سهامداران عدالتی که نادیده گرفته شدند!

گروه بورس|

عجله دستگاه‌های دولتی برای برگزاری هرچه زودتر انتخابات شرکت‌های استانی، همچنان تردیدهای زیادی درخصوص آن وجود دارد. برخی از این پرسش‌ها مربوط به نحوه برگزاری خود این انتخابات است. بخش دیگر نیز فرآیندهای این انتخابات و اختیارات وسیع و کم‌نظیری است که به هیات مدیره‌های این شرکت‌ها اعطا می‌شود که می‌تواند به سرچشمه رانت و فساد عظیمی در تاریخ اقتصاد ایران تبدیل شود.  آزادسازی سهام عدالت در دومین ماه سال جاری باعث شد که بسیاری از مشمولان سهام عدالت با انتخاب روش‌های مستقیم و غیر مستقیم سهام خود را اداره کنند و مدیریت اداره سهام را عهده‌دار شوند. در میان سهام عدالت افرادی که در مهلت درنظر گرفته شده برای انتخاب نحوه مدیریت سهام خود اقدام نکرده‌اند، به صورت غیرمستقیم و توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی مدیریت خواهند شد. در نتیجه این گروه از اشخاص، سهامداران شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی محسوب می‌شوند. از میان حدود ۴۹میلیون سهامدار عدالت، ۱۹میلیون نفر روش مستقیم و حدود ۳۰میلیون نفر، روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند. این در حالی است که تعداد بسیار زیادی از ۳۰میلیون نفر، اطلاع دقیقی از آینده سهام خود و نحوه فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ندارند.  به گفته زهرا جمکران، مدیرعامل شرکت تعاونی شماره ۳ شهرستان قم، در ماده یک آیین‌نامه اجرایی آزادسازی سهام عدالت، تعریف شرکت‌های تعاونی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت موجود است. در تبصره یک ماده چهاردهم نیز اشاره شده است که سازمان خصوصی‌سازی باید از محل تسویه سود برای عملکرد سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به این شرکت‌ها حق و حقوقی ارایه دهد که سازمان، این امر را قبول نکرده و تاکنون هم انجام نداده است. شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت استانی که درحال حاضر سهامی عام شده‌اند، طبق ماده ۳۵ قانون اجرایی توزیع سهام عدالت کشوری و اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی، با شرکت‌های تعاونی سهام عدالت شهرستانی تشکیل شدند.

    روش برگزاری انتخابات سرمایه‌گذاری‌های استانی سهام عدالت چگونه است؟

مجامع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت و انتخابات آنها در ۲۰ اسفندماه سال جاری، به صورت الکترونیکی برگزار خواهد شد و بعد از تایید صلاحیت کاندیداها باید توسط سازمان بورس تایید و مراحل احراز شرایط، طی شود. بنابراین معرفی از طریق سایت سازمان بورس و پس از تایید صلاحیت انجام می‌شود و سهامداران روش غیرمستقیم می‌توانند باتوجه به این انتخابات، فرد مورد نظر خود را انتخاب کنند. نحوه ورود و حضور سهامداران در مجامع الکترونیکی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی از طریق درگاه یکپارچه ذی نفعان بازار سرمایه است. از طرفی، برای ورود و بهره‌مندی از مزایای این درگاه، سهامدار باید در سامانه سجام ثبت‌نام کنند. افرادی که در سامانه سجام ثبت‌نام کرده‌اند، اطلاعات هویتی، بانکی و همچنین مالکیت شماره تلفن همراه آنها با مراجع ذیصلاح، راستی آزمایی شده و مورد تایید است. در صورتی که مشمولان غیرمستقیم سهام عدالت در سجام ثبت‌نام نکنند، در روز انتخابات نمی‌توانند وارد سامانه شوند و در انتخابات شرکت کنند.

    ابهامات در روند برگزاری انتخابات و تضییع حقوق مردم

اولین نکته درخصوص برگزاری انتخابات شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی این است که در آیین‌نامه اجرایی سهام عدالت به برگزاری مجامع به صورت الکترونیکی اشاره نشده و برگزاری مجامع به صورت حضوری در اساسنامه ذکر شده است. بنابراین باید مطابق با قانون، چنین موردی را به بند یا مصوبه‌ای اضافه کنند و با برگزاری مجمع فوق‌العاده، در اساسنامه درج شود. عدم اطلاع بسیاری از مردم از برگزاری انتخابات شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت، یکی دیگر از جدی‌ترین موانعی است که مسوولان برگزاری این انتخابات و نهادهای برگزارکننده، به آن توجهی نداشته‌ و ندارند. باوجود اینکه علی عسکری، معاون وزیر اقتصاد اذعان کرده است که در حال حاضر، ۷۰ الی ۸۰درصد از سهامداران به اینترنت دسترسی دارند، می‌توان گفت بسیاری از مشمولان سهام عدالت باوجود دسترسی به اینترنت، هیچگونه اطلاعاتی درخصوص روند برگزاری انتخابات ندارند و از حقوق قانونی خود برای انتخاب کردن و انتخاب شدن، آگاه نیستند. بنابراین بزرگ‌ترین انتخابات اقتصادی کشور که که اصلی‌ترین هدف آن باید کمک به دهک‌های کم درآمد جامعه و بهره‌مندی آنها از منافع آزادسازی سهام عدالت درنظر گرفته شود، درنهایت به ضرر آنها تمام و حق بسیاری از این سهامداران، نادیده گرفته خواهد شد. این در حالی است که اساسا مردم اصلی‌ترین مدیران سهام عدالت هستند و باید بیش از هر فرد دیگری در روند تصمیمات و اقدامات این شرکت‌های سرمایه‌گذاری قرار بگیرند.  از سوی دیگر این امکان وجود دارد که در روش الکترونیکی و ارسال پیامک، تقلب صورت گیرد و برخی از اشخاص که برای عضویت در هیات مدیره نامزد شده‌اند، اقدام به جمع‌آوری رای بیشتر از این طریق کنند. شرکت‌های تعاونی سهام عدالت نیز پیش از جمع شدن، برنامه و متولی مشخصی نداشتند و در انتخاب اعضای هیات مدیره آنها آنطور که باید و شاید حساسیت به خرج داده نمی‌شد. در حال حاضر نیز که شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی قصد دارند از سهام افراد به عنوان سرمایه استفاده کنند، ممکن است این نامزدها شایستگی لازم برای مدیریت چنین سرمایه بزرگی را به دست نیاورند. با وجود اینکه سهام عدالت متعلق به مردم است و بسیاری از افرادی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند، از ارزش سهام و دارایی خود و اهمیت چگونگی مدیریت آن آگاه نیستند، در مسیری که توسط وزارت اقتصاد پیش‌بینی و تعبیه شده است متضرر خواهند شد. درواقع در بسیاری از مراحل این انتخابات، صورتی از عدم شفافیت دیده می‌شود و توزیع بخشی از سرمایه این شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی می‌تواند منجر به رانتی عظیم شود. این در حالی است که هنوز نحوه تخصیص سرمایه‌های اولیه به این شرکت‌ها شفاف نیست و خود محل پرسش و شبهات مختلف است. همچنین انتخابات ۱۵شرکت از مجموع شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به دور دوم موکول شده است و برای برگزاری مجمع در چنین حالتی، به حد نصاب رسیدن شرکت‌کنندگان در انتخابات الزامی ندارد. این موضوع نیز می‌تواند نحوه اداره این ۱۵شرکت توسط هیات مدیره را زیر سوال ببرد. شرکت‌هایی که اکنون بزرگ‌ترین دارایی بخش عمده‌ای از طبقات ضعیف و کم‌درآمد جامعه در اختیار هیات مدیره‌های این شرکت‌ها است.

    شرکت در انتخابات استانی سهام عدالت مشروط به ثبت‌نام در سجام است

محمدرضا پوررضایی، مشاور اجرایی سهام عدالت در شرکت سپرده گذاری مرکزی به برگزاری انتخابات شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت اشاره کرد و گفت: مجامعی که قرار است ٢٠ اسفند ماه برگزار شود به صورت الکترونیکی خواهد بود و با توجه به جمعیت زیاد سهامداران، مسائل مربوط به کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی به هیچ عنوان نیازی به مراجعه حضوری مردم برای مشارکت در انتخابات نیست. نکته‌ای دیگر که باید برای انتخابات پیش رو مورد توجه قرار گیرد این است که فقط افرادی می‌توانند در انتخابات هیات مدیره شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی مشارکت کنند که نسبت به ثبت نام در سجام اقدام کرده باشند. پوررضایی خاطرنشان کرد: در صورتی که افراد مراحل مربوط به ثبت نام در سجام را انجام نداده باشند امکان دسترسی به سامانه و حضور در انتخابات را نخواهند داشت و این افراد به دلیل عدم ثبت نام در سجام با محدودیت برای حضور در انتخابات مواجه خواهند شد. مجمع حدود ۱۶ استان در نوبت اول به صورت الکترونیکی برگزار شده است؛ بنابراین در ۲۰ اسفند نوبت دوم برگزاری مجامع این شرکت‌ها و همچنین مجامع نوبت اول در سطح کشور به صورت سراسری برگزار می‌شود. وی خاطرنشان کرد: نکته دیگر این است که انتخابات ۲۰ اسفند، بزرگ‌ترین انتخابات اقتصادی کشور با ۳۰ میلیون سهامدار غیرمستقیم شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی محسوب می‌شود.

     مزایای ثبت‌نام در سجام

وی به نخستین مزیت ثبت نام در سجام اشاره کرد و افزود: هرگونه نقل و انتقال و خرید و فروش سهام از طریق سامانه سجام با سرعت بیشتر و به صورت مطمئن‌تر انجام می‌شود.افرادی که از طریق شرکت سپرده گذاری سود خود را دریافت می‌کنند در صورت ثبت نام در سجام می‌توانند از طریق یک روند مطمئن و کارآمد سود خود را دریافت کنند.مشاور اجرایی سهام عدالت در شرکت 

سپرده گذاری مرکزی خاطرنشان کرد: در صورتی که مشمولان غیرمستقیم سهام عدالت در سجام ثبت نام نکرده باشند، به‌طور طبیعی در روز انتخابات نمی‌توانند وارد سامانه شوند و در انتخابات شرکت کنند. سهامداران می‌توانند تا ۶۰ درصد از سهام عدالت خود کارت اعتباری دریافت کنند و به جای فروش سهام خود از تسهیلات بانک‌ها استفاده کنند در حالی که اگر سجامی نشده باشند از این خدمت محروم می‌شوند. به گفته پوررضایی، خدمات متعددی برای سهامداران در نظر گرفته شده است که لازمه بهره‌مندی از این خدمات، ثبت نام در سجام است. مشاور اجرایی سهام عدالت در شرکت سپرده گذاری مرکزی گفت: مجموع شرکت‌های مربوط به سهام عدالت ۴۹ شرکت است که ۳۶ شرکت وارد بورس شده‌اند و جزو شرکت‌های مثبت بازار سرمایه می‌شوند، همچنین ۱۳ شرکت دیگر جزو شرکت‌های غیربورسی هستند. سهامداران با ورود به سامانه سهام عدالت و ورود کد ملی می‌توانند از جزییات و تعداد سهام خود در بازار مطلع شوند.