شرکت‌های بورسی چگونه افزایش سرمایه می‌دهند؟
گروه بازارسرمایه- آموزش|
سرمایه عددی است که به عنوان آورده سهامداران، در اداره ثبت شرکتها و به عنوان سرمایه شرکت ثبت شده است. بعضی افراد به اشتباه فکر می‌کنند سرمایه شرکت همان دارایی‌هایش است یا سرمایه و دارایی با هم برابرند. در حالی که هر دو فکر اشتباه است. علتش هم این است که برای مثال، اگر شرکتی در شروع فعالیت خود یک میلیارد سرمایه ثبت کند، به مرور و پس از فعالیت خود، اموالی را خرید و فروش می‌کند.
بنابراین ممکن است قیمت آن اموال تغییر کند یا شرکت به هر دلیلی ضرری متحمل شود یا از خرید و فروش چیزی سود کند. همه این خرید و فروش‌ها و سود و زیان‌ها دارایی شرکت محسوب می‌شوند. بنابراین بعد از 10 سال، دیگر عدد داراییهای شرکت به اندازه سرمایه‌‌ای که روز اول ثبت کرده است، نیست.
پس سرمایه رقمی است که در اداره ثبت شرکتها به ثبت رسیده. شرکتها با طی کردن یکسری مراحل قانونی می‌توانند رقم سرمایه ثبت شده خود نزد اداره ثبت شرکتها را افزایش دهند که به این فرآیند افرایش سرمایه گفته می‌شود. این افزایش سرمایه می‌تواند از روش‌های مختلفی همانند؛ طرح‌های توسعه شرکتها، تجدید ارزیابی در داراییهای شرکت، آورده نقدی و سودهای انباشته شرکت افزایش یابد که در ادامه با هم هریک را بررسی می‌کنیم.
مراحل افزایش سرمایه شرکتها
برای اینکه افزایش سرمایه یک شرکت در اداره ثبت شرکتها ثبت شود، نیاز به طی کردن مراحل زیر است:
ابتدا هیات‌مدیره شرکت افزایش سرمایه را پیشنهاد می‌دهد و تصویب می‌کند.
سپس حسابرس با توجه به مفروضات ذکر شده افزایش سرمایه را بررسی می‌کند و در صورت عدم وجود ایراد آن را تایید می‌کند. در این مرحله حسابرس می‌تواند تمام یا قسمتی از افزایش سرمایه را تایید کند.
مرحله بعد شرکت مدارک و مستندات افزایش سرمایه خود را برای اداره ثبت شرکتها و سازمان بورس ارسال می‌کند.
مرحله بعد تاییدیه سازمان بورس است. سازمان بورس با توجه به مستندات ارسالی بخشی یا همه افزایش سرمایه اعلام شده را تایید می‌کند. پس از آن اطلاعیه صدور مجوز افزایش سرمایه روی سایت کدال منتشر می‌شود که نشان می‌دهد سازمان بورس با آن موافقت کرده است.
بعد از آن تاریخی برای مجمع فوق‌العاده شرکت مشخص می‌شود تا درمورد میزان افزایش سرمایه و قیمت جدید هر سهم تصمیم‌گیری کنند. اگر می‌خواهید در افزایش سرمایه شرکت کنید باید حتما قبل از تاریخ مجمع سهامدار شرکت باشید. (حتی اگر یک روز قبل از مجمع سهام شرکت را خریداری کنید باز هم افزایش سرمایه به شما تعلق می‌گیرد.)
بعد از آن یک آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق‌العاده روی سایت کدال درج می‌شود که در آن شرکت تمامی سهام‌دارانش را برای تصمیم‌گیری در خصوص افزایش سرمایه دعوت کرده که در آن آدرس و زمانی که می‌خواهد مجمع برگزار شود نوشته شده است.
پس از آن، تصمیمات مجمع عمومی فوق‌العاده بر روی سایت کدال درج می‌شود که در آن مبلغ افزایش سرمایه و درصد افزایش سرمایه به‌طور قطعی اعلام می‌شود و افزایش سرمایه شرکت در اداره ثبت شرکتها ثبت می‌شود.
حالا شاید این سوال برایتان پیش بیاید که شرکتها به چه دلیل افزایش سرمایه می‌دهند؟ پاسخ این سوال در انواع افزایش سرمایه نهفته است.
انواع افزایش سرمایه کدامند؟
به‌طور کلی انواع افزایش سرمایه به 4 نوع تقسیم‌بندی می‌شوند:
افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده
افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته
افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی داراییهای شرکت
افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم
نکته: شرکتها می‌توانند یک یا ترکیب چند مورد از افزایش سرمایه را همزمان داشته باشند. طبق قوانین جدید سازمان بورس در افزایش سرمایه از نوع سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی‌ها، در صورتی که افزایش سرمایه کمتر از 200 درصد باشد، سهم شرکت بدون ثبت در مرجع ثبت شرکتها قادر به بازگشایی خواهد بود. در غیر این‌صورت سهام شرکت بعد از ثبت شرکتها می‌تواند بازگشایی شود، همچنین این بازگشایی شامل سهام جایزه می‌باشد.
قیمت سهم و ارزش دارایی
پس از افزایش سرمایه چه تغییری می‌کند؟
محاسبه قیمت تئوریک، پس از افزایش سرمایه در هر یک از روش‌ها قدری متفاوت است. ولی درنهایت، فارغ از نوع افزایش سرمایه، قیمت کاهش می‌یابد؛ زیرا تعداد سهام افزایش‌یافته و قیمت به تعداد زیادتری سهام تقسیم می‌شود. همچنین ارزش دارایی افراد بعد از افزایش سرمایه تغییری نمی‌کند زیرا به همان میزان (درصد افزایش سرمایه) بر تعداد سهام سرمایه‌گذاران قبلی اضافه می‌شود.
چگونگی محاسبه قیمت سهم
پس از افزایش سرمایه
فرمول محاسبه قیمت سهم پس از افزایش سرمایه از محل سود انباشته و تجدید ارزیابی دارایی‌ها بدین شرح است:
به عنوان مثال فرض کنید قیمت هر سهم شرکت الف در بازار بورس تهران 4.000 ریال است و این شرکت از محل سود انباشته ۶۰ درصد افزایش سرمایه می‌دهد. طبق فرمول مذکور، قیمت هر سهم جدید بعد از افزایش سرمایه به صورت زیر محاسبه خواهد شد:
همانطور که مشاهده می‌کنید با افزایش سرمایه، قیمت هر سهم کاهش می‌یابد اما از طرف دیگر به میزان درصد افزایش سرمایه به تعداد سهام هر سرمایه‌گذاری نیز اضافه خواهد شد. در مثال مذکور اگر شخصی پیش از افزایش سرمایه 1.000 سهم 4.000 ریالی این شرکت را داشته است، هم‌اکنون با افزایش ۶۰ درصدی سرمایه شرکت، تعداد سهام وی نیز ۶۰ درصد بیشتر خواهد شد و دارای 1.600 سهم 2.500 ریالی خواهد بود در واقع آن ۶۰۰ سهام جدید سهام جایزه او خواهد بود.
برای اینکه با این موضوع دقیق‌تر و بهتر آشنا شوید یک مثال واقعی برای شما می‌زنیم:
طبق اعلامیه صدور مجوز افزایش سرمایه بانک دی مورخ 8 آذر 94 که در سایت کدال درج شده است، این بانک مجاز به افزایش سرمایه ۲۸ درصدی از محل سود انباشته است (قرار است سرمایه بانک از 5.000.000.000.000 ریال به 6.400.000.000.000 ریال افزایش یابد.)
با توجه به اینکه قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی قبل از مجمع افزایش سرمایه آن ۱,۵۱۵ ریال بوده است، قیمت تئوریک سهم را برای روز بازگشایی محاسبه می‌کنیم.
همانطور که مشاهده می‌کنید قیمت تئوریک سهم 1.083 ریال خواهد بود که ممکن است در روز بازگشایی بر اثر عرضه و تقاضا بالاتر از این قیمت باز شود در این صورت دارندگان سهم سود خواهند کرد. البته این احتمال دارد که قیمت بازگشایی کمتر از قیمت تئوریک بوده و دارنده سهم با زیان مواجه شود.
دارندگان سهام با افزایش سرمایه شرکت، افزایش ۲۸ درصدی در تعداد سهام خود خواهند داشت. یعنی اگر شخصی قبلا ۱۰۰ سهم بانک دی را داشته با افزایش ۲۸ درصدی سهم، دارای ۱۲۸ سهم خواهد شد.
درنهایت باید گفت که برخی از شرکتها و صاحبان از افزایش سرمایه سهام سواستفاده می‌کنند و گاها با استفاده از مدارک دارای نقص سودهای کلانی می‌برند. این نوع از سوء استفاده‌ها در آموزش بعدی «تعادل» مورد بررسی و بازبینی قرارمی گیرد.
