اطلاع‌رسانی شلخته
مجید اعزازی
نقل است، ایمانوئل کانت، فیلسوف آلمانی که همشهریانش در کونیگسبرگ به سبب نظم و ترتیب رفتارش ساعت خود را با او تنظیم می‌کردند، وقتی خبر فتح زندان باستیل در پاریس را شنید، زمان پیاده‌روی بعد از ظهر خود را به تعویق انداخت تا اهالی کونیگسبرگ را مجاب کند که واقعا حادثه تکان‌دهنده‌ای رخ داده است. اما حالا ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که بی‌نظمی‌های هر روزه و هر ساعته، نه‌تنها دال بر وقوع یا عدم وقوع رویدادی نیستند که برای همگان عادی شده است. بی گمان، «نظم» یکی از نشانه‌های توسعه‌یافتگی فردی یا سازمانی تلقی می‌شود و بود و نبود آن به ویژه در مناسبات سازمان‌های بزرگ نماد و نمود بیشتری دارد. از این رو، انتظار می‌رود، همپا با گسترش و فربه شدن یک سازمان، نظم سازمانی نیز رشد کند. دسترسی شهروندان به اطلاعات در جهان امروز و در کشور ما به عنوان یک «حق» شناخته و تعریف شده است. حقی که سازمان‌ها و نهادها را ملزم به انتشار «منظم» و «همگانی» آمارها در رسانه‌های کثیرالانتشار و اطلاع‌رسانی دقیق درباره سیاست‌ها، رویکردها و رویدادها می‌کند. اما متاسفانه این مهم، همچنان در برخی از سازمان‌ها و نهادها مهجور است و مورد توجه مسوولان نیست. حتی در برخی موارد به نظر می‌رسد، انتشار برخی از اطلاعات و اخبار در صفحه‌های شخصی مسوولان بیش از آنکه رنگ و بوی اطلاع‌رسانی داشته باشد، با هدف افزودن به تعداد دنبال‌کنندگان فرد مسوول در شبکه‌های مجازی و دریافت «لایک» بیشتر صورت می‌گیرد. در حالی که اطلاع‌رسانی حرفه‌ای و دقیق، مستلزم رعایت شیوه‌نامه‌های دقیق و حرفه‌ای نیز هست، به گونه‌ای که حتی داشتن یک صفحه شخصی پرمخاطب در فضای مجازی به معنای داشتن مجوز انحصاری انتشار اطلاعات خاص از طریق آن صفحه شخصی نباشد. بی‌گمان، اعلام نظرات و مواضع شخصی مسوولان داخلی یا خارجی در شبکه‌های اجتماعی مجازی همچون توییتر مدنظر نگارنده این سطور نیست، اما مثلا انتشار نتایج یک نظرسنجی علمی از سوی مشاور شهردار تهران به مصداق بی‌نظمی در انتشار اطلاعات است. چه آنکه انتشار صرف نتایج یک نظرسنجی بدون اعلام دلایل و اهداف انجام آن و همچنین فرضیه‌ها و پیشینه چنین پژوهشی، برای مخاطب فاقد معنا و مفهوم است. اینکه مثلا 70 درصد از پاسخگویان تهرانی به حفظ باغات تهران رای می‌دهند، چه معنایی برای مخاطب دارد؟ و در کدام بافت معنایی قابل تاویل و تفسیر است؟ در کنار گزینه حفظ باغات چه گزینه‌های دیگر قرار داشته و چه گزینه‌هایی قرار نداشته است؟ و... مسوولان شهرداری می‌توانستند با برگزاری یک نشست خبری مجازی، تمام جوانب این نظرسنجی را برای خبرنگاران تشریح کنند تا آنها هم در پوشش نتایج این نظرسنجی با دید بازتری مطلب را به مخاطبان خود منتقل کنند. البته راه‌های بهتر و حرفه‌ای‌تر دیگری برای انتشار اینگونه از اطلاعات وجود دارد که متاسفانه مورد توجه مسوولان شهرداری قرار نگرفته است. البته «نظم» در انتشار اطلاعات صرفا به «شیوه» انتقال اطلاعات محدود نمی‌شود، بلکه رعایت «زمان» و«موعد» انتشار را نیز در بر می‌گیرد. بطور مثال، وزارت راه و شهرسازی پس از وقفه‌ای چند ماهه، آمار موجزی از تحولات بازار مسکن تهران و کشور را در آبان ماه سال جاری منتشر کرد. اما از آبان ماه تاکنون روند انتشار آمار ماهانه بازار مسکن دوباره متوقف شده است. در موردی حادتر، سامانه آنلاین «اطلاعات بازار املاک ایران» که پس از حدود یک سال وقفه کار خود را در تابستان سال جاری از سر گرفت، از اول دی‌ماه تاکنون از انتشار آمار و تحولات مربوط به معاملات ملکی انجام شده در تهران و چند شهر بزرگ کشور بازایستاده است. عملکرد بانک مرکزی نیز در عدم انتشار برخی از آمارها طی سال جاری یکی دیگر از مصادیق «بی نظمی» در انتشار اطلاعات به شمار می‌رود. بی‌گمان، بی‌نظمی در انتشار اطلاعات یا بی‌نظمی در هر پدیده سیستمی و سازمانی دیگری، منجر به ابهام، عدم شفافیت، اختلال در کارکردها و افت بهره‌وری سرمایه می‌شود. مساله‌ای که یا از دید مدیران و مسوولان پنهان است یا آنها درک درستی از اهمیت برقراری نظم در امور ندارند.
