وعده و وعیدهای تورمی

علی اکبر نیکواقبال

از همان زمانی که بانک مرکزی اعلام کرد که می‌خواهد نرخ تورم را به مرز 22 درصد برساند، مشخص بود که طرح اعلام شده و زمان‌بندی که برای آن در نظر گرفته‌اند با واقعیت زاویه‌ای قابل توجه خواهد داشت. نخستین موضوع و ابهامی که مطرح بود در رابطه با زمان‌بندی طرح بود. اینکه یک برنامه سالانه ارایه شود هیچ محدودیتی ندارد اما باید اعلام کرد که آغاز این زمان یک ساله بر چه اساس در نظر گرفته شده و در واقع چه تغییری از زمان آغاز این هدف‌گذاری در دستور کار قرار گرفته است. موضوع دوم دقیقا از دل ابهام اول بیرون می‌آید. مگر چه تغییر یا اتفاقی در عرصه اقتصادی ایران رخ داده بود که ناگهان قصد داشتیم نرخ تورم را به شکل جدی پایین بیاوریم. کارشناسان اقتصادی از همان زمان نیز این سوال را مطرح کردند که آیا طرحی با حضور اقتصاددان‌ها در نظر گرفته شده؟ یا قرار است یک برنامه همه‌جانبه اقتصادی تعریف شود؟ هیچ‌یک از این سوال‌ها با جواب مشخصی مواجه نشد و حتی معلوم نشد که اساسا مسیری که بناست به سمت کاهش تورم حرکت کنیم چگونه تعریف شده است. 

اگر امروز می‌بینیم که نرخ تورم دوباره بالا رفته ریشه در شعارزدگی و پشت کردن به مسائل علمی و تجارب گران‌بهای گذشته است. اقتصاد ما در حالی در آرزوی تورم 22 درصدی قرار دارد که امروز در بسیاری از کشورهای جهان نرخ تورم تک رقمی است و حتی دولت‌ها تلاش می‌کنند برای گردش اقتصاد، نرخ تورم را از صفر دور کنند. اما متاسفانه در ایران نگاه به مسائل ساختاری همواره فراموش شده است.

اقتصادی که با رشد شدید و دایمی نقدینگی مواجه است و در قوانین سالانه همچنان در حال تولید بار جدید نقدینگی است قطعا با مشکلات جدی مواجه می‌شود. ما هر سال می‌بینیم که به جای آنکه دولت و مجلس به ارایه راهکاری برای اصلاح مسائل زیربنایی بپردازند درگیر میزان افزایش حقوق یا تامین بودجه شرکت‌ها و نهادهای مختلف هستند و همین امر راه را برای تورم، رکود، بیکاری و بسیاری از دیگر مشکلات باز می‌کند. در چنین بستری سرمایه‌گذاری برای فعالیت‌های مولد در قیاس با فعالیت‌های زودگذر و دلالی قطعا جنبه محدودتری دارد و تحت تاثیر همین شرایط است که ما پس از سال‌های طولانی بحث و گمانه زنی هنوز هیچ راهکار قطعی برای موضوعاتی که بسیاری از کشورهای جهان سال‌ها پیش برایشان چاره پیدا کرده‌اند نداریم و در این چارچوب، هرچه دیرتر به سراغ راه‌حل‌های اصلی برویم، قطعا برای بازگشت به شرایط عادی، کاری دشوارتر در پیش خواهیم داشت.