مهار تورم، شرط لازم حل سایر چالش‌ها
کامران ندری
در این شرایط حساس کنونی، باید تمرکز مسوولان اقتصادی بر حل مشکل تورم باشد. زیرا شرط لازم و نه کافی برای حل سایر چالش‌ها و مشکلات اقتصادی، این است که اول معظل تورم را کنترل و مهار کنیم.اگر بانک مرکزی بتواند تورم را کنترل کند، از این طریق می‌تواند نقشی که برای تقویت ارزش پول ملی و مدیریت بازار ارز باید ایفا کند را به خوبی انجام دهد. رییس کل بانک مرکزی ششم فروردین ماه ۱۴۰۰ در یادداشتی اینستاگرامی به تشریح اولویت‌های بانک مرکزی برای تحقق شعار سال ۱۴۰۰ و اجرای عملی بیانات رهبر معظم انقلاب در ایام نوروز پرداخت. رییس شورای پول و اعتبار در این یادداشت به اولویت‌هایی همچون مهار تورم، تقویت ارزش پول ملی، محدود کردن رشد نقدینگی، کاهش ناترازی بانک‌ها مدیریت نوسانات ارز، هدایت منابع بانکی به سمت تولید و ارتقای شفافیت و مقابله با هرگونه پولشویی در سال جدید تاکید کرد. اصلی‌ترین ماموریت و وظیفه هر بانک مرکزی، کنترل و مهار تورم است. در حقیقت اگر تورم را کنترل کنیم، ارزش پول ملی هم تقویت می‌شود. اینکه می‌بینید نرخ ارز هر چندگاهی یک جهشی را تجربه می‌کند، (صرفنظر از تحریم ها) یک بخشی از آن به دلیل تورم است. یعنی تورم داخلی در اقتصاد باعث می‌شود که قدرت رقابت‌پذیری کالاهای داخلی نسبت به کالاهای خارجی کاهش پیدا کند، به همین خاطر هر از چندگاهی نرخ ارز به یک باره جهش و افزایش پیدا می‌کند، تا این کاهش درجه رقابت‌پذیری کالاهای داخلی در مقایسه با کالاهای خارجی ترمیم و اصلاح شود. بنابراین اگر تورم مهار و کنترل شود، اهداف بعدی یعنی تقویت ارزش پول ملی و کنترل نوسانات نرخ ارز، به‌طور نسبی محقق می‌شود. البته نمی‌گویم که به‌طور ۱۰۰ درصد با کنترل تورم مساله نرخ ارز مدیریت می‌شود، زیرا اگر تحریم‌ها برداشته نشود و نتوانیم صادرات داشته باشیم، همیشه با چالش نرخ ارز در اقتصاد مواجه خواهیم بود. منتهی یکی از عوامل اثرگذار بر نرخ ارز، همواره تورم بوده و هست. بانک مرکزی نیز با تحریم‌ها کاری نمی‌تواند انجام دهد، ولی اگر بتواند تورم را کنترل کند، از این طریق می‌تواند نقشی را که برای تقویت ارزش پول ملی و مدیریت بازار ارز باید ایفا بکند را انجام دهد و بیشتر از این از بانک مرکزی انتظار نداریم. در خصوص بحث بعدی یعنی هدایت منابع به سمت تولید هم باید گفت اگر منظور این است که نظام وام دهی در بانک‌ها اصلاح و عادلانه‌تر شود و همه مردم به وام‌های بانکی دسترسی آسان داشته باشند، تبعیض‌ها برداشته شود، کسب و کارهای کوچک و متوسط به همان اندازه‌ای که شرکت‌های بزرگ از منابع بانکی استفاده می‌کنند، اینها نیز به سهولت به تسهیلات و وام‌های بانکی دسترسی داشته باشند، بایستی گفت که این سیاست و اولویت، کاملا درست و خوب است و حرکت در این مسیر، گام موثری در اصلاح نظام بانکی محسوب می‌شود. ولی اگر منظور این باشد که نقدینگی خلق کنیم و سپس این نقدینگی خلق شده را به سمت تولید هدایت کنیم، باید گفت که این یک امر نشدنی و محال است. زیرا خلق بیش از حد نقدینگی، فقط منجر به تورم می‌شود و هیچ کمکی به تولید نمی‌کند. این هدف و اولویت کاملا درست است. در سال‌های گذشته، در مقایسه با نظام بانکی بین‌الملل، موضوع مبارزه با پولشویی و شفافیت را خیلی جدی نگرفتیم، در حقیقت اگر تحریم‌ها برداشته شود، به خاطر مشکلاتی که در زمینه مبارزه با پولشویی داریم، نمی‌توانیم با نظام بانکی بین‌الملل ارتباط برقرار کنیم. به بیان دیگر، FATF از ایران چه می‌خواهد؟ می‌خواهد شفافیت داشته باشد. معاملات و تراکنش‌هایی که از مبدا ایران یا به مقصد ایران، انجام می‌شود، اینها باید شفاف باشد و مشخص شود بابت چه معامله‌ای بوده است. به بیان دیگر، هدف مبارزه با تروریسم و مبارزه با پولشویی، همین شفافیت است. ناترازی‌های برخی بانک‌ها به گونه‌ای است که صورت‌های مالی آنها، دارای مشکل است. در واقع دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌ها و جریان ورود و خروج نقدینگی شان، با یکدیگر همخوانی ندارد. بنابراین تعدادی از این بانک‌ها زیان ده هستند. اصلاح صورت‌های مالی برخی از بانک‌های ناتراز، بر اساس استانداردهای بین‌المللی باید انجام شود. اگر ما نتوانیم این مسائل را حل کنیم، برداشته شدن تحریم‌ها هم مشکلات بانکی ما را حل نمی‌کند. یعنی بانک‌های دنیا با بانک‌هایی که شفافیت کافی را ندارند و صورت‌های مالی آنها، مشکل دارد، ارتباطی نخواهند داشت.
