«تنوع زیستی» خلیج فارس در شرایط بحرانی

دهم اردیبهشت ماه در تقویم ملی ایران به‌ نام روز ملی خلیج فارس ثبت شده است. هرچند که خلیج فارس نامی برای پهنه آبی جنوب کشور است اما درواقع این پهنه دریایی دربردارنده هویت تاریخی و فرهنگی ایران است که این روزها به‌دلیل بهره‌برداری‎‌های ناپایدار حال خوبی ندارد و به گفته مدیرکل دفتر حفاظت از  زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست وضعیت تنوع زیستی آن بحرانی است. داوود میرشکار با بیان اینکه خلیج فارس یکی از پهنه‌های استراتژیک کشور است که اکوسیستمی متنوع و البته حساس و شکننده دارد، اظهار کرد: جنگل‌های حرا، آبسنگ‌های مرجانی، مصب‌ها، خوریات و... ازجمله زیستگاه‌های خلیج فارس هستند. همچنین در آب‌های خلیج فارس گونه‌های مهم و روبه‌ انقراضی زیست می‌کنند که ازجمله آنها می‌توان به لاک‌پشت‌های دریایی اشاره کرد.

    تغییر اقلیم 

تهدیدی جدی برای خلیج فارس

او با اشاره به اینکه یکی از تهدیدات جدی برای خلیج فارس، زیستگاه‌ها و گونه‌های آن تغییرات اقلیم است، تصریح کرد: خلیج فارس دریایی نیمه بسته‌ است و این موضوع سبب می‌شود که جریان آب در خلیج فارس کم باشد و دمای آب افزایش پیدا کند. این موضوع در کنار گرم شدن زمین و تغییر اقلیم تاثیری منفی بر زیستگاه‌های خلیج فارس دارد.

    بسیاری از زیستگاه‌های خلیج فارس  

از بین  رفته‌اند

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه ضمن انتقاد از خلأهای موجود در حوزه مدیریت شیلات در کشور گفت: متاسفانه به‌دلیل عدم بهره‌برداری پایدار از پهنه دریایی خلیج فارس، فعالیت‌های غیرمجاز و غیرقانونی صید و صیادی و استفاده از تجهیزات غیرمجاز صید شاهد آن هستیم که بسیاری از زیستگاه‌های خلیج فارس به‌ دلیل فعالیت‌های صید و صیادی از بین رفته‌اند. این موضوع اثر منفی مستقیمی بر ذخایر آبزیان دارد و علاوه بر تهدید تنوع زیستی در آب‌های خلیج فارس، معیشت خود صیادان را نیز به‌خطر می‌اندازند چراکه صیادان وابسته به تجدید ذخایر آبزیان هستند. میرشکار ادامه داد: بر اساس قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع آبزی، فرآیند برآورد ذخایر، صدور مجوزهای صیادی، برخورد با تخلفات و... برعهده سازمان شیلات است و سازمان حفاظت محیط زیست نمی‌تواند به این موضوعات ورود کند. ما از مجلس شورای اسلامی خواسته‌ایم که نسبت به تغییر و اصلاح این قانون اقدام کند چراکه بر این باور هستیم که سازمان بهره‌بردار از منابع آبزی خود نمی‌تواند ناظر بر فعالیت صید و صیادی نیز باشد. او در بخش دیگری از صحبت‌های خود آلودگی نفتی را از دیگر تهدیدات جدی خلیج فارس ذکر و اظهارکرد: استخراج نفت در پهنه آبی خلیج فارس، حمل و نقل آن، شکستن مسیر انتقال نفت و... آلودگی‌هایی را به دریا منتقل می‌کند و در نهایت اکوسیستم دریایی و ساحلی را درمعرض خطر قرار می‌دهد. از سویی دیگر اکوسیستم خلیج فارس با ورود پساب‌های شهری و صنعتی نیز تهدید می‌شود. مدیرکل دفتر حفاظت از زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه در کنار تمامی این‌ موارد روزبه‌روز با افزایش برداشت آب از پهنه دریایی خلیج فارس مواجه هستیم، تصریح کرد: متاسفانه بخشی از تنوع زیستی دریا هنگام برداشت آب از بین می‌رود و ضوابطی که باید هنگام برداشت آب از دریا رعایت شود، اعمال نمی‌شود. در کنار این پساب حاصل از آب شیرین‌کن‌ها که شوری بیشتر نسبت به آب دریا دارد، به اکوسیستم‌های آبی بازگردانده می‌شود و تبعاتی را به‌دنبال دارد. او افزود: در این رابطه ما در سازمان حفاظت محیط زیست طی سال‌های اخیر تلاش کرده‌ایم که محل استقرار آب‌شیرین‌کن‌ها را با درنظر گرفتن معیارهای زیست‌محیطی انتخاب و بتوانیم استقرار آنها را در سواحل مدیریت کنیم اما به هرحال این مساله به عنوان یکی از تهدیدات خلیج فارس مطرح است.

  استحصال زمین از دریا 

تنوع زیستی را به‌نابودی می‌کشاند

به گفته میرشکار استحصال زمین از دریا و خشک کردن بخشی از آن برای استقرار تجهیزات صنعتی یا توسعه فعالیت‌های گردشگری غیرپایدار نیز زیستگاه‌ها و تنوع زیستی را به‌نابودی می‌کشاند. این مساله نیز در خلیج فارس مشاهده می‌شود. او در ادامه به پایش سالانه تنوع زیستی در خیلج فارس اشاره کرد و توضیح داد: زیستگاه‌های تخمگذاری لاک‌پشت‌های دریایی، آبسنگ‌های مرجانی، جنگل‌های حرا و... دایم رصد می‌شوند و با همکاری استان‌ها برنامه‌های مدیریتی مختلفی در این زیستگاه‌ها اجرایی می‌شود. متاسفانه بر اساس آخرین بررسی‌های انجام شده ۹۵ درصد از آبسنگ‌های مرجانی را تا عمق ۱۰ متر در خلیج فارس از دست داده‌ایم. از سویی دیگر زیستگاه‌های حساس لاک‌پشت‌های دریایی نیز مشخص شده‌اند و برنامه‌های حفاظتی در آنها اجرایی می‌شود.

   وضعیت تنوع زیستی در خلیج فارس

 بحرانی است

مدیرکل دفتر حفاظت از زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در پایان با اشاره به اینکه به گفته بسیاری از کارشناسان محیط زیست و حتی کارشناسان شیلات وضعیت تنوع زیستی در خلیج فارس بحرانی است، تاکید کرد: ما برای حفظ اکوسیستم خلیج فارس نیازمند آن هستیم که تمامی دستگاه‌ها و حتی مردم به سازمان حفاظت محیط زیست کمک کنند.