سقوط شاخص، بدون توقف

گروه بورس|

بازارسرمایه در حالی برای یازدهمین روز متوالی با افت نماگر اصلی خود مواجه شد که یکی از رکودی‌ترین روزهای سال جاری را نیز پشت سر گذاشت و به طرز عجیبی دوبار بازار خرسی را به خود دیده است. در این روز ارزش معاملات سهام در بورس و فرابورس به بیش از سه هزار میلیارد تومان رسید که یک در مقایسه با روزهای گذشته یک شگفتی تلقی می‌شود. درست است که میزان صف‌های خرید در بازار افزایش یافته اما به موجب کاهش نقدشوندگی بسیاری از سهامداران قادر به نقدکردن سهام خود نیستند. این روند فرسایشی که حدود ۷ ماه به درازا کشیده، حالا سیاست‌گذار بورسی را نیز بر سر دوراهی قرار داده است. یک مسیر اداره بازار سهام با شیوه فعلی یعنی دامنه نوسان نامتقارن بوده و راه دیگر شوک‌درمانی آن است. این شوک نیز به‌نظر می‌رسد چیزی جز حذف محدودیت قدیمی و خودساخته دامنه نوسان نمی‌تواند باشد.

بورس با کاهش نقدشوندگی روبه روشده و برخی از فعالین بورسی نیز این کاهش نقدشوندگی را گردن دامنه نوسان منفی درصد و اوراق دولتی انداخته‌اند. اما اصل ماجرا اینجاست بازار به دلایل مختلف به این وضعیت رسیده و هر فردی به دنبال مقصری می‌گردد و معمولا به جای اینکه انگشت اتهام به سمت مشکل اصلی که در حال حاضر همانا محدودیت دامنه نوسان است، نشانه رود به خطا رفته و زمین و زمان به عنوان متهم معرفی می‌شوند.

این نکته قابل توجه است که بخش عمده‌ای از اوراق دولتی توسط بانک‌ها خرید شده و منابعی که صرف خرید آنان شده به هرحالتی وارد بازارسهام نمی‌شد و بخش دیگری از اوراق نیز توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت خریداری شده و اغلب مخاطبان این صندوق‌ها سرمایه‌گذار ریسک گریز است و انتظار آن نمی‌رود که منابع آن وارد بازارسهام شود و از ابتدا هم منابع جمع‌آوری شده آن باید به همین نوع سرمایه‌گذاری اختصاص می‌یافت.  بیراه نیست بگوییم آن چیزی که موجب رشد بسیار سریع در روزهای نخست سال جاری شد، ورود نقدینگی عمده به بازارسهام بود چراکه نرخ بهره بین بانکی کاهش یافته بود و نیک می‌دانیم کاهش نرخ بهره بین بانکی که تا حدی ناشی از کاهش نرخ سپرده قانونی بود، پایه پولی را به‌شدت افزایش داد و این پول مازاد در دست مردم در کنار شرایط تورمی به وجود آمده در اقتصاد کشور، راه بازار سرمایه را در پیش گرفت.

برگردیم به ماجرای پرحاشیه اوراق دولتی. ورود و خرید مستقیم افراد حقیقی در این اوراق چندان محتمل نیست و چنانچه در حال حاضر این بازیگران سهام استراتژی ماندن در بازار را با فروش سهام و خرید یونیت صندوق با درآمد ثابت کرده باشند، جای بسی خوشحالی است؛ چراکه در این صورت حداقل می‌توان امیدوار بود منابع داخل بازار باقی بماند و راهی دیگر بازارهای دارایی نشود. این یونیت‌های صندوق؛ هرلحظه در صورت بهتر شدن وضع بازار، توسط بخشی از سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیرتر ابطال شده و وجوه ناشی از آن، صرف خرید سهام خواهند شد.

از نگاه بسیاری از کارشناسان سرمایه‌گذاری نهادهای مالی، سود دوره‌ای که این اوراق بهادار هر شش ماه یک‌بار به آخرین دارنده‌های آن پرداخت می‌کند، نسبت به سپرده بانکی و سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری بدون ریسک از جذابیت بالاتری برخوردار است و با توجه به اینکه این اوراق بهادار (اوراق مرابحه عام) از ضمانت خزانه‌داری کل کشور و سازمان برنامه و بودجه بهره‌مند است، سرمایه‌گذاران نهادی و بانک‌ها و سایر نهادهای مالی که به دنبال سرمایه‌گذاری در فرصت‌های سرمایه‌گذاری بدون ریسک هستند، اقدام به سرمایه‌گذاری در این اوراق می‌کنند. باید توجه داشت افزایش عمق بازار بدهی یکی از الزامات برای توسعه اقتصادی است. در عین حال باید توجه داشت نقدینگی که از طریق نهادهای مالی اشاره شده جذب ابزارهای مالی بازار اوراق بدهی همچون اوراق مرابحه عام و... می‌شود درصورت عدم اختصاص در این نوع اوراق بهادار، به واسطه قوانین و مقررات و امیدنامه صندوق یا به دلیل حوزه فعالیتی خود، قدرت و توانایی هدایت به بازار سهام را ندارند، چراکه بانک‌ها، سرمایه‌گذاران نهادی و نهادهای مالی اشاره شده با مدیریت صندوق‌ها و سبدهای اختصاصی، پاسخگوی نیاز سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز موجود در بازار هستند، مشتریانی که به واسطه ویژگی‌های رفتاری خود تمایلی به سرمایه‌گذاری در بازار سهام و در معرض ریسک قرار گرفتن را ندارند و به همین دلیل تمایل دارند وجوه و پس‌انداز خود را در سپرده بانکی یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت قرار دهند بازده بدون نوسانی نیز دریافت کنند.

    بورس صعودی می‌شود؟

نوید قدوسی، کارشناس بازارسرمایه با اشاره به تداوم روند منفی در معاملات بورس می‌گوید: تا حدودی ریسک‌های تهدیدکننده بازار برطرف شده است، بازار از چند وقت گذشته با ریسک لایحه بودجه همراه بود که کلیات آن تصویب و اختلافات موجود بر سر بودجه برطرف شد، اکنون دیگر مشکلی برای تصویب لایحه بودجه وجود ندارد. از چند وقت گذشته در بازار نگرانی‌هایی برای کاهش نرخ ارز وجود داشت که اکنون در بازار شاهد هستیم برای تثبیت نرخ دلار در محدوده‌های قیمت ۲۵ هزار تومان مشکل وجود دارد؛ بنابراین نمی‌توان انتظار کاهش قیمت دلار تا نرخ ۱۵ هزار تومان را داشت واین موضوع می‌تواند عامل محرکی برای بازگشت روند صعودی به بازار باشد.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار می‌کند: در کنار برطرف شدن ریسک لایحه بودجه و نوسان قیمت دلار در محدوده‌های ٢٥ هزار تومان، اکنون قیمت‌های جهانی در موقعیت خوبی قرار دارند و برخی از کالاها مانند قیمت مس در سقف تاریخی خود قرار گرفته است. قیمت سهام با افت خوبی همراه بوده است و با توجه به پیش‌بینی سودی که شرکت‌ها ارایه داده‌اند می‌توان به آینده شرکت‌ها و همچنین بازار امیدوار بود.

قدوسی به تقویت انتظارات تورمی در کشور تاکید کرده و می‌گوید: کاهش انتظارات تورمی در آذر و دی ماه باعث افت قیمت مسکن و ورود آن به دوران رکود سنگین، افت حدودی ٣٠ درصدی قیمت خودرو شد در حالی که اکنون با افزایش نرخ دلار، قیمت‌ها در بازارهای سرمایه‌گذاری افزایش یافته که این موضوع نشان‌دهنده تقویت انتظارات تورمی در بازار است. اکنون مسائلی که باید به عنوان عامل محرک بازار باشد در جهت مثبت قرار دارند اما جو ترس و هیجان حاکم ایجاد شده در بازار، روند معاملات را با هیجان همراه کرده است و نمی‌توان شاهد پیشروی معاملات بورس در مسیر واقعی خود باشیم.

وی با بیان اینکه به لحاظ سنتی و تجربه، روند بازار سهام در بهمن ماه سال‌های مختلف معقول نبوده است و همچنین همیشه معاملات این بازار در اسفند ماه تا ۲۰ اسفند روند خوبی را در پیش نمی‌گیرند، اظهار می‌کند: علت این موضوع به سهامداران حقوقی باز می‌گردد، با توجه به اینکه سال مالی آنها ۲۹ اسفند ماه است تمایل به سمت فروش سهام و شناسایی سود افزایش پیدا می‌کند که این موضوع فشار فروشی را در بازار ایجاد می‌کند. سهامداران بیشتر در اسفند ماه معاملات خود را در هفته دوم و سوم اسفند ماه انجام می‌دهند تا بعد از فروش حقوقی‌ها، بازار روند صعودی را در پیش بگیرد.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه پارامترهای بنیادی بازار سهام در وضعیت خوبی قرار دارند و در صورتی که اتفاق سیاسی، کشور را تهدید نکند می‌توان به آینده بازار امیدوار بود، خاطرنشان می‌کند: اکنون عواملی که بخواهد روند بازار را صعودی کند فراهم است اما هیجان معاملاتی بازار، همه گیر شده است. نمی‌توان بازار را در روزهای پایانی اسفند ماه به صورت دقیق پیش‌بینی کرد اما به نظر می‌رسد بازار در فروردین ماه روند رو به بالایی را در پیش بگیرد.

قدوسی می‌گوید: سهامداران برای فروش سهام باید وضعیت بنیادی بازار را مورد بررسی قرار دهند اما وضعیت سهام در شرایط فعلی بازار، متفاوت با یکدیگر است و نمی‌توان عجولانه تصمیم به فروش آنها در بازار گرفت. سهامداران در روند صعودی بازار وارد سرمایه‌گذاری در بورس شده‌اند و اکنون گمان می‌کنند بدون توجه به وضعیت سهام شرکت‌ها و با در نظر گرفتن صف‌های خرید، هر سهمی را که خریداری کنند رشد می‌کند، در حالی که اکنون چنین شرایطی در بازار حاکم نیست و باید دقت کنند تا با در نظر گرفتن تحلیل سهام شرکت‌ها، سهام خوبی را در بازار برای خرید در نظر بگیرند.

     چه خبر از وضعیت بازار؟

براساس معاملات روز دوشنبه بیش از چهار میلیارد و ۱۹۸ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۵۴ هزار و ۹۴۷ میلیارد ریال داد و ستد شد. همچنین شاخص کل (هم‌وزن) با ۹۷۴ واحد کاهش به ۴۳۱ هزار و ۴۱۶ واحد و شاخص قیمت (هم‌وزن) با ۶۳۶ واحد افت به ۲۸۱ هزار و ۸۲۶ واحد رسیدند. شاخص بازار اول دو هزار و ۹۵۷ واحد و شاخص بازار دوم هفت هزار و ۷۳۱ واحد کاهش داشتند. علاوه بر این در بین همه نمادها، نماد «فولاد مبارکه اصفهان» با ۸۸۹ واحد، «فولاد خوزستان» با ۶۲۵ واحد، «فرآوری معدنی اپال کانی پارس» با ۴۱۵ واحد، «فولاد کاوه جنوب کیش» با ۳۹۰ واحد، «معدنی و صنعتی چادرملو» با ۲۹۱ واحد، «معدنی و صنعتی گل‌گهر» با ۲۲۳ واحد، «فولاد آلیاژی ایران» با ۱۳۵ واحد، «پتروشیمی پارس» با ۱۰۵ واحد و «پالایش نفت تبریز» با ۱۰۲ واحد تاثیر مثبت را بر شاخص بورس داشتند. نماد ملی «صنایع مس ایران» با یک هزار و ۵۰ واحد، «شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی» با ۷۰۰ واحد، «ایران‌خودرو» با ۳۷۷ واحد، «سرمایه‌گذاری غدیر» با ۳۶۰ واحد، «صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس» با ۳۵۹ واحد، «پالایش نفت اصفهان» با ۳۴۲ واحد و «گسترش نفت و گاز پارسیان» با ۳۳۴ واحد تاثیر منفی بر شاخص گذاشتند. برپایه این گزارش، روز مذکور بازار نماد شرکت «سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی»، «پالایش نفت اصفهان»، «ملی صنایع مس ایران»، «پتروشیمی بوعلی سینا»، «فولاد مبارکه اصفهان»، «پالایش نفت بندرعباس» و «بانک تجارت» در گروه نمادهای پر تراکنش قرار گرفتند. گروه بانک‌ها هم در معاملات امروز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه ۶۲۶ میلیون و ۷۰۷ هزار برگه سهم به ارزش دو هزار و ۹۲۳ میلیارد ریال داد و ستد شد.

امروز شاخص فرابورس نیز بیش از پنج واحد افزایش داشت و روی کانال ۱۶ هزار و ۹۲۵ واحد ثابت ماند. همچنین در این بازار ۹۶۳ میلیون و ۲۵۹ هزار برگه سهم به ارزش ۱۹۹ هزار و ۲۲۸ میلیارد ریال داد و ستد شد. در روز گذشته نمادهای «پلیمر آریا ساسول»، «پتروشیمی زاگرس»، «پتروشیمی غدیر»، «توسعه و عمران استان کرمان»، «شرکت آهن و فولاد ارفع»، «پتروشیمی مارون»، «تولیدات پتروشینی قائد بصیر»، «فولاد هرمزگان جنوب» و «زغال سنگ پرورده طبس» تاثیر مثبت بر شاخص بورس گذاشتند.