جنگل‌های حرا در خطر نابودی
تعادل| محیط زیست نه‌تنها برای مسوولان که برای مردم هم به مساله‌ای تبدیل شده که دیگر اهمیت چندانی ندارد، از بین رفتن جنگل‌ها و تالاب‌ها و دریاچه‌ها یکی پس از دیگری اتفاق می‌افتد و فریاد فعالان محیط زیست هم به جایی نمی‌رسد. همانطور که دریاچه ارومیه تا آستانه خشک شدن رفت و جنگل‌های بلوط در آتش بی‌تدبیری و
بی توجهی سوخت و حالا هم انگار نوبت رسیده به یکی از جنگل‌های حرّا، اکوسیستم‌های ارزشمند و نادری که میلیون‌ها سال طول کشیده تا ایجاد شوند. جنگلی که آن را با عنوان نوزادگاه آبزیان می‌شناسند.
درحالی بر اساس قوانین موجود هرگونه تخریب و آلودگی تالاب ممنوع است و عرصه‌های جنگلی کشور غیر قابل واگذاری به اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که تالاب خوربردستان دیر و جنگل‌های حرّای آن به‌دلیل جاده‌کشی و راه‌اندازی سایت پرورش میگو با خطری جدی مواجه هستند. فعالان محیط زیست منطقه می‌گویند که چنین اقدامی مانع رسیدن آب شیرین به جنگل‌های حرّا می‌شود و تخریب و نابودی آن را به دنبال دارد.
یک‌سال پس از ثبت ملی
و جولان بولدوزرها
سال گذشته بود که تالاب خوربردستان دیر و جنگل‌های حرای آن در استان بوشهر در لیست تالاب‌های ثبت ملی کشور قرار گرفت. آنطور که محلی‌ها می‌گویند خوربردستان دیر یکی از مهم‌ترین خورهای دیر است که بیشتر درختان حرّای آن را مردم کاشته‌اند.
حالا پس از گذشت یک سال از ثبت ملی این تالاب، بولدوزرها به جان آن افتاده‌اند. رضا پرتوی سنگی - دبیر شبکه سازمان‌های مردم نهاد استان بوشهر - به ایسنا می‌گوید که خوشحالی ثبت ملی خوربردستان دیر، دیری نپایید چراکه کمی پس از آن یک سرمایه‌گذار محلی توانست مجوز راه‌اندازی سایت پرورش میگو را در چهار هکتار از حریم تالاب از کارگروه ماده ۱۱ استانداری - که البته محیط زیست استان نیز از اعضای اصلی آن است - بگیرد.
ایجاد هرگونه سازه مانع رسیدن آب شیرین
به جنگل‌های حرّا می‌شود
او ادامه می‌دهد: اما ماجرا به همینجا ختم نشد. سرمایه‌گذار بولدوزرها را به جان تالاب انداخت تا جاده‌ای برای دسترسی از سایت پرورش میگو به دیر بکشد این درحالی است که گیاه حرّا به‌شدت وابسته به آب شیرین است و ایجاد هرگونه سازه ازجمله راه دسترسی به مرکز تکثیر میگو مانع رسیدن آب شیرین به جنگل‌های حرّا می‌شود. این موضوع علاوه بر افزایش احتمال وقوع سیل هنگام بارندگی، تخریب و نابودی جنگل حرّای بندر دیر را به دنبال دارد.جنگل‌های حرّا اکوسیستم‌های ارزشمند و نادری هستند که میلیون‌ها سال طول کشیده تا آنها ایجاد شوند همچنین این جنگل‌ها را به عنوان نوزادگاه آبزیان می‌شناسند و نقش زیادی در بقای آبزیان دارند. پرتوی سنگی ضمن بیان این مطالب می‌گوید: تخریب و نابودی جنگل حرّای بندر دیر پیامد مستقیم اینگونه ساخت و سازها است و انقراض بسیاری از آبزیان تجاری ارزشمند مانند ماهی و میگو - که منبع درآمد مردم منطقه است - ازجمله آثار غیر مستقیم جاده‌کشی در این جنگل‌ها است.
پرندگان تالابی
برای همیشه از منطقه کوچ می‌کنند
فعالان محیط زیست منطقه بیم آن را دارند که اگر مسیر عبور و مرور خودروها به خوربردستان دیر و جنگل‌های حرّا باز شود، پرندگان تالابی برای همیشه از منطقه کوچ کنند. همچنین ورود پساب سایت پرورش میگو به دریا، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به این اکوسیستم وارد می‌کند و آلوده شدن دریا مرگ تدریجی جنگل‌های حرّا را به دنبال خواهد داشت.به گفته دبیر شبکه سازمان‌های مردم نهاد استان بوشهر برخی دیدگاه‌های غیرعلمی نسبت به این ماجرا وجود دارد. برای مثال می‌گویند که به‌دلیل آنکه در مسیر جاده گیاهی وجود ندارد می‌توان جاده‌کشی کرد و سایت پرورش میگو راه انداخت اما نباید فراموش کنیم که بخشی زیادی از این جنگل‌ها در گذشته نیز عاری از گیاه بودند اما مردم در آن نهال کاشتند و امروز تبدیل به جنگل‌های سرسبزی شده‌اند علاوه بر این احداث جاده مسیر ورود آب به جنگل را می‌بندد.او همچنین می‌گوید که سازمان‌های مردم نهاد استان به مراجع قضایی اعلام جرم کرده‌اند اما تاکنون بی‌نتیجه بوده و فعالیت سرمایه‌گذار متوقف نشده است.
ساخت و ساز در محدوده
جزر و مدی پهنه جنگل حرّا متوقف شود
در گزارش شبکه سازمان‌های مردم نهاد استان بوشهر به دادگاه تاکید شده است که مکان دیگری برای این فعالیت - البته با پیوست زیست محیطی و انتخاب محل اجرا براساس شرایط اکوسیستم - انتخاب شود و تا زمان تعیین تکلیف نهایی هرچه سریعتر نسبت به توقف ساخت و ساز در محدوده جزر و مدی پهنه جنگل حرّای بندر دیر و تالاب ملی خوربردستان اقدام شود.
مخالفت محیط‌زیست
با احداث جاده و سایت پرورش میگو
از سویی دیگر اداره محیط زیست بوشهر با ساخت سایت پرورش میگو مخالفت کرده است اما شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر در کارگروه ماده ۱۱ اعلام کرده است که دو هکتار از چهار هکتار واگذار شده خارج از خور است بنابراین مجوز احداث سایت صادر شده است همچنین اداره کل محیط زیست استان مجوزی برای جاده‌کشی نیز صادر نکرده است. مسعود باقرزاده کریمی - مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست - نیز در گفت‌وگو با ایسنا در این باره اظهار می‌کند: بر اساس اعلام وزارت نیرو این جاده و سایت پرورش میگو در حریم تالاب نیست و خارج از آن است اما اعتقاد داریم که چنین اقدامی می‌تواند اثری منفی روی تالاب خوربردستان دیر و جنگل‌های آن داشته باشد.
طرح توسعه شهرستان دیر اشتباه است
او با اشاره به اینکه مجوزهای صادر شده برای این اقدام مربوط به چندین سال قبل است، می‌گوید: مجوزهایی برای توسعه شهری دیر در منطقه تالاب و جنگل‌ها صادر شده که اشتباه است. این یعنی طرح توسعه شهری نباید در این منطقه دیده می‌شد. باتوجه به این ما پیش‌بینی می‌کنیم که مجوزهای دیگری در این منطقه صادر خواهد شد چرا که برای آن منطقه برنامه توسعه درنظر گرفته‌اند.
هرگونه تخریب و آلودگی تالاب
ممنوع است
مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست همچنین تصریح می‌کند: اداره محیط زیست استان تاکنون سه بار به مراجع قضایی در زمینه احداث سایت پرورش میگو و جاده شکایت کرده اما راه به جایی نبرده است. بر اساس ماده یک قانون حفظ و احیای تالاب‌ها هرگونه تخریب و آلودگی تالاب ممنوع است. باتوجه به اینکه این اقدام می‌تواند سبب تخریب و آلودگی تالاب شود با استناد به‌همین قانون و بررسی‌های کارشناسان قضایی می‌توان جلوی جاده‌کشی و راه‌اندازی سایت پرورش میگو را گرفت.
مخالفت سازمان جنگل‌ها
با تغییر کاربری جنگل‌های حرّا
علاوه بر سازمان محیط زیست، سازمان جنگل‌ها هم با تغییر کاربری جنگل‌های حرّا مخالفت کرده است. مسعود منصور - رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور - طی هفته گذشته بر حفاظت از جنگل‌های حرا در استان بوشهر تاکید کرد. در نامه منصور خطاب به مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر آمده است: «تمامی عرصه‌های جنگلی کشور بطور عام و جنگل‌های منحصر بفرد حرا بطور خاص، غیر قابل واگذاری به اشخاص حقیقی و حقوقی هستند و همواره تحت تملک دولت و مدیریت این سازمان قرار دارد و به موجب قوانین و مقررات موجود، تغییر کاربری این جنگل‌ها ممنوع است.» با تمامی مخالفت‌های دستگاه‌های دولتی و سازمان‌های مردم نهاد اتخاذ تصمیم نهایی در این زمینه برعهده دستگاه قضایی است. اگر آب شیرین به جنگل‌های حرّا نرسد، این اکوسیستم و تتوع زیستی آن در معرض خطر جدی قرار می‌گیرد. از این رو انتظار می‌رود پیش از آنکه لودرها زیستگاه را با خاک یکسان کنند دستور توقف جاده‌کشی و راه‌اندازی سایت پرورش میگو صادر شود.
مروری بر تاریخچه جنگل‌های حرا
جنگل حرا از آن دسته جنگل‌هایی است که تصور شما را نسبت به مفهوم‌های معمولی جنگل و آب عوض می‌کند. درختان حرا چه از دلِ «شوری اشک» آدمیان (با توجه به روایت اسطوره‌ای درباره پیدایش جنگل حرا از اشک شور آدم) سر برآورده باشند، چه بوسیله دستِ جادوگر طبیعت، از آن پدیده‌های مرموز طبیعی هستند که هنوز کسی نمی‌داند، ریشه نام‌گذاری آن در چیست. بر اساس روایت‌های تاریخی در متون قدیمی، نام‌گذاری این جنگل‌ها به «جنگل حرا» را نخستین‌بار، دانشمند کهن ایرانی، ابن‌سینا، بدعت گذاشته است.جالب‌تر اینکه درخت حرا دانه‌های خود را روی برگهای خود تولید و تکثیر می‌کند و پس از آنکه این دانه‌ها جوانه بزنند، توسط وزش بادها در میان آب‌های خلیج افتاده می‌شوند تا ادامه عمر خود را روی پای خود بایستند. درخت حرا حتی شکوفه و گل هم می‌دهد که البته تماشای آن توسط چشم‌های غیر متخصص، کاری سخت است، چرا که این گل‌ها در دل برگهای این درخت می‌شکفند و تنها در ساعت‌هایی خاص، دیده می‌شوند.در زبان علم گیاه‌شناسی، جنگل حرا یکی از زیرشاخه‌های گیاهی «مانگرو» است که یک گونه گیاهی اصطلاحا «شور زی» محسوب می‌شود.در استان‌های جنوبی کشور، چند ناحیه تحت پوشش جنگل حرا را می‌توان مشاهده کرد، از جمله جنگل‌های حرای «خلیج جنگل نای بند» در استان بوشهر و همچنین مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان و چند نقطه از استان هرمزگان. ولی بزرگ‌ترین جنگل دریایی کشور را باید در جزیره قشم سراغ گرفت.جنگل حرا در عمق یک تا دو متری قرار دارد و برای همین، هنگام جزر و مد دریا، قسمت‌هایی از آن به زیر آب می‌رود و قسمت‌های دیگری از آب بیرون می‌آید.در هنگام جزر تا حدودی شما می‌توانید کف دریا را ببینید ولی در هنگام مد قسمت زیادی بر روی آب دریا شناور می‌شوند. در شبانه روز یک بار جزر و یک بار مد رخ می‌دهد.
