کارمندان بازنشسته دولتی مشمول تامین اجتماعی، از توان وتجارب این قشر به منظور بهبود وضعیت بازنشستگان استفاده کند.

     بدهی 3   هزار میلیارد تومانی دولت 

به  تامین اجتماعی

به گفته کارآفرین برتر و رتبه اول منتخب وزارت کار و اموراجتماعی، پشتیبانی از این گروه‌های حمایتی هم با هزینه‌کرد اندوخته‌های بیمه‌پردازان اجباری محقق می‌شود. سلطانی‌کیا با اشاره به بدهی سه هزار میلیارد تومانی دولت به تامین اجتماعی نیز گفت: پرداخت این بدهی هم در وصول مطالبات این جمعیت بی‌شک نقش موثری خواهد داشت. شاید این‌بار با مشارکت و دخالت جمعی از بازنشستگان، مطالبات این قشر از جمعیت که در قانون برنامه ششم توسعه کشور نیز مورد توجه قرار گرفته، سبد معیشت جامعه بازنشستگان کشور را بار دیگر بهبود بخشد. اما آنچه هنوز جای پرسش دارد این است که مستمری بگیران تامین اجتماعی چطور و چگونه می‌توانند با حقوقی که حتی از حداقل حقوق تامین اجتماعی هم پایین‌تر است گذران زندگی کنند؟