ریسک دوم واکسن کرونا

مجید اعزازی

1- در حالی کشور وارد موج چهارم شیوع کرونا شده است که برآورد مثبتی از پایان سیطره کرونا بر مناسبات جامعه ایران وجود ندارد. از سویی، هنوز کمتر از یک درصد از جمعیت کشور در برابر کووید19 واکسینه شده‌اند و از سوی دیگر، خرید و تولید «به موقع و سریع» واکسن کرونا ممکن به نظر نمی‌رسد. در این میان، هر روز بر تعداد گروه‌های شغلی‌ای که تلاش دارند با نامه‌نگاری با مراکز دولتی و وزارت بهداشت برای خود در دریافت واکسن اولویت قایل شوند، افزوده می‌شود. از این رو، در دسترس نبودن واکسن کرونا و افزایش احتمال تخطی از اولویت‌های تزریق واکسن به افرادی خارج از اولویت‌های اعلامی، دو ریسک قابل توجه در مسیر نرمالیزه شدن مناسبات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور ارزیابی می‌شود. طی روزهای گذشته، برخی منابع خبری از ظرفیت تولید 3 میلیون دوز واکسن در ماه در یکی از گروه‌های دارویی کشور خبر دادند. در صورتی که برای هر فرد ایرانی صرفا یک دوز از واکسن این گروه دارویی مورد نیاز باشد، 28 ماه طول خواهد کشید که این گروه دارویی برای 84 میلیون ایرانی واکسن تولید کند. بر این اساس، اگر نسبت به خرید واکسن و تولید واکسن اسپوتنیک روسی در ایران و همچنین تولید سایر واکسن‌های ایرانی در دست اقدام، خوش‌بین باشیم، دست‌کم یک سال طول خواهد کشید تا تمام ایرانیان در برابر کووید19 واکسینه شوند. این در حالی است که برآوردهای بلومبرگ حکایت دیگری دارند. بر اساس پیش‌بینی این شبکه تلویزیونی، واکسیناسیون 75 درصد از جمعیت کشورهای ایران، اوکراین، پاکستان و بنگلادش 10 سال طول می‌کشد، اما کشورهای با درآمد بالا تا کمتر از یک سال دیگر جمعیت خود را واکسینه خواهند کرد. 

2- دیروز خبر ارسال نامه رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران به وزیر بهداشت، مبنی بر درخواست قرار گرفتن مهندسان در اولویت نخست تزریق واکسن کرونا روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت. در این نامه «بالا بودن آمار جانباختگان خانواده‌های مهندسان در اثر ابتلا به کرونا و همچنین عدم امکان ممیزی بهره‌برداران صنعت ساختمان در حین ساخت و ساز» دلایل این درخواست عنوان شده‌اند. این نامه در شرایطی نوشته شده است که هنوز کادر درمان کشور به ‌طور کامل در برابر کرونا واکسینه نشده‌اند. همچنین بسیاری از مشاغل پر خطر دیگر مانند کارگران شاغل در غسالخانه‌ها، پاکبان‌ها و کارگران بازیافت و پسماند، به گفته اعضای شورای شهر تهران در برابر کووید 19 واکسینه نشده‌اند یا واکسیناسیون آنها قطره چکانی، با کندی و بدون در نظر گرفتن اولویت در حال انجام است. حالا پس گذشت بیش از یک سال از شیوع کرونا اغلب مردم جهان می‌دانند که ریسک کرونا در گروه‌های سنی بالا و افراد دارای بیماری‌های خاص و زمینه‌ای، و نه در گروه‌های شغلی (به غیر از کادر درمان که مستقیم درگیر این ویروس هستند) بیشتر است. از همین‌رو است که در کشورهایی همچون انگلیس که پیشگام تزریق واکسن کرونا به شهروندان خود بودند، به استثنای کادر پزشکی نظام سلامت خود، اولویت‌بندی دریافت واکسن را بر اساس «سن» و «داشتن بیماری زمینه‌ای» تنظیم کردند. بی‌گمان، اگر قرار بر اولویت‌بندی شغلی باشد، بسیاری از گروه‌های شغلی، در اولویت‌های برتر نسبت به گروه‌های شغلی مهندسی قرار خواهند گرفت.

3- شاید نامه‌نگاری‌های متعدد برای در اولویت قرارگرفتن برخی از گروه‌های شغلی در حالی که اساسا در حال حاضر و تا افق سه ماهه آینده، تعداد واکسن قابل توجهی (در قیاس با جمعیت 84 میلیون نفری) در کشور تولید نخواهد شد و احتمال خرید حجم قابل توجهی از واکسن‌های خارجی نیز بعید است، مضحک به نظر برسد، اما خطر شیوع این نوع تنش‌آفرینی‌ها در جامعه عواقب ناخوشایندی در پی خواهد داشت. بی‌گمان، هر چقدر دسترسی به واکسن کرونا (اعم از تولیدی یا وارداتی) سخت‌تر باشد، انضباط در تدوین اولویت‌ها و اجرای آنها باید بیشتر شود. از همین رو انتظار می‌رود، وزارت بهداشت به عنوان متولی واکسن کرونا با راه‌اندازی سامانه‌ای برای شفاف‌سازی میزان واردات و تولید واکسن از سویی و از سوی دیگر، انتشار آمار دریافت‌کنندگان واکسن به تفکیک گروه‌های سنی و اولویت‌بندی مورد تایید خود اقدام کند.