به خاطر چند میلیارد دلار
حسین راغفر در گفت و گویی اختصاصی به « تعادل» می‌گوید :
سوپرلیگ اروپا نماد سرمایه‌داری جدید
علی ولی‌اللهی| ده باشگاه از ثروتمندان و مشهورترین باشگاه‌های فوتبال روز یکشنبه اعلام کردند که آنها یک رقابت جداگانه باشگاهی در اروپا خواهند داشت به نام سوپرلیگ اروپا. اعلام این خبر که از مدت‌ها پیش زمزمه‌اش مطرح شده بود آغاز یک بحران عظیم در فوتبال اروپا و حتی جهان به حساب می‌آید. برخی معتقدند این یک انقلاب در فوتبال خواهد بود و برخی دیگر آن را مرگ این رشته ورزشی دانسته‌اند.
سوپرلیگ اروپا چیست؟
در حال حاضر باشگاه‌های رئال‌مادرید، بارسلونا و اتلتیکومادرید از اسپانیا، منچستر یونایتد، منچسترسیتی، لیورپول، چلسی، آرسنال و تاتنهام از انگلیس، آث‌میلان، یوونتوس و اینترمیلان از ایتالیا تیم‌های موسس سوپر لیگ محسوب می‌شوند. این رقابت‌ها ۱۵ تیم ثابت دارد و پنج تیم دیگر می‌توانند سالانه بر اساس دستاوردهای خود در فصل قبل جواز حضور در مسابقات را کسب کنند. سوپر لیگ اروپا که در واقع جایگزین مسابقات لیگ قهرمانان اروپا می‌شود، در دو گروه ۱۰ تیمی خواهد بود که سه تیم نخست از هر گروه به مرحله یک‌چهارم نهایی صعود می‌کنند و تیم‌های چهارم و پنجم هر گروه دیدارهای پلی‌آف خواهند داشت تا چهره دیگر تیم‌های مرحله یک‌چهارم مشخص شود. این مسابقات در وسط هفته و روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه قرار است برگزار شود.
بانک امریکایی حامی مالی
طبق گزارش نشریه «نیویورک‌تایمز» درآمدی که بابت شرکت در سوپرلیگ به هر یک از اعضای دایمی آن وعده داده شد، رقم ۳۵۰ میلیون یورو است. شبکه تلویزیونی «اسکای اسپورتس» خبر داد که بانک امریکایی «جی‌پی مورگان» حامی مالی این تورنمنت جنجالی خواهد بود. طبق گزارش‌های منتشرشده، شرکای تجاری سوپرلیگ اروپا برای راه‌اندازی این لیگ وامی ۶ میلیارد دلاری از این بانک قدرتمند امریکایی گرفته‌اند. باشگاه‌های موسس در مجموع ۳.۵ میلیارد یورو را برای امضای بنیاد مالی پایدار بین خود تقسیم خواهند کرد. به این معنی که هر کدام از باشگاه‌های موسس حدود 400 میلیون دلار بابت حضور در این رقابت‌ها دریافت می‌کنند.
دروغگو‌تر از آنیلی ندیدم!
بعد از انتشار اخبار شروع رقابت‌های سوپرلیگ اروپا نهادهای فوتبالی از جمله فیفا و یوفا به همراه سیاستمدارانی نظیر بوریس جانسون و امانوئل مکرون در کنار اهالی فوتبال و هواداران و رسانه‌ها مقابل این ایده جبهه گرفتند. یوفا طی بیانیه‌ای شدید‌اللحن به تمام تیم‌هایی که قصد دارند در این مسابقات جدید حضور یابند هشدار داد، مشارکت در چنین رقابتی به معنای محرومیت از تمام تورنمنت‌های اروپایی و حتی ملی خواهد بود. اتحادیه فوتبال اروپا، یوفا، روز یکشنبه ۱۸ آوریل در بیانیه خود نوشت: «ما به همراه اتحادیه فوتبال انگلستان، لیگ برتر، فدراسیون فوتبال ایتالیا، سازمان لیگ سری‌آ، فدراسیون فوتبال اسپانیا و لالیگا متوجه شده‌ایم که چند تیم انگلیسی، ایتالیایی و اسپانیایی قصد دارند برگزاری مسابقاتی تحت عنوان «سوپرلیگ اروپا» را به صورت رسمی اعلام کنند. باید به صورت شفاف اعلام کنیم که اگر این اتفاق بیفتد، ما به همراه لیگ برتر، لالیگا، سری‌آ و حتی فیفا متحد می‌مانیم و تمام تلاش خود را برای متوقف ساختن این پروژه به کار می‌بندیم.» در همین راستا الکساندر چفرین، رییس یوفا انتقادات تندی را نسبت به آندره‌آ آنیلی مدیر یوونتوس و از طراحان ایده سوپرلیگ اروپا مطرح کرده است. او گفت: «هرچه زودتر ما باید تیم‌های خواهان حضور در سوپر لیگ اروپایی را از لیگ قهرمانان اروپا حذف کنیم. من هرگز چنین افرادی را ندیده‌ام. آندره‌آ آنیلی کسی بوده که بیش از بقیه من را ناامید کرده است. من هرگز شخصی به دروغگویی او ندیده‌ام. بعد از ظهر شنبه آنیلی به من گفت همه اینها شایعه است. او به من گفت که یک ساعت دیگر با تو تماس می‌گیرم اما گوشی خود را خاموش کرد. وضعیتی که من تا به امروز در زندگی خود ندیده بودم را بالاخره تجربه کردم. اسمشان را گذاشته‌اند باشگاه‌های بزرگ. مشخص است که این باشگاه‌های مثلا بزرگ اکنون خیلی هم بزرگ نیستند. یوونتوس قبلا سری بی‌بوده. منچستریونایتد قبل سرالکس فرگوسن اصلا معلوم نبود کجا بود!» در ادامه فیفا نیز به حمایت از یوفا پرداخت و در بیانیه‌ای اعلام کرد: «فیفا مخالفت خود با این لیگ جدا شده از ساختار یوفا را اعلام می‌کند. این لیگ از قوانین و ساختارهای بین‌المللی پیروی نمی‌کند و از نظر فیفا فاقد اعتبار است.»
۲۴ میلیارد یورو کم است!
فلورنتینو پرز رییس باشگاه رئال‌مادرید به عنوان نخستین رییس سوپرلیگ اروپا در بیانیه آغاز به کار این مسابقات گفت: «ما به فوتبال در هر سطح کمک خواهیم کرد و آن را به جایگاه واقعی خود در جهان می‌رسانیم.» با وجود ادعای پرز مبنی بر بازگرداندن فوتبال به جایگاه اصلی خود طبق اعلام رسانه‌ها هدف باشگاه‌های حاضر در سوپرلیگ چیزی جز کسب درآمد بیشتر نیست. تیم‌های بزرگ اروپا اعتقاد دارند درآمد حاصل از رقابت‌های لیگ قهرمانان اروپا، لیگ اروپا و لیگ‌های داخلی ناشی از حضور این تیم‌ها در مسابقات است اما سهم این تیم‌ها در مقایسه با درآمدزایی‌شان اندک است. ابتدای فصل جدید رقابت‌های لیگ برتر انگلیس دو باشگاه لیورپول و منچستریونایتد به همراه باقی تیم‌های موسوم به «تاپ‌سیکس» اعلام کردند درآمد آنها از حق پخش تلویزیونی پریمیر لیگ باید بیشتر باشد. این ایده با مخالفت اتحادیه فوتبال انگلستان و سایر باشگاه‌ها مواجه شد. ۶ مدیر باشگاه‌های تاپ‌سیکس انگلستان همگی مدیرانی اقتصادمحور هستند که فوتبال در درجه دوم اهمیت برای آنها قرار دارد. استن کرونکه مالک باشگاه آرسنال و مالک ۷ باشگاه فوتبال، بسکتبال،راگبی و... به عنوان نخستین شخصی که دعوت حضور در سوپرلیگ اروپا را پذیرفت طبق اعلام اسکای اسورپت تا تابستان سال گذشته حتی یک یورو برای تیم‌های ورزشی‌اش هزینه نکرده و تمام خرج و مخارج تیم را از روی درآمدهای باشگاه برمی‌دارد. او در سال ۲۰۱۵ و در مصاحبه‌ای گفته بود: «هواداران از ما می‌خواهند که برای تیم در نقل‌وانتقالات هزینه کنیم. اما من آرسنال را برای درآمدزایی خریده‌ام نه برای کسب افتخار.» آنیلی چند سال پیش در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود: «در دنیا حدودا 2 میلیارد هوادار ورزش وجود دارد که 1.6 میلیارد نفر از آنها هوادار فوتبال هستند. دو رویداد بزرگ ورزشی هر سال جهان، فینال لیگ قهرمانان اروپا و سوپر بول (بالاترین سطح حرفه‌ای فوتبال امریکایی) است. در حال حاضر لیگ قهرمانان 2.4 میلیارد یورو درآمدزایی دارد در حالی که NFL دوبرابر این درآمد را کسب می‌کند و این در حالی است که هواداران بسیار کمتری در سراسر جهان نسبت به لیگ قهرمانان دارد. در واقع فوتبال امریکایی یک‌دهم فوتبال در جهان هوادار دارد اما دوبرابر درآمد دارد. بنابراین بزرگی و وسعت تورنمنت کنونی لیگ قهرمانان و ساختار آن قابل بررسی است زیرا در حال حاضر 75 درصد از درآمد بازی‌ها از اروپا می‌آید.»
همه‌چیز زیر سر کروناست؟
یکی از نکاتی که مدیران تیم‌های حاضر در سوپرلیگ روی آن تاکید می‌کنند تاثیر بحران کرونا روی درآمدهای باشگاه‌هاست. این مدیران معتقدند باید ساز و کاری طراحی می‌شد که منافع اقتصادی این باشگاه‌ها را تحت هر شرایطی تضمین می‌کرد. شرکت حسابرسی دیلویت در گزارشی که دو ماه پیش منتشر شد، نوشت: « باشگاه‌های معتبر فوتبال اروپا به دلیل آثار ناشی از پاندمی کرونا در فصل ۲۰۲۰–۲۰۲۱ بیش از ۲ میلیارد یورو (۲.۴۳ میلیارد دلار) از درآمدهای خود را از دست خواهند داد.» در بخش دیگری از این گزارش آمده بود: «افت ۱.۱ میلیارد دلاری درآمدها بیشتر به واسطه تعویق درآمدهای حاصل از حق پخش تلویزیونی تا پایان سال مالی ۲۰۲۱ بوده و دلیل آن هم اخلال ایجاد شده در لیگ‌های معتبر اروپا از مارس سال گذشته به دلیل پاندمی کرونا است.
با توجه به اینکه اکثر دیدارهای فوتبال از ژوئن بدون حضور تماشاگران برگزار می‌شود، درآمدهای حاصل از بلیت فروشی برای باشگاه‌های بزرگ اروپایی احتمالا تا پایان فصل ۲۰۲1–۲۰۲0 نزدیک به صفر خواهد بود.»
تیم‌های بزرگ اروپا هم‌اکنون جزو ابربدهکاران دنیای فوتبال به حساب می‌آیند. در آخرین گزارش مالی تیم‌ها مشخص شده است که باشگاه تاتنهام یک میلیارد و ۳۶۵ میلیون دلار بدهی دارد و بارسلونا یک میلیارد و ۱۹۲ میلیون. اتلتیکو مادرید، منچستر، اینترمیلان و یونتوس نیز به ترتیب ۹۳۱ ، ۸۹۴ ، ۸۷۷ و ۸۷۱ میلیون دلار بدهی دارند. در بین ۱۲ تیمی که فعلا حضورشان در سوپرلیگ قطعی شده تیم چلسی با ۲۳۴ میلیون دلار بدهی در رتبه آخر از این لحاظ قرار گرفته است. بدهی تیم‌ها در شرایطی است که درآمدهای آنها تناسبی با این ارقام ندارد. پاداش‌های قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا و لیگ‌های داخلی کمکی به حل مشکلات اقتصادی تیم‌ها نکرده و حق پخش تلویزیونی که بین همه تیم‌ها تقسیم می‌شود رقم درخوری نمی‌شود. یوفا برای حضور در دور گروهی لیگ قهرمانان اروپا مبلغ 15.2 میلیون یورو برای هر باشگاه در نظر گرفته است. به ازای هر برد 2.7 میلیون یورو، تساوی 0.9 میلیون یورو، صعود به دور یک شانزدهم 9.5 میلیون یورو، صعود به یک چهارم نهایی 10.5 میلیون یورو، صعود به نیمه نهایی 12 میلیون یورو، صعود به فینال 15 میلیون یورو و رسیدن به عنوان قهرمانی 19 میلیون یورو به باشگاه می‌پردازد. رقم پرداختی برای حق پخش تلویزیونی در لیگ برتر انگلیس که از سایر لیگ‌ها بیشتر است عددی بین 150 تا 160 میلیون پوند است. جایزه تیم قهرمان در این لیگ نیز عددی نزدیک به ۴۰ میلیون پوند است. به این ترتیب اگر تیمی هم قهرمان لیگ قهرمانان شود هم قهرمان لیگ برتر انگلیس و هم بیشترین میزان حق پخش تلویزیونی را به دست آورد رقمی کمتر از ۴۰۰ میلیون دلار نصیبش می‌شود. این در حالی است که تنها ورود به رقابت‌های سوپرلیگ اروپا این رقم را برای آنها به ارمغان خواهد آورد.
وقتی سیاست وارد فوتبال می‌شود
یوفا، فیفا و همچنین دولت‌های کشورهای فرانسه، انگلستان، ایتالیا، اسپانیا و اتحادیه اروپا با برگزاری رقابت‌های سوپرلیگ اروپا مخالفند. بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلستان روز دوشنبه گفت: « طرح تشکیل سوپرلیگ اروپا برای فوتبال بسیار مخرب خواهد بود و ما از برخورد کردن مقامات فوتبال با این موضوع استقبال می‌کنیم. چنین چیزی تیری در قلب مسابقات داخلی خواهد بود و هواداران فوتبال در سراسر کشور را دلواپس می‌کند. باشگاه‌هایی که در این طرح دست دارند باید قبل از هر گونه اقدامی، به هواداران‌شان و جامعه بزرگ فوتبال پاسخگو باشند.» همچنین امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه نیز واکنش مشابهی نشان داد و گفت: «ریاست‌جمهوری از موضع باشگاه‌های فرانسوی در امتناع از شرکت در پروزه سوپرلیگ فوتبال اروپا - که تهدیدی برای اصل همبستگی و شایستگی‌های ورزشی است - استقبال می‌کند.» پیش از این تیم پاری‌سن‌ژرمن که به رقابت‌های سوپرلیگ دعوت شده بود، اعلام کرد قصدی برای شرکت در این مسابقات ندارد.
دلیل مخالفت سیاسیون و نهادهای فوتبال گر چه ورزش و هواداران عنوان می‌شود اما باز هم به انگیزه‌های اقتصادی برمی‌گردد. گفته می‌شود در صورت برگزاری رقابت‌های سوپرلیگ اروپا درآمد لیگ‌های داخلی حداقل تا ۲۵ درصد کاهش می‌یابد. پروفسور برند فریک، اقتصاددان ورزشی و استاد دانشگاه پادربورن آلمان در این رابطه به شبکه یک تلویزیون این کشور گفت: «چون باشگاه‌های بزرگ احتمالا با تیم دوم‌شان در لیگ داخلی حاضر خواهند شد، ارزش این محصول ملی کاهش پیدا می‌کند.» او پیش‌بینی می‌کند که با آمدن یک سوپرلیگ، تعداد تماشاگران در لیگ‌های ملی دست‌کم به میزان ۲۵ درصد کاهش یابد. به همان نسبت درآمدهای تلویزیونی این لیگ‌ها هم که جذابیت‌شان را از دست داده‌اند، کمتر می‌شود. طبق گزارش‌ها لیگ برتر انگلیس گردش مالی 1.41 میلیارد پوندی دارد. لالیگا اسپانیا با 1.24 میلیارد پوند در رده دوم قرار دارد و سری‌آ ایتالیا 1.06 میلیارد پوند گردش مالی داشته است. از دست رفتن بخش عمده‌ای از این درآمدها به معنای از بین رفتن هزاران فرصت شغلی و کاهش درآمدهاست که روی دولت‌ها نیز تاثیرگذار است. جدا از درآمد به خطر افتادن جایگاه‌های رهبری فوتبال باشگاهی جهان مساله مهمی حتی در حوزه سیاست به حساب می‌آید. فیفا و یوفا نیز با برگزاری رقابت‌های سوپرلیگ اروپا بخش عمده‌ای از درآمدهای‌شان را از دست می‌دهند. طبق برخی گزارش‌ها درآمد یوفا از واگذاری حق پخش تلویزیونی چمپیونزلیگ ۱.۲ میلیارد پوند است که با خداحافظی ۱۵ تیم برتر این رقابت‌ها، قطعا به کمتر از نصف خواهد رسید.
هواداران: فوتبال مرد!
دسته دیگری از مخالفان سوپرلیگ اروپا هواداران هستند. آنها از لحظه اعلام برگزاری چنین رقابتی مخالفت خود را با ایده سوپرلیگ به شکل‌های گوناگونی مطرح کرده‌اند. دسته‌ای از هواداران لیورپول با نصب بنرهایی مقابل ورزشگاه آنفیلد که روی‌شان نوشته شده بود: «شرم بر شما، لیورپول روحت شاد، 1892 تا 2021» و «ما هواداران لیورپول مخالف سوپرلیگ هستیم»، مخالفت علنی خود را ابراز کردند. هواداران دیگری در لیگ‌های انگلیس، اسپانیا و ایتالیا اعتراض خود را نسبت به سیاست‌های اتخاذ شده باشگاه‌های مورد علاقه‌شان ابراز کردند. بازیکنان و مربیان نیز هر یک به صورت جداگانه نشان دادند که با برگزاری چنین تورنمنتی همراه نیستند. بازیکنان تیم فوتبال لیدزیونایتد که دوشنبه شب با لیورپول بازی داشتند پیش از دیدار با لیورپول لباسی با این مضمون به تن کردند: «در زمین به دستش بیاور.» پشت لباس هم نوشته شده: «فوتبال متعلق به هواداران است.»
هانسی فلیک، سرمربی بایرن که تیمش دعوتنامه حضور در سوپرلیگ را رد کرده است هم به جمع مخالفان سوپرلیگ اروپا اضافه شد و گفت: «سوپرلیگ اصلا اتفاق خوبی برای فوتبال نیست و باید متوقف شود.» پیش از این کارل هاینس رومینیگه، رییس باشگاه بایرن مونیخ رسما اعلام کرد این باشگاه در سوپرلیگ شرکت نمی‌کند. او گفت: «بایرن از اصلاحات در لیگ قهرمانان استقبال می‌کند؛ زیرا ما معتقدیم که این گام صحیحی برای توسعه فوتبال اروپا خواهد بود. من فکر نمی‌کنم سوپرلیگ مشکلات مالی باشگاه‌های اروپایی ناشی از کرونا را حل کند.» دورتموند نیز همانند بایرن اعلام کرد حاضر نیست در سوپرلیگ اروپا شرکت کند. البته شرکت نکردن تیم‌های آلمانی هم بسیار مناقشه‌برانگیز است. در گزارش‌های ابتدایی در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ آمده بود یکی از تئوریسین‌های برگزاری چنین رویدادی باشگاه بایرن بوده است. به همین علت موضع بایرن در این مقطع عجیب به نظر می‌رسد. برخی از کارشناسان این تصمیم را به نحوه مدیریت تیم‌های آلمانی مربوط دانسته‌اند. در آلمان ۵۱ درصد سهام باشگاه‌ها در اختیار هواداران است و در چنین شرایطی که جو منفی شدیدی علیه سوپرلیگ به راه افتاده مدیران بایرن و دورتموند نمی‌خواهند مقابل هواداران که صاحبان اصلی باشگاه هستند قرار بگیرند. با این حال برخی معتقدند تیم‌های آلمانی نیز در نهایت مجبور می‌شوند به سوپرلیگ بپیوندند.
