15 روز «هوای پاک» سهمیه تهران در سال 99
سال گذشته شاخص آلودگی هوا برای شهر تهران ۱۵ روز پاک بود که اگر قانون هوای پاک اجرایی می‌شد، تهرانی‌ها می‌توانستند مجالی بیشتر برای تازه کردن نفس پیدا کنند.
بحران آلودگی هوا یکی از معضلات اصلی کلان‌شهرهای امروزی است؛ از تهران گرفته تا تبریز، مشهد، اراک، اصفهان، شیراز و اهواز. در این بین بسیاری از کارشناسان امر، اجرایی شدن قانون هوای پاک را دوای این درد کلان‌شهرها معرفی می‌کنند. قانون هوای پاک که به «قانون نفس» معروف است پس از تصویب مجلس در ۲۵ تیر ۱۳۹۶ در ۱۱ مرداد ۱۳۹۶ از سوی شورای نگهبان تایید و ۲۳ مرداد همان سال از سوی رییس‌جمهوری برای اجرا ابلاغ شد. این قانون مشتمل بر ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره است در این قانون به منابع آلوده‌کننده هوا و ممنوعیت تردد خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده پرداخته شده است که اکنون بعد از گذشت چندین سال همچنان اجرای آن «لاکپشتی وار» پیش می‌رود. به گزارش ایرنا، موارد بسیاری در قانون نفس مورد تأکید قرار گرفته است که شامل تولید و عرضه سوخت استاندارد، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، ارتقای استاندارد خودروهای نو، تجدید و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، تبیین شرایط اضطرار آلودگی هوا، پایش و کنترل آلودگی صنایع، آلایندگی موتورخانه‌ها و سامانه‌های احتراق خانگی، بیابان زدایی و مقابله با گرد و غبار، توسعه انرژی‌های تجدید پذیر و ایجاد شعب تخصصی رسیدگی به تخلفات محیط زیست است. ۱۸ دستگاه مسوول کنترل آلودگی هوا هستند که اگر دستگاه‌های مسوول متناسب با محورها و تکالیف پیش بینی شده در این قانون عمل می‌کردند روزهای پاک بیشتری در تهران وجود داشت. عدم اسقاط خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، توزیع نامناسب سوخت نفت گاز یورو ۴، عدم ارتقای استاندارد خودروهای بنزینی، تجدید کند ناوگان حمل و نقل عمومی، تداوم مصرف سوخت مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع کلان‌شهرها به رغم ممنوعیت استفاده از فصول سرد سال باعث تشدید آلودگی شده و از سوی دیگر در شهرهای بزرگ شرایط به دلیل همزمانی کرونا و آلودگی هوا سخت‌تر شده است. اقدامات مثبتی مانند معاینه فنی خودروها، توسعه خطوط مترو، اجرای طرح‌های مدیریت ترافیک، بهبود کیفیت سوخت بنزین از منظر بنزن و آروماتیک‌ها و حذف سرب از سوخت، در مقابل روند فزاینده بارگذاری‌ها در تهران به ویژه خودروهای شخصی موجب شده این اقدامات کم اثر شوند.
قانون هوای پاک به کندی پیش می‌رود
مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با انتقاد از قانون هوای نفس می‌گوید: قانون هوای پاک تکالیفی را بر عهده دستگاه‌ها گذاشته تا روزهای آلوده کمتری داشته باشیم اما متاسفانه به دلایل مختلف روند اجرای این قانون به کندی پیش می‌رود.
شینا انصاری ادامه می‌دهد: بر اساس این قانون دستگاه‌های متولی و مدیریت شهری به اجرای برنامه‌های مختلف موظف شدند که این حرکت متناسب با رشد جمعیت تهران و صنایع نیست که اگر همه دستگاه‌ها با عزم جدی آیین‌نامه‌های قانون هوای پاک را اجرا می‌کردند، حتما تعداد روزهای ناسالم تهران کاهش می‌یافت.
او با اشاره به راهکارهای کاهش آلودگی هوای تهران اضافه می‌کند: محدودیت‌های تردد خودروهای سنگین، تعطیلی موقت پروژه‌های عمرانی شهری، تشدید نظارت‌ها بر فعالیت صنایع و نیروگاه‌ها به خصوص نوع سوخت مصرفی و آلاینده‌های خروجی، ممانعت از سوزاندن پسماندها، جلوگیری از تردد خودروهای دودزا و فاقد معاینه فنی از مهم‌ترین راهکارهای موقت در کاهش آلودگی هوای تهران در شرایط اضطراری آلودگی هواست.
انصاری با بیان اینکه در بحث قانون هوای پاک مشارکت مردم باید مورد توجه قرار گیرد، می‌گوید: باید از ظرفیت و همکاری مردم در بهبود وضعیت هوای تهران استفاده کرد و شهرداری‌ها در کنار سایر دستگاه‌ها سهم بسزایی در کنترل آلودگی هوا دارند که باید با ارایه تسهیلات مناسب به آنها و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و خطوط مترو شاهد کاهش آلودگی هوا باشیم.
ورود فراکسیون محیط زیست مجلس
آنقدر بحث آلودگی هوا در تهران داغ شد که نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر لزوم احیای قانون هوای پاک خواستار ورود فراکسیون محیط‌زیست مجلس به موضوع آلودگی هوای تهران شد. سیداحسان خاندوزی می‌گوید: قانون هوای پاک، دستور کار خوبی است که بر اساس آن، فراکسیون محیط زیست مجلس رسماً به موضوع آلودگی هوای تهران ورود کند در این باره با رییس و اعضای این فراکسیون، لزوم احیای قانون هوای پاک از طریق نظارت مجلس بر اجرای قانون هوای پاک از سوی دستگاه‌های مختلف را مطرح خواهم کرد.
آلودگی هوا نیازمند مشارکت دستگاه‌هاست
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز درباره آلودگی هوای پایتخت می‌گوید: نخستین مشکلی که مردم تهران در این سال‌ها عنوان می‌کنند، آلودگی هواست که مساله‌ای بین‌بخشی است و یک دستگاه به تنهایی نمی‌تواند آن را حل کند و این شرکت به عنوان مجموعه‌ای چابک، علمی و تخصصی، سعی کرده تا مشاوری امین برای سایر مجموعه‌ها باشد. حسین شهیدزاده می‌گوید: شرکت کنترل کیفیت هوا بر خلاف اسمش، هیچ‌گونه ابزار کنترلی در اختیار ندارد و کار آن بیشتر تحقیقاتی و مشاوره است. در کنار قانون هوای پاک هر سال شعار روز هوای پاک نیز اعلام می‌شود تا تلنگری برای مسوولان شهری باشد در (۲۹ دی ماه سال گذشته) شعار «هوای پاک، تعهد مسوولان، مشارکت مردم» تعیین شد تا از جذب حداکثری مردم در کنار مسوولان برای کاهش آلایندگی هوای تهران استفاده شود . به این ترتیب منابع متحرک که بیشترین نقش را در آلودگی هوای تهران دارند شامل کامیون‌ها، خودروهای سواری، موتورسیکلت‌ها، مینی بوس‌های دیزلی و اتوبوس‌ها به جز اتوبوس‌های شرکت واحد می‌شوند. اما نقش این منابع در آلودگی هوا یکسان نیست به‌طوری که کامیون‌ها ۱۵.۷ درصد، خودروهای سواری ۱۴ درصد، موتورسیکلت‌ها ۱۰ درصد، اتوبوس‌ها ۵.۷ درصد و مینی بوس‌های دیزلی ۴ درصد در آلودگی تهران نقش دارند. منابع ثابت که کمتر از نیمی از آلودگی هوای تهران را به دوش می‌کشند نیز شامل نیروگاه‌ها، پلایشگاه‌ها، منابع آلاینده خانگی، تجاری و اداری می‌شوند. در کنار وظایف دستگاه‌های، راهکارهای موقت آلودگی هوا، توقف فعالیت‌های ساختمانی و صنایع با ایجاد آلایندگی، ممنوعیت تردد کامیون‌ها در شب، جلوگیری از تردد کامیون‌هایی با بالای ۲۰ سال عمر، توقف موتور سیکلت‌های فاقد معاینه فنی و همچنین همکاری و مشارکت مردم است. بر اساس این گزارش، از ابتدای امسال نیز ۲ روز هوای پاک، ۳۷ روز هوای قابل قبول یا همان سالم و چهار روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس در تهران به ثبت رسیده است.
