رشد منفی سرمایه‌گذاری در ماشین آلات و رشد مثبت سرمایه‌گذاری در ساختمان

گروه بانک و بیمه | 

تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ساختمان و ماشین آلات در نه ماهه سال ١٣٩٩ نسبت بـه دوره مشـابه سـال قبـل بـه ترتیـب ٨/٠ و ٧/١ - درصـد بـوده است و با وجود اعلام نرخ مثبت رشد اقتصادی در 9 ماه نخست سال 99، همچنان بسیاری از شاخص‌های کلان اقتصاد مانند نرخ سرمایه‌گذاری منفی است.

بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که بخش صنعت بیشترین نقش را در رشد اقتصادی ۲.۲ درصدی ۹ماهه نخست سال ۹۹ داشته است.بر اساس برآوردهای اولیه بانک مرکزی، تولید ناخالص داخلی کشور به قیمت پایه و به قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠ از ۴۷۰۴.۲ هزارمیلیارد ریال در ۹ ماهه سال ١٣٩٨ به ۴۸۰۶.۳ هزار میلیارد ریال در ۹ ماهه سـال ١٣٩٩ افزایش یافته است و گویای نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به میزان ۲.۲ درصد طی دوره زمانی مذکور است. با توجه به وضعیت کلی اقتصاد در ۹ ماهه سال ١٣٩٩، محاسبات فصلی نشان می‌دهد که اقتصاد ایران طی ۹ ماهه سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل با افزایش رشد اقتصادی مواجه بوده است.

برآورد ارزش افزوده فعالیت‌های مختلف اقتصادی در نه‌ماهه سال ١٣٩٩ نشان می‌دهد که علت عمده افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی را باید در افزایش ارزش افزوده فعالیت‌های «صنعت»، «نفت»، «کشاورزی» و «برق، گـاز و آب» جست‌وجو کرد. چنانکه سهم ارزش افزوده هر یک از فعالیت‌های مذکور در نرخ رشد ۲.۲ درصدی تولید ناخالص داخلی طی ۹ ماهه سال ١٣٩٩ به ترتیب ۰.۹، ۰.۵، ۰.۵، و ۰.۴ واحد درصد برآورد شده است.

نرخ رشد شاخص ضمنی گروه‌های «کشاورزی»، «نفت»، «صنایع و معادن» و «خـدمات» در ۹ ماهه سـال ١٣٩٩ نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب معادل ۲۶.۶، منفی ۹.۴، ۴۸.۳ و ۳۶.۸ درصد بوده است. به علاوه، شـاخص ضـمنی «تولید ناخالص داخلی» و «تولید ناخالص داخلی بدون نفت» نیز طی دوره زمانی مزبور بـه ترتیب دارای رشد ۳۴.۶ و ۳۸.۵ درصدی بوده‌ است. برآورد حاصل از تولید ناخالص داخلی بر حسب اقلام هزینه نهایی دلالت برآن دارد که در ۹ ماهه سـال ١٣٩٩ هزینه‌های مصرف نهایی بخش خصوصی، هزینه‌های مصرف نهایی بخـش دولتی و تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠، به ترتیب از نرخ رشد منفی ۱.۱، ۱.۶ و ۰.۲ درصدی برخوردار بوده‌اند.

تشکیل سرمایه ثابت ناخالص متشکل از دو بخش ساختمان و ماشین آلات است. نرخ رشد تشکیل سـرمایه ثابـت ناخالص در دو بخش مذکور در ۹ ماهه سال ١٣٩٩ نسبت بـه دوره مشابه سال قبل به ترتیب ۰.۸ و منفی ۱.۷ درصـد بوده است. نرخ رشد ۰.۸ درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ساختمان، عمدتاً به دلیل افزایش تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ساختمان در بخش خصوصی، حاصل شده است. علت کاهش تشکیل سرمایه در بخش ماشین‌آلات نیز به دلیل کاهش واردات کالاهای سرمایه‌ای طی ۹ ماهه سال ١٣٩٩ نسبت به دوره مشابه سال قبل است. در حوزه تجارت خارجی و بر اساس محاسبات اولیه، رشد صادرات و واردات کالاها و خدمات در ۹ ماهه سـال ١٣٩٩ به قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠، (نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب منفی ۱۴.۹ و منفی ۳۳.۳ درصد بوده است. همچنین لازم به ذکر است که بر اساس جدول مخارج نهایی، در ۹ ماهه سـال ١٣٩٩ نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت بازار ۱.۹ درصد برآورد شده است. بر اساس داده‌های حاصل از منابع آماری و برآوردهای مقدماتی انجام شـده در خصـوص تولیـد ناخـالص داخلی کشور، نتایج اولیه نشان‌دهنده آن است که در نه ماهه سال ١٣٩٩، تولید ناخالص داخلی به قیمت پایـه و بـه قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠ از ٤٧٠٤ هزار میلیارد ریال در نه ماهه سال ١٣٩٨ به ٤٨٠٦ هزار میلیارد ریال در نه ماهه سال ١٣٩٩ افزایش یافته است. نتایج مقـدماتی حاصـل از بررسـی رونـد تحـولات ارزش افـزوده فعالیت‌هـای اقتصادی حاکی از برآورد رشد اقتصادی ٢/٢ درصدی برای نه ماهه سال ١٣٩٩ می‌باشد.

از سوی دیگر در سمت تقاضای اقتصاد و بر اساس برآوردهای اولیـه‌ای کـه در خصـوص اقـلام هزینـه‌ای اقتصاد همچون مخارج مصرف نهایی خصوصی، مخارج مصرف نهایی بخش دولتی، تشکیل سرمایه ثابت ناخـالص و صادرات و واردات در نه ماهه سال ١٣٩٩ به عمل آمده است، رشد اقلام هزینه‌ای فوق‌الـذکر بـه ترتیـب ١/١، - ٦/١، ٢/٠، ٩/١٣ -و ٣/٣٣ - درصد نسبت به دوره مشابه سـال قبـل می‌باشـند. در مجمـوع، رشـد هزینـه ناخـالص داخلی به قیمت بازار در نه ماهه سال ١٣٩٩ نسبت به دوره مشابه سال قبل ٩/١ درصد افزایش یافته است. لازم به ذکر است که محاسبات انجام‌شده در خصوص نرخ رشد اقتصادی نـه‌ماهـه سـال ١٣٩٩ مقـدماتی بوده و در معرض تجدیدنظر قرار دارد. بر اساس برآوردهای اولیه، تولیـد ناخـالص داخلـی کشـور بـه قیمـت پایـه و بـه قیمت‌هـای ثابـت سـال ١٣٩٠ از ٤٧٠٤ هزارمیلیارد ریال درنه ماهه سال ١٣٩٨ به ٤٨٠٦ هزار میلیارد ریال در نه ماهه سـال ١٣٩٩ افـزایش یافتـه اسـت وگویای نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به میزان ٢/٢ درصد طی دوره زمانی مذکور می‌باشد. با توجه بـه وضـعیت کلـی اقتصاد در نه ماهه سال ١٣٩٩، محاسبات فصلی نشان می‌دهد که اقتصاد ایران طی نه ماهه سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل با افزایش رشد اقتصادی مواجه بوده است. برآورد ارزش افزوده فعالیت‌های مختلف اقتصادی در نه ماهه سال ١٣٩٩ نشان می‌دهدکه علـت عمـده افـزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی را باید در افزایش ارزش افزوده فعالیت‌های «صنعت»، «نفت»، «کشاورزی» و «برق، گـاز و آب» جست‌وجو نمود. چنانکه سهم ارزش افزوده هر‌یک از فعالیت‌های مذکور در نرخ رشد ٢/٢ درصدی تولید ناخالص داخلی طی نه ماهه سال ١٣٩٩ به ترتیب ٩/٠، ٥/٠، ٥/٠ و ٤/٠ واحد درصد برآورد شده است.

در نه ماهه سال ١٣٩٩ ارزش افزوده گروه کشاورزی به قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠ به میزان ٩/٤٩٦ هـزار میلیـارد ریال برآورد گردید که نسبت به دوره مشابه سال قبل ٦/٤ درصد افزایش نشان می‌دهد. برآوردهـای انجـام‌شـده در ایـن زمینه با توجه به آمارهای پایه دریافتی از وزارت جهاد کشاورزی حاکی از آن است که تولید محصولات زراعـی و بـاغی در سال ١٣٩٩ نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب ١٠ و ٧/٥ درصد افزایش و تولید محصـولات اصـلی دامـی ٢/٠- درصد کاهش داشت.  بر اساس محاسبات اولیه، ارزش افزوده گروه نفت در نه ماهه سال ١٣٩٩ به قیمت‌های ثابـت سـال ١٣٩٠ بـه میـزان٦١٥ هزار میلیارد ریال برآورد شد گویای رشد ٩/٣ درصدی نسـبت بـه دوره مشـابه سـال قبـل می‌باشـد. نتـایج حاصل از محاسبات مقدماتی در این زمینه نشان‌دهنده آن است که افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این گروه طی نه ماهـه سال جاری، ناشی از افزایش تولید گاز طبیعی و میعانات گازی و همچنین صادرات نفت خام و میعانات گـازی نسـبت بـه دوره مشابه سال قبل بوده است. گروه صنایع و معادن در نه ماهه سال ١٣٩٩ از نرخ رشدی معادل ٦ درصد شد کـه در مقایسـه بـا دوره مشابه سال قبل ٧/٣ واحد درصد افزایش یافته و در نتیجه سهمی معادل ٥/١ واحد درصد از نرخ رشـد ٢/٢ درصـدی اقتصاد را در دوره مورد بررسی به خود اختصاص داده است. در این گروه، ارزش افزوده بخش‌های «صـنعت»، «معـدن»، «ساختمان» و «برق, گاز و آب» به ترتیب با نرخ‌های رشد ٨/٧، ٧/٢، ٦/٣ و ١/٥ درصدی مواجه بوده‌اند.

در بخش ساختمان، ارزش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان مناطق شهری به قیمت‌های جاری طی نـه‌ماهه سال ١٣٩٩ نسبت به دوره مشابه سال قبل ٣/٨٣ درصد افزایش یافتـه اسـت. بـا اعمـال شـاخص‌های قیمـت متنـاظر و تعدیل رقم مذکور، نرخ رشد ارزش افزوده ساختمان بخش خصوصی به قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠ معادل ٨/٧ درصـد برآوردگردیده است. در نهایت با احتساب رقم فوق و نیزبا در نظرگرفتن ارزش افزوده ساختمان دولتی، نرخ رشد بخـش ساختمان به قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠ طی دوره زمانی مذکور ٦/٣ درصد برآورد می‌شود. ارزش افزوده گروه خدمات نیز در نه ماهه سال ١٣٩٩ از نرخ رشد ٣/٠ -درصدی برخوردارگردیـد و سـهم آن از رشد ٢/٢ درصدی تولید ناخالص داخلی به ٢/٠ -واحد درصد رسیده است. نرخ رشد شاخص ضمنی گروه‌های «کشاورزی»، «نفت»، «صنایع و معادن» و «خـدمات» در نـه ماهـه سـال ١٣٩٩ نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب معادل ٦/٢٦، ٤/٩، -٣/٤٨ و ٨/٣٦ درصد بوده است. به علاوه، شـاخص ضـمنی «تولید ناخالص داخلی» و «تولید ناخالص داخلی بدون نفت» نیز طی دوره زمانی مزبـور بـه ترتیـب دارای رشـد ٦/٣٤ و ٥/٣٨ درصدی بوده‌اند.

برآورد حاصل از تولید ناخالص داخلی بر حسب اقلام هزینه نهایی دلالت برآن داردکـه در نـه ماهـه سـال ١٣٩٩ هزینه‌های مصرف نهایی بخش خصوصی، هزینه‌های مصرف نهایی بخـش دولتـی و تشـکیل سـرمایه ثابـت ناخـالص بـه قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠، به ترتیب از نرخ رشد ١/١، -٦/١ و ٢/٠ درصدی برخوردار است. تشکیل سرمایه ثابت ناخالص متشکل از دو بخش ساختمان و ماشین آلات است. نرخ رشد تشکیل سـرمایه ثابـت ناخالص در دو بخش مذکور در نه ماهه سال ١٣٩٩ نسبت بـه دوره مشـابه سـال قبـل بـه ترتیـب ٨/٠ و ٧/١ -درصـد بـوده است. نرخ رشد ٨/٠ درصدی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در بخش ساختمان، عمدتاً به دلیـل افـزایش تشـکیل سـرمایه ثابت ناخالص ساختمان در بخش خصوصی، حاصل شده است. علت کاهش تشکیل سرمایه در بخش ماشین آلات نیـز بـه دلیل کاهش واردات کالاهای سرمایه‌ای طی نه ماهه سال ١٣٩٩ نسبت به دوره مشابه سال قبل می‌باشد. در حوزه تجارت خارجی و بر اساس محاسبات اولیه، رشد صادرات و واردات کالاها و خدمات در نه ماهه سـال ١٣٩٩ به قیمت‌های ثابت سال ١٣٩٠، (نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب ٩/١٣ -و ٣/٣٣ -درصد بوده است. همچنین لازم به ذکر است که بر اساس جدول مخارج نهایی، در نه ماهه سـال ١٣٩٩ نـرخ رشـد تولیـد ناخـالص داخلی به قیمت بازار ٩/١ درصد برآورد شده است.