نگاهی به بودجه 1400 پایتخت

مجید اعزازی

تقدیم بودجه 50 هزار میلیارد تومانی سال آینده شهرداری تهران به پارلمان شهری پایتخت، نقدهای متعددی را دیروز در این پارلمان برانگیخت. اگر چه پیروز حناچی، شهردار تهران به هنگام تقدیم لایحه بودجه 1400 تهران به شورای شهر درباره انبساطی یا انقباضی بودن این بودجه اظهارنظری نکرد اما برخی از اعضای این شورا برداشت‌های گاه متناقضی از این بودجه داشتند یا حتی در یک مورد محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران در حاشیه نشست علنی این شورا، رقم بودجه شهرداری را با حدود 25 درصد رشد نسبت به سال قبل، 35 هزار میلیارد تومان اعلام کرد. هاشمی همچنین گفت که این میزان رشد متناسب با نرخ تورم است. حال آنکه حناچی دیروز در نشست علنی شورا به صراحت اعلام کرده بود که بودجه دارای دو بخش اصلی و تکمیلی است که در بخش اصلی 47 هزار و 687 میلیارد تومان و در بخش تکمیلی 2274 میلیارد تومان خواهد بود. به گفته او، بخش تکمیلی از افزایش درآمدهای شهرسازی محقق خواهد شد و در حقیقت کسانی که منافع بیشتری از افزایش قیمت املاک می‌برند یعنی سازندگان این درآمدها را محقق خواهند کرد. این افزایش درآمدها صرفا به ۳۲ پروژه خاص مرتبط با پروژه‌های زیرساختی اختصاص خواهد داشت. 

در این حال به گفته محمد سالاری، رییس کمیسیون عمران شورای شهر «با توجه به تورم کشور عملا بودجه انبساطی نبوده و انقباضی است.» اما واقعیت چیست؟ میزان رشد واقعی بودجه تهران در سال آینده چند درصد است؟ تورم تا پایان سال 99 چند درصد خواهد بود؟ بودجه سال گذشته شهرداری بالغ بر 30 هزار و 201 میلیارد تومان مصوب شد. در صورتی که صرفا رقم بودجه در بخش اصلی ماده واحد پیشنهادی شهرداری در شورای شهر تهران تصویب شود، بودجه پایتخت نسبت به بودجه سال 99 حدود 60 درصد رشد خواهد داشت. اما اگر رقم بودجه در بخش تکمیلی نیز تصویب و محقق شود، رشد بودجه تهران در سال آتی به حدود 66 درصد خواهد رسید. از سوی دیگر، نرخ تورم طی 12 ماهه منتهی به آذر ماه سال جاری از سوی بانک مرکزی حدود 30.5 درصد اعلام شده است. اما به دلیل اینکه حدود دو ماه تا پایان سال باقی مانده است، عدد دقیقی از تورم 12 ماهه در سال 99 در دست نیست، اما پیش‌بینی‌های قبلی حاکی از رشد 35 درصدی تورم در سال جاری است و به عبارتی تورم 99 کمتر از 30 درصد و بیشتر از 40 درصد نخواهد شد. آنچه مشهود است، نرخ رشد بودجه «اصلی» شهری تهران (60 درصد) در سال 1400 آشکارا اختلاف معناداری با نرخ تورم (30 یا 35 یا 40 درصدی) در سال 99 دارد. این اختلاف با درنظر گرفتن رقم بودجه «تکمیلی» پایتخت در سال آینده، بیشتر و البته معنادارتر هم خواهد شد. از این منظر، بودجه 1400 تهران نه تنها انقباضی نیست که بودجه‌ای کاملا انبساطی و «رویایی» (آن گونه که حجت نظری، یکی از اعضای شورای شهر دیروز گفت) قلمداد خواهد شد. البته رویایی خواندن بودجه سال آینده از سوی نظری، معطوف به عدم توانایی شهرداری در کسب درآمدها احصا شده در ماده واحده لایحه بودجه است. مساله‌ای که پیامدی جز کسری بودجه و افزایش میزان استقراض بانکی شهرداری نخواهد داشت. چه آنکه طی سال‌های گذشته همواره درآمدهای ناشی از فعالیت‌های ساختمانی و صدور پروانه‌های صادره یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی شهرداری تهران بوده است، اما انگار این منبع درآمدی خشکیده و با توجه به تحولات بازار ساخت و ساز نباید انتظار جوشش پر قدرت آن را به انتظار نشست. آمارهای شهرداری حاکی از این است که از ابتدای فروردین تا پایان مهر ماه سال جاری، 4 هزار و 105 مورد پروانه ساختمانی صادرشده است که این آمار در مدت مشابه سال قبل 5 هزار و430 مورد بوده است. همچنین از لحاظ متراژ ساخت‌وساز در 7 ماه اول امسال، مجوز ساخت حدود 5 میلیون و 650 هزار مترمربع صادر شده است. در حالی که در دوره مشابه سال گذشته مجوز ساخت حدود 6 میلیون و 980 هزار مترمربع صادر شده بود و این شاخص حدود 19 درصد کاهش داشته است. همزمان با کاهش تعداد و متراژ پروانه ساختمانی در سال جاری، چشم‌انداز بازار مسکن و همچنین ورود تقاضای موثر (دست به نقد) به این بازار دست‌کم در کوتاه‌مدت مثبت نیست و از همین رو، احتمال رونق ساخت و ساز در تهران بعید و در پی آن درآمدهای شهرداری در سال 1400 به نظر می‌رسد.