کمال اطهاری: مسوولان متوجه خطر نپیوستن به FATF نیستند
گروه بانک و بیمه|
در مورد دلایل بالا بودن قیمت‌ها و کاهش نیافتن آنها پس از ثبات نسبی و کاهش قیمت دلار، دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده و بسیاری انتقاد دارند که چرا قیمت‌ها کاهش نیافته و اصولا چه رابطه‌ای بین نرخ ارز و عملکرد اقتصاد و قیمت‌ها وجود دارد؟ کمال اطهاری اقتصاددان با اشاره به تحمل مردم در فشار حداکثری امریکا و به زانو درآوردن ترامپ، معتقد است: سیاست‌گذاری‌های ارزی تاثیرگذاری بالایی در اقتصاد ایران دارد.نرخ ارز در تمام اقتصادها بسیار مهم است و این تنها در ایران نیست چرا که اساس رابطه با اقتصاد جهانی در همین نرخ ارز نهفته و متمرکز است و با یک نوسان کوچک در نرخ ارز یک اقتصاد بزرگ‌تر، در دیگر کشورها میلیاردها دلار جابه‌جا می‌شود. وی درباره اهمیت دلار در اقتصاد جهانی ادامه داد: به‌طور تخمینی در عرض چند روز به اندازه کل تولید ناخالص انگلستان معاملات ارزی صورت می‌گیرد و این موضوع به هیج وجه مختص ایران نیست.اگر یادمان باشد یک آزادسازی متعارف در سطح اقتصاد جهانی در آسیای شرقی صورت گرفت و در حالی که کره جنوبی سرمایه‌گذاری در بخش مسکن خود را تضمین ارزی کرده بود، با نوسانات دلار، دیدیم که باعث شد بحران آسیای جنوب شرقی در ابتدای دهه ۱۹۹۰ صورت گیرد و سقوط واحد پولی کره جنوبی در مقابل دلار طوری بود که یک‌سوم دارایی‌های ملی این کشور توسط شرکت‌های چندملیتی غارت شود. وی افزود: همین امروز هم که برای بازپرداخت تعهداتش به ایران، تحت سلطه امریکا قرار می‌گیرد، ناشی از وابستگی اقتصادی این کشور به شرکت‌های بزرگی است که اغلب سهامداران آن شرکت‌های امریکایی و چندملیتی هستند که ریشه در بحران ۱۹۹۰ این منطقه دارد.به همین خاطر، ارز بسیار موضوع مهم و حساسی است و به هر صورت، بخش عمده‌ای از بحران مخربی که تجلی آن در اقتصاد امروز ایران بروز پیدا کرده به سیاست‌های ارزی درون و بیرون ما بر می‌گردد. اطهاری با بیان اینکه در چند دهه اخیر اقتصاد ایران یک اقتصاد رانتیر بوده است، اظهار کرد: بعد از انقلاب هم هیچ‌کدام از دولت‌ها نتوانستند، سیاست مشخصی در این باره تعریف کنند و به تدریج این نهادها کج‌کارکردی خود را نشان دادند و دولت رانتیر به اقتصاد نئوفئودالیسم تبدیل شد که فقط با بهره مالکانه توان چرخش اقتصادی را دارد.در واقع مساله این است که در طول این زمان نتوانستیم یک رابطه و تعامل مثبت با سایر کشورهای جهانی در چارچوب برنامه چهارم توسعه که در زمان دولت‌های گذشته مطرح شد، برقرار کنیم و وقتی تعامل مثبت نیست نرخ ارز فقط به درآمد مالکانه نفت وابسته می‌شود. اطهاری خطر وابستگی به درآمدهای نفتی را بسیار بالا دانست و گفت: در چنین شرایطی، تحریم بیرونی از یک‌سو و تحریم درونی از سوی دیگر که همان نپوستن به FATF است، اتفاق می‌افتد. برای نمونه، در همین موضوع FATF نوعی انزواجویی اقتصادی وجود دارد که در مجموع تمامی این مجموعه باعث می‌شود که نرخ ارز دچار نوسانات غیرمعقول شود و متاسفانه مسوولان ما چه در قالب دولت و چه در مجلس متوجه ریشه این موارد نیستند. اطهاری با اشاره به اینکه برخی می‌گویند مناطق آزاد ما سمبل واردات هستند، اظهار کرد: این حرف درستی است، اما من ۱۵ سال پیش در دولت احمدی‌نژاد این را در مکالمه‌ای با رییس دبیرخانه مناطق آزاد مطرح کردم و ایشان اصرار داشت که ما انزلی را منطقه آزاد گردشگری کنیم و من آنجا به طنز اعلام کردم لابد می‌خواهید اینجا را شبیه جزایر باهاما کنید؟ و آن زمان مشاور چینی پروژه هم که در بندر انزلی بود، می‌گفت که اگر با تکنولوژی‌های نوین این کار را انجام دهید، ما بازاریابی لازم را در مناطق آسیای مرکزی فراهم می‌کنیم. در مناطقی که تازه استقلال‌شان را به دست آورده بودند و توانایی لازم را هنوز برای حضور در بازارهای جهانی مثل ایران نداشتند، خیلی ساده بگویم آنها حتی حسابدار نداشتند و هنوز هم باکو و قراقستان بنادرشان را تقویت نکرده بودند، پس بندرانزلی با آوازه‌ای که از قدیم داشت می‌توانست نقش پیشرویی داشته باشد. وی ادامه داد: نتیجه اینکه این شرکتی که من با آن کار می‌کردم و چنین برنامه‌ای را داده بود، خلع ید کردند! در آن دوره یک چنین سیستمی وجود داشت. اما حالا در این دعواهای سیاسی یک تکه از این حرف‌ها که سمبل واردات شده است، همان را به کار می‌گیرند بدون آنکه برنامه جایگزینی را برایش مطرح کنند و منابع را به خوبی ساماندهی کنند. این اقتصاددان درباره وابستگی بالای مناطق آزاد به واردات گفت: مسوولان با افتخار این را اعلام می‌کنند و متوجه نیستند که اگر یک بندری مثل چابهار هنوز در اقتصاد جهانی به خوبی بروز پیدا نکرده بدان علت است که در همان دولت قبلی به جای تقویت بودجه‌های عمرانی و به کارگیری و تجهیز چنین مناطقی، یارانه‌های نقدی پرداخت شد و به همین دلیل، به خاطر کسری بودجه پروژه‌های بسیار حیاتی نظیر این بنادر متوقف شد. اطهاری با بیان اینکه در بسیاری از حوزه‌های تصمیم‌گیری تنها یک تعداد مالی‌چی استخدام شدند و نه اقتصاددان، تصریح کرد: همین مالی‌چی‌ها در بورس مردم و اقتصاد را دچار بحران می‌کنند.گزارش‌های نادرست باعث حباب بورس شد. چون به جای اقتصاددان یک گوینده تلویزیون چند تا نمودار نشان می‌دهد و در مورد نرخ ارز اظهارنظر می‌کند. این مالی‌چی‌ها در تمام دولت‌ها و مجلس‌ها بوده‌اند و ریشه تمامی مشکلات و به خصوص وضعیت امروز بورس و ارز هستند. این اقتصاددان با اشاره به ناسالم بودن فضای اقتصادی کشور یادآور شد: مثلا بخش مسکن را نگاه کنید. کل اعتبارات بانکی از بخش مولد به سمت مسکن رفته و این جذب سپرده‌ها و نرخ بالای۳۰ درصد سپرده‌گذاری باعث شده بخش مولد نتواند با چنین نرخی وام بگیرد و در نتیجه‌بخش مولد ورشکسته شده است.در عرض ۵ سال (بین سال‌های۹۰ تا ۹۵) واحدهای مسکونی خالی از ۸۰۰ هزار تا به بالای دو میلیون رسید و سه برابر شد، بنابراین وقتی بانک‌ها این سرمایه‌گذاری‌ها را انجام دادند، آنها مجبورند به صورت صوری ارزش دارایی‌های خود را بالا ببرند تا ورشکسته نشوند.
تجربه انگلستان هنگام سقوط پوند
اطهاری در ادامه به تجربه کشور انگلستان در دهه ۹۰ پرداخت و با اشاره به اهمیت سیاست‌های پولی و مالی اظهار کرد: یادمان نرود یک سیاست اشتباه در انگلستان در دهه ۹۰ باعث شد که پوند به‌شدت سقوط کند و تمام بانک‌های مرکزی اروپا به نجات انگلستان آمدند و اگر آنها نیامده بودند اقتصاد انگلستان سقوط می‌کرد. این چیزی نیست که می‌گویند مثلا فردا تحریم‌ها برداشته می‌شود و همه‌چیز رو به راه می‌شود. مگر انگلستان تحریم بود که این اتفاق افتاد؟ اگر چنین اتفاقی بیفتد کسی هم به نجات ما می‌آید؟ این اقتصاددان خاطرنشان کرد: وقتی کره جنوبی دچار بحران آسیای جنوب شرقی شد، چیزی حدود ۷۰ میلیارد دلار از صندوق بین‌المللی پول کمک گرفت و وام نجات‌بخش دریافت کرد. اما وقتی ما در FATF نیستیم اگر هم بخواهند کمکی کنند که نمی‌کنند، نمی‌توانیم چنین وامی را بگیریم. این مجموعه مسائلی است که به اختلالات در اقتصاد ایران دامن می‌زند. اطهاری با بیان اینکه حل مسائلی مثل نرخ ارز و بورس و نظایر آن با شعار ممکن نیست، تصریح کرد: مثلا دو سه ماه است تعدادی از نماینده‌ها می‌خواهند طرح جامع مسکن بدهند و تصور می‌کنند می‌توانند در دو سه ماه برنامه‌ریزی داشته باشند.
