زمانی برای ثبات در بازار مرغ

حبیب اسدالله‌نژاد

همان طور که حتما مخاطبان محترم استحضار دارند، صنعت مرغ کشور طی یک سال گذشته با التهابات فراوانی روبه‌رو بوده است. یک دلیل مهم برای وقوع این التهابات که به‌طور مستقیم معیشت مردم را دستخوش تکانه‌های پی در پی کرده، تکالیف یارانه‌ای است که دولت با تخصیص دلار 4200 تومانی برای تامین نهاده‌ها ایجاد کرده است. تاخیر در تخصیص یا عدم تخصیص این یارانه‌های ارزی در برخی برهه‌ها باعث به وجود آمدن دامنه وسیعی از مشکلات برای تولید کنندگان شد که خوشبختانه این مشکل در شرایط فعلی رفع شده است. در حال حال حاضر تولیدکنندگان مرغ کشور در مبحث تامین نهاده، مشکل خاصی ندارند. تنها مشکلی که در این خصوص مشاهده می‌شود، آن است که تولید کننده بعد از جوجه‌ریزی باید مبادرت به خرید نهاده کند که این امر باعث تاخیری 10 الی 15روزه در خصوص تامین نهاده می‌شود. اما پرسشی که با این توضیحات به ذهن خطور می‌کند، آن است که ریشه اصلی مشکلاتی که طی ماه‌های اخیر در خصوص قیمت مرغ ایجاد شده، ناشی از چه مورد یا مواردی است؟ واقع آن است که ریشه اصلی مشکلات مرغ، برآمده از برخی سودجویی‌ها و دلالی‌ها در کنار فقدان نظارت‌های قانونی در این زمینه است. یعنی پس از تولید مرغ و قرار گرفتن اقلام تولیدی در چرخه سیال مصرف، برخی دلالی‌ها، واسطه‌گری‌ها و سودجویی‌ها، توزیع مرغ را از روند عادی خارج می‌ساخت. به عبارت روشن‌تر، این سوداگری‌ها ریشه اصلی مشکلات اخیر بازار مرغ کشور بوده است. اگر فاصله بین تولید تا مصرف مرغ را در حکم یک پاره خط فرض کنیم، که یک راس آن را مرغداری‌ها و راس دیگر پاره خط را مصرف کننده، تشکیل می‌دهد، واسطه‌گران و دلالان مرغ، حلقه میانی این دو راس را تشکیل می‌دهند که جریان سیال تولید تا مصرف را با اخلال مواجه می‌کنند. موضوع وقتی شکلی بحرانی به خود گرفت که بحران عدم نظارت مطلوب نیز به مشکلات قبلی افزوده شد و سوداگران بدون نگرانی از پیگیری‌های قانونی، طول و عرض بازار مرغ کشور را به هم دوختند بدون اینکه هیچ ساختار نظارتی، پیگیری خاصی در این زمینه صورت دهد. در روزهایی که تولیدکنندگان مرغ به‌رغم همه مشکلات تلاش می‌کردند به تکالیف خود عمل کنند و اقلام مورد نیاز مردم را تولید و تامین کنند، این سوداگران بودند که در مسیر عرضه مرغ دام و دانه می‌نهادند و سودهای کلان به جیب می‌زدند. این گونه مرغی که نهایتا می‌بایست با هزار الی 1500 تومان افزایش به دست مردم برسد، در سایه نبود نظارت و سودجویی‌ها با افزایش‌های چند برابری در سبد مصرفی مردم قرار می‌گرفت. یکی از مواردی که روز گذشته توسط جهاد کشاورزی نیز به آن اشاره شد، بحث قطعه‌بندی و بسته‌بندی مرغ است که بر اساس اعلام آقای وزیر روزانه بیش از 1000 تن مرغ به واسطه بسته‌بندی و قطعه‌بندی از دایره مصرف در بازار خارج و در اختیار برخی افراد و جریان‌های خاص قرار می‌گرفت. بخش قابل توجهی از این ظرفیت‌های مرغ به جای سبد مصرفی مردم، راهی رستوران‌ها، تالارها، بیمارستان‌ها و... می شد. خوشبختانه تشکیل قرارگاه ویژه ساماندهی بازار مرغ، ضمن ایجاد هماهنگی‌های لازم میان بخش‌های مختلف، باعث شد تا گلوگاه‌های مشکل ساز و مفسده‌انگیز در حوزه توزیع نیز شناسایی شود. از سوی دیگر همخوان شدن قیمت تمام شده تولید مرغ با قیمت فروش و متعارف شدن قیمت اعلامی، باعث شد تا قیمت مرغ منطقی شود. در اصل قیمت مرغ از 14 هزار و 400 تومان به 17 هزار و 100 تومان افزایش پیدا کرد تا در مبحث تولید، انگیزه لازم برای فعالان اقتصادی ایجاد شود. در گذشته، عدم همخوانی قیمت اعلامی با قیمت تمام شده باعث شده بود تا بسیاری از تولید کنندگان، برنامه‌ریزی‌های تولیدی خود برای جوجه‌ریزی و... را متوقف کنند. این روند بعد از اصلاح، تغییر پیدا کرد تا در نظام عرضه مرغ در کشور تحولات مثبتی ایجاد شود. البته قرارگاه ساماندهی مرغ، در ابتدای راه است. این قرارگاه از 11 فروردین ماه تشکیل شده و هنوز راه زیادی تا ثبات کامل باقی مانده است. البته بعد راه‌اندازی این ساختار متمرکز، مجموعه سیاستگذاری‌ها بر اساس منطق بازار پیش رفته است. این روند باعث شده بازار مرغ به سمت آرامش پیش برود و هم در بحث نظارت در توزیع، حذف بسته‌بندی، جلوگیری از سوداگری‌ها و... اقدامات منطقی صورت گرفته است. در کنار این موارد برای متعادل ساختن بازار، سن کشتار از 45 روز به 50 روز افزایش دادند و نهاده لازم آن را نیز تامین کردند که اثرات مثبتی در بازار مرغ به جا گذاشت. از سوی دیگر با توجه به این واقعیت که استان‌های البرز و تهران در واقع تعیین کننده قیمت مرغ در سراسر کشور هستند، تصمیم گرفته شد که نیازهای این دو استان بیش از نیازهای روتین این مناطق تامین شود تا از طریق تزریق آرامش در این استان‌ها، قیمت مرغ در سراسر کشور به سمت آرامش حرکت کند. مجموعه این عوامل چشم‌انداز روشنی از آرامش در بازار مرغ را پیش روی تحلیلگران نمایان می‌کند. نباید فراموش کرد، مرغ و تخم‌مرغ یکی از مهم‌ترین اقلام مصرفی مردم به شمار می‌روند و ثبات و آرامش در قیمت این محصول در واقع آرامش را به سفره‌های مصرفی مردم بازمی‌گرداند. معتقدم بعد از ماه‌ها التهاب و آشفتگی نشانه‌های روشنی از ثبات و آرامش در بازار مرغ کشور ایجاد شده که می‌تواند از پرواز مرغ در سفره‌های مردم جلوگیری کند.