بازارسرمایه شفاف‌ترین بُعد اقتصاد
علی صحرایی، مدیرعامل بورس تهران در پنل تخصصی نقش بازار سرمایه در توسعه صنعت پتروشیمی اظهار داشت: در سال‌های اخیر از برای تأمین مالی از نظام بانکی چالش‌های جدی پیش آمد و تأمین مالی از بازار سرمایه در دو، سه سال اخیر شروع شد. امسال حدود ۵۰۰ هزار هزار میلیارد تومان، تأمین مالی از طریق روش‌های مختلف در بازار سرمایه انجام شد که بخش عمده آن از طریق عرضه‌های اولیه بود. انتشار انواع اوراق بازار بدهی و روش‌های مختلف افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی، تجدیدارزیابی و... هم از سایر روش‌ها بود.
صحرایی با اشاره به تأمین مالی قابل توجه انجام گرفته در کشور در یکسال گذشته از طریق بازار سرمایه، تصریح کرد: دولت هم برای سال آینده برنامه جامعی برای تأمین سرمایه از بازار سرمایه دارد و البته نباید فراموش کرد که امسال یک سال استثنایی در بازار سرمایه بود، به‌طوری‌که ابتدای فروردین سه میلیون سهامدار فعال داشتیم و امروز که خدمت شما هستیم بیش از ۲۵ میلیون سهامدار در بازار داریم.وی این تعداد سهامدار را هم موجب مزیت و نعمت دانست و هم در برخی مقاطع باعث زحمت و ادامه داد: خیل عظیمی از افرادی که امسال سهامدار شدند متأسفانه فاقد دانش لازم برای فعالیت در بازار سرمایه بودند و با یک فضای رسانه‌ای و به خصوص مجازی غیرقابل‌کنترل مواجه شدند که این اعتماد آنها به این فضا بدون داشتن دانش و آگاهی لازم موجی لطمه خودشان شد. حضور این تعداد سهامدار فرصت کم‌نظیری هم به شمار می‌رود و باید با توانمندسازی سهامداران و افزایش سواد مالی آنها، به چرخیدن چرخ کارخانه‌های کشور با استفاده از همین سرمایه‌های خرد مردم کمک کنیم.
وی بابیان اینکه شفاف‌ترین بخش اقتصاد کشور به‌صورت نسبی، همین بازار سرمایه است، گفت: اطلاع‌رسانی مداوم شرکت‌ها در کدال به‌صورت ماهانه در کنار گزارش‌های سه ماهه، شش ماه، نه ماه و یکساله و سایر شفاف‌سازی‌ها در راستای شفاف شدن اقتصاد کشور کمک قابل توجهی کرده. مدیرعامل بورس تهران یکی از مزیت‌های بازار سرمایه برای مردم و کمک به تأمین مالی را حضور در این بازار نسبت به سایر بازارها با هر میزان از منابع مالی دانست و افزود: هر فردی می‌تواند بازار سرمایه شود و حتی یک تک سهم بخرد در صورتی که در سایر بازارها مانند مسکن و خودرو نیاز به منابع قابل توجهی برای ورود است، ضمن اینکه بازدهی بازار سرمایه نسبت به هر بازار دیگری در برش زمانی ۱۰ ساله بیشتر بوده است. وی ادامه داد: ابزارهای بازار سرمایه متنوع است مانند بازار بدهی که برای سرمایه‌گذار فاقد ریسک یا با ریسک بسیار پایین است و یا بازارهای با ریسک بالا مانند بازارهای مشتقه که برای توسعه این بازارها به‌واسطه محدودیت‌هایی که داریم نیاز به توسعه زیرساخت‌ها و همگام‌سازی داریم که جزو الزامات است و کار زیادی می‌طلبد.
صحرایی همچنین به خدمات بازار سرمایه به شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: در حوزه اقتصادی و سیاسی ایران، صنایع ما از انرژی و مواد اولیه ارزان برخوردار هستند و حضور صنایع در بازار بورس موجب شده که دیگر سیاست‌گذاران به راحتی نتوانند در پشت درهای بسته در حوزه مواد اولیه تصمیم‌گیری کنند و کارشان راحت نخواهد بود، نمونه‌های اخیر آن را در حوزه صنعت فولاد و همین‌طور بودجه دیدیم. مدیرعامل بورس تصریح کرد: مزیت دیگر بورس معافیت‌های مالی برای شرکت‌های پذیرفته‌شده، به‌گونه‌ای که برای شرکت‌های پذیرفت شده در بورس به‌شرط رعایت شناوری ۲۰ درصد و برای شرکت‌هایی که در فرابورس هستند ۱۰ درصد معافیت مالیاتی تعلق می‌گیرد.
بروکراسی در بازار سرمایه آزاردهنده است
سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران به حجم کوچک بازار سرمایه ایران پیش از این رشد اخیر اشاره کرد و ادامه داد: فرصتی که در دو سال اخیر برای بازار سرمایه مهیا کرد موجب شد که به تأمین مالی از طریق سرمایه نگاه ویژه‌تری کنیم. مختصات اقتصاد ایران به گونه‌ای است که اگر به سمت اقتصاد بازار محور نرود، همچنان درگیر فساد و ناکارایی‌ها خواهیم بود و نمی‌توانیم این مشکل را حل کنیم؛ بنابراین عملاً اقتصاد کلان راهکار توسعه بازار سرمایه و تأمین مالی از طریق این بازار را پیش رو دارد. مزایای تأمین مالی از طریق بازار سرمایه چه در بخش بدهی و چه در بخش سرمایه منجر به شفاف شدن فضای تأمین مالی و نظم گرفتن ناشران و به بیان دیگر اصلاح رفتار آنها می‌شود. مثال واضح آن انتشار اسناد خزانه است، دولتی که به عنوان بدعهد در باز پس دادن بدهی‌ها خود شهره بود بعد از انتشار اسناد خزانه روی بخشی از بدهی‌هایی که سال‌ها بود پرداخت نشده بود در حالی به این تعهد خود عمل کرد که بخش زیادی از بازار معتقد بود دولت به این تعهد خود عمل نمی‌کند و اینگونه بود که آن دولت بدعهد برای بدهی‌هایی که عمدتاً ناشی از وابستگی زیاد به منابع بودجه و نوسانات اقتصاد کلان بود، به‌طور مرتب و سروقت همه کوپن‌های اسناد خزانه را داد. عضو شورای عالی بورس از دیگر تحولات صورت گرفته در اقتصاد ایران بعد از حرکت به سمت بازار محور شدن با تغییر در رویکرد دستوری بودن قیمت‌گذاری در حوزه‌های مختلف را عنوان کرد و افزود: افزایش سرمایه‌ها و کاهش مشکلات اقتصاد کلان ازجمله برداشته شدن بار بودجه و کاهش مشکلات فعلی شبکه بانکی که دو بار طی یک دهه گذشته تا مرز ورشکستگی کامل هم رفته از مهم‌ترین فواید توسعه بازار سرمایه است و اقتصاد کلان و سیاست‌گذاران باید به سمت توسعه بازار سرمایه گام بردارند، اما در این توسعه یک موانع جدی وجود دارد.
وی تأکید کرد: مجموعه نوسانات در اقتصاد ایران بسیار زیاد است و این مانع توسعه بازار سرمایه است، از سوی دیگر نگاه مردم به سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی کوتاه‌مدت نگر است و برای توسعه و رشد بازار سرمایه ما نیاز به نگاه بلندمدت در سرمایه‌گذاری داریم اما به‌هرحال وقتی مردم ما نگران تورم هستند و برای اینکه از تورم عقب نمانند مدام از این بازار به آن بازار می‌روند تا از تورم جا نمانند که شاهد چالش‌های جدی هستیم. امروز می‌بینیم که بازار ارز دیجیتال در حالی در کشور به سمت رونق پیش می‌رود که ما معتقدیم اطلاعات و سواد بسیاری از مردم درباره بازار سرمایه کم است و حالا همین افراد به بازار بسیار پیچیده‌تر ارز دیجیتال روی آورده‌اند و البته نباید در کنار این موضوعات از سیاست‌گذاری‌های ضد بازار غافل شد چرا که سازوکار اقتصاد ایران به‌شدت دولتی بوده و بنابراین بعضی از نهادها اساساً ضد بازار هستند و به دنبال قیمت‌گذاری در بازار هستند تا پیروی از عرضه و تقاضا و مکانیسم بازار. عضو شورای عالی بورس، همچنین به انتقاد از کم بودن انتشار اوراق بدهی شرکت‌ها پرداخت و افزود: به این دلیل که دولت، نیازهای بودجه‌ای دارد و فعلاً فضای بازار سرمایه را برای تأمین مالی مناسب می‌داند، مقرراتی وضع می‌کند که انتشارات اوراق بدهی شرکت‌ها را سخت و مشکل می‌کند. از سوی دیگر نهادهای ما توسعه‌نیافته هستند، ما به‌صورت جدی با این موضوعات مواجه هستیم که همزمان با رشد بازار سرمایه، نهاد ناظر، اپلیکیشن‌ها، سامانه‌های معاملاتی و نهادهای مالی به آن سرعت توسعه پیدا نکردند و این چالش بسیار جدی است. عضو شورای عالی بورس بر لزوم هدف قرار دادن بخش خصوصی برای تأمین مالی تأکید کرد و گفت: اگر بازار سرمایه بگوید می‌خواهد برای سال آینده ۷۰۰ هزار میلیارد تومان تأمین مالی داشته باشد باید 250 هزار میلیارد آن از طریق بخش خصوصی صورت بگیرد و نباید همه سهم تأمین مالی بازار سرمایه به بخش دولتی برسد که این کار به معنای جلوگیری از توسعه بازار سرمایه است و این چالشی است که باید آن را حل کنیم.
