انتقال وجه بدون نظارت تنها کارکرد رمز ارزها

گروه بانک و بیمه| محسن شمشیری|

می گویند که پول سه وظیفه حفظ ارزش، ابزار مبادله و کسب سود و بهره را به عهده دارد. یعنی ضمن اینکه ذخیره و انباشت ارزش افزوده را به عهده دارد و می‌توان با یک سکه طلا یا اسکناس دلار، به بازار رفت و ارزش آن را سوال کرد، می‌توان از این ارزش برای انتقال وجه خرید کالا و مبادله، استفاده کرد و در عین حال این پول در بانک یا توسط کسب وکارها، به سود آوری می‌رسد و صاحب پول از بانک سود و بهره دریافت می‌کند و وام‌دهنده در مقابل پرداخت پول سود دریافت می‌کند. 

اما رمز ارزها در حال حاضر مهم‌ترین کاری که انجام می‌دهند انتقال وجه اعتباری است که ارزش و قیمت آن ثابت نیست و دائم در حال تغییر و افزایش است. یعنی معادل ارزش بیت‌کوین، انتقال وجه از یک کشور به کشور دیگر منتقل می‌شود و خریدار کالا یا خدمت یا پولی را از طرف مقابل می‌گیرد. مانند رقم روی چک که هر رقمی می‌تواند داشته باشد و وقتی معامله با چک بیشتر می‌شود در نتیجه ارقام روی چک نیز درشت‌تر خواهد شد. لذا به دلیل محدودیت بیت‌کوین، طبیعی است که تمایل به معاملات و انتقال وجه‌های بزرگ‌تر مورد توجه خواهد بود و برای خریدهای کوچک از بیت‌کوین استفاده نمی‌کنند بلکه از ویژگی آن یعنی دور از نظر بانک و دولت بودن، برای انجام معاملات بزرگ‌تر و اعتبارات درشت استفاده خواهد شد و همین موضوع باعث افزایش قیمت بیت‌کوین می‌شود زیرا از آن می‌توانند برای انتقال ارقام درشت‌تر استفاده کنند و همین موضوع دایم بر افزایش قیمت بیت‌کوین می‌افزاید و اگر بتوانند معاملات درشت‌تری را انجام دهند قیمت آن نیز درشت‌تر خواهد شد.  شاید در ابتدا به نظر برسد که رمز ارز سرمایه‌گذاری سود آور است و ارزش آن در حال افزایش است. اما دلیل آن حفظ ارزش رمز ارز مثل سکه و طلا نیست، بلکه استفاده‌ای است که خریداران اصلی در بورس و شرکت‌ها برای انتقال وجه بابت معاملات مورد نظر خود انجام می‌دهند. مثلا کشوری برای دور زدن تحریم‌ها، بیت‌کوین استفاده می‌کند و کالایی می‌خرد بدون آنکه انتقال بانکی انجام دهد و سازمان‌های نظارتی تحریم‌کننده بر آن نظارت ندارند. وقتی قیمت بیت‌کوین از زیر 1 دلار به 60 هزار دلار رسیده، این پرسش را ایجاد می‌کند که رمز ارزها نمی‌توانند ابزار حفظ ارزش باشند زیرا ارزش آنها مرتب نوسان دارد و اگرچه سرمایه‌گذاری سودآوری به نظر می‌رسد، اما دلیل آن ارزش خود پول نیست، بلکه دلیل آن نقش مهمی است که در انتقال ارزش از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر بدون دخالت و نظارت دولت‌ها و دستگاه‌های مالیاتی و بانک‌های مرکزی انجام می‌دهد.  به عبارت دیگر، ارزش بیت‌کوین و سایر رمزارزها، انتقال ارزش در بستر امن بلاک چین است و چون خاصیت و ویژگی آن انتقال پول در بستر امن و بدون دخالت است، افراد و شرکت‌ها انگیزه پیدا می‌کنند که به جای انتقال یک بسته بزرگ دلار و طلا و پول‌های دیگر، یا حواله کردن پول با سیستم بانکی و زیرنظر دولت‌ها، از طریق رمز ارزها رقم بزرگ‌تری را منتقل کنند. به عبارت دیگر، یک نفر با خرید رمز ارز به رقم مثلا 60 هزار دلار، و انتقال آن به طرف مقابل، امکان انتقال 60 هزار دلار به یک نفر را دارد و آن شخص با فروش بیت‌کوین صاحب 60 هزار دلار می‌شود، بدون دخالت و نظارت فرد ثالث، معامله‌ای را با این رقم انجام می‌دهد.  به همین دلیل است که برخی گفته‌اند ارزش بیت‌کوین ممکن است در آینده به 1 میلیون دلار برسد. زیرا این رمز ارزها به ابزار مبادله تبدیل شده‌اند. یعنی به جای اینکه از طریق بانک و حواله بانکی و صرافی و... پول منتقل شود، از طریق رمز ارز منتقل شده و کسی از محتوای معامله و قرارداد بین دو طرف اطلاعی نخواهد داشت.  براین اساس با توجه به محدود 21 میلیون بیت‌کوین، می‌توان پیش بینی کرد که ارزش آن به‌شدت رشد خواهد کرد و افراد سعی می‌کنند که از این ابزار برای نقل و انتقال‌ها استفاده کنند و گردش مالی چند تریلیون دلاری را در بازار رمزارزها ایجاد کنند.  چنین ابزاری برای دور زدن تحریم‌ها، نیز مفید است. اما در مواردی برای فرار مالیاتی، پولشویی، انجام معاملاتی که از نظر قانون مشکل دارد و مخفی کردن برخی معاملات نیز استفاده خواهد شد.  براین اساس، کلاهبرداری، معاملات پونزی و غیر واقعی، جنگ رمز ارزها و اثر آن بر اقتصاد سایر کشورها یا استفاده هکرها در جنگ های سایبری، فرار از مالیات و... در مورد رمز ارزها قابل پیش بینی است و همانطور که در طول تاریخ، سکه‌های طلا و نقره، اسکناس، چک، بسته‌های دلار، در بخشی از معاملات سیاه، قاچاق، جنگ‌ها، اختلاس و کلاهبرداری، رشوه، فرار مالیاتی، پولشویی و... استفاده شده است، اکنون از رمز ارزها برای انتقال وجه و ارزش یک معامله پنهانی و خارج از نظارت دولت‌ها می‌توان استفاده کرد. 

    قیمت ارزهای دیجیتال چه تغییری کرد؟

با افزایش احساس نیاز به آمارها و تحلیل‌های دقیق از عملکرد بازار ارزهای دیجیتالی قرار است دو شاخص اس‌اند پی بیت کوین و اس‌اند پی اتریوم عملکرد ارزهای دیجیتالی اتریوم و بیت کوین و همچنین ارزهای دیجیتالی متکی به آنها را اندازه‌گیری کند. قرار است در شاخص‌های ارایه شده، عملکرد بیش از ۵۵۰ ارز دیجیتالی که بیشترین حجم و میزان معاملات را دارند اندازه‌گیری و ارایه شوند.  مجموع ارزش بازار جهانی ارزهای دیجیتالی در حال حاضر ۲۳۵۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود که این رقم نسبت به روز قبل ۷.۵ درصد بیشتر شده است. در حال حاضر ۵۰ درصد کل بازار ارزهای دیجیتالی در اختیار بیت‌کوین و ۱۸ درصد در اختیار اتریوم است. بیت‌کوین ۱۲ سال پیش توسط گروه گمنامی از معامله‌گران بر بستر بلاک‌چین ایجاد شد و از سال ۲۰۰۹ معاملات اولیه آن شکل گرفت.  بانک انگلیس گفت: سرمایه‌گذاران در ارز رمزنگاری شده آماده باشند تا تمام پول خود را از دست بدهند. به گزارش راشاتودی، به گفته اندرو بیلی، رییس بانک انگلیس (BOE)، ارزهای دیجیتال، ارزش ذاتی ندارند. وی هشدار داد افرادی که در ارز رمزنگاری شده سرمایه‌گذاری می‌کنند باید آماده از دست دادن کل پول خود باشند. با وجود تردید وی به این ارزها، در یک کنفرانس مطبوعاتی در مورد افزایش ارزش ارزهای رمزنگاری شده مورد سوال قرار گرفت و گفت: آنها هیچ ارزش ذاتی ندارند. این بدان معنا نیست که بگوییم مردم برای آنها ارزش قائل نیستند، زیرا آنها می‌توانند ارزش خارجی داشته باشند. اما آنها هیچ ارزش ذاتی ندارند. اگر خیلی صریح بگویم، فقط اگر بخواهید تمام پول خود را از دست بدهید آنها را خریداری کنید. اظهارات بیلی به دنبال هشدار مشابه سازمان رفتار مالی انگلیس (FCA) است که در ژانویه اعلام کرد: سرمایه‌گذاری در دارایی‌های رمزنگاری شده یا سرمایه‌ها و وام‌های مرتبط با آنها، به‌طور کلی شامل ریسک بسیار بالایی با پول سرمایه‌گذاران است. اگر مصرف‌کنندگان اینگونه سرمایه‌گذاری کنند، باید آماده باشند تا تمام پول خود را از دست بدهند. ماه گذشته، بانک انگلیس گفت که برای بررسی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC با خزانه داری انگلیس همکاری خواهد کرد. فرصت‌ها و خطرات پوند دیجیتال بالقوه بررسی خواهد شد.

    تسهیل مبادلات مالی با مجوز بانک مرکزی

 به رمزارزهای استخراجی

کارشناس ارشد پولی و بانکی اظهار کرد: از طریق رمزارزها می‌توان برای دورزدن تحریم‌ها، مبادلات مالی و ورود و خروج کالا به کشور با استفاده از این ابزار اقدام کرد. حجت‌الله فرزانی در گفت‌وگو با ایبِنا با بیان اینکه رمز ارزها، فضایی غیرقابل کنترل دارند و به عبارتی بخش تاریکی از اقتصاد هستند و دنیا هنوز با آن در چالش است، عنوان کرد: در صورت پذیرش رسمی رمزارزها، مدیریت آن با ابزار سیاست‌های پولی کار چندان ساده‌ای نخواهد بود. به همین دلیل بسیاری از بانک‌های مرکزی کشورها، هنوز در برابر پذیرش رمزارزها مقاومت می‌کنند. وی با بیان اینکه‌ رمز ارزها در فضای تجاری گسترش یافته و اکنون به عنوان یک وسیله پرداخت مورد استفاده قرار می‌گیرند، تصریح کرد: در بسیاری از سایت‌های خرید آنلاین جهانی می‌توان از رمزارزها استفاده کرد اما هنوز فضای مدیریت شده‌ای ندارد و چندان قابل کنترل نیست. فرزانی ادامه داد: اکنون شاهد هستیم که مدیریت چندانی بر بازار رمز ارزها وجود ندارد و هر فردی با داشتن یک‌ای میل و یک حساب کاربری می‌تواند اقدام به خرید و فروش رمز ارزها کند به عبارت دیگر خرید و فروش رمز ارزها به مراتب ساده‌تر از فروش ارز فیزیکی است. این کارشناس ارشد پولی و بانکی با بیان اینکه: در مورد اقتصادهایی مانند ایران، موضوع رمز ارزها به دلیل سادگی نقل و انتقالات آن نگرانی‌هایی را درباره خروج سرمایه مطرح می‌کند، افزود: بانک مرکزی اجازه فروش رمزارزهایی که با مجز در داخل کشور استخراج شده‌اند را صادر کرده و فروش آن را از طریق صرافی‌های مجاز قانونی دانسته است و به استناد معاملات آن در صرافی مجاز می‌خواهد بر آن مدیریت داشته باشد. فرزانی خاطرنشان کرد: سیاست‌های نظارتی ممکن است توسط بانک مرکزی اعمال شود اما در خصوص خرید و فروش‌هایی که در صرافی‌های بین‌المللی انجام می‌شود کار چندانی قابل انجام نیست. افراد از طریق ایجاد حساب کاربری بر بستر فضاهای الکترونیکی خرید و فروش رمز ارز انجام می‌دهند که به معنای خروج عملی سرمایه است. وی با بیان اینکه در برخی از کشورها رمزارزها به عنوان ابزار پرداخت قرار گرفته است، عنوان کرد: رمز ارزها با ارزهای خارجی قابلیت تبدیل دارند و به نظر می‌رسد که خروج سرمایه از این کانال فراهم شود و این شرایط به ضرر اقتصاد کشور خواهد بود.  کارشناس ارشد پولی و بانکی گفت: پس از آنکه مزارع بیت‌کوین در کشور ایجاد شد افرادی که حجم زیادی از بیت‌کوین را استخراج کرده‌اند این مطالبه را دارند که بتوانند آن را از مکانی منتقل کنند به همین دلیل برای این دسته از افراد که تعداد و حجم استخراج بیت‌کوین توسط آنها معین است، فروش بیت‌کوین در صرافی‌های مجاز صادر شده است.  وی گفت: معاملات بیت‌کوین بر بستر فناوری است و معاملات فیزیکی ندارد بنابراین اصطلاحا دنیای تاریکی است که امکان سوءاستفاده از آن هم وجود دارد و در هفته گذشته در خبرها منتشر شد که یک صرافی زمینه خروج ۲ میلیارد دلار سرمایه را از ترکیه و از طریق رمز ارزها فراهم کرده و پس از انجام معاملات رمز ارز و خروج از کشور حساب صرافی را مسدود کرد و کاربران صرافی در عمل امکان دسترسی به رمزارزهای خود را از دست دادند. فرزانی تصریح کرد: همچنین فناوری اطلاعات مکان فیزیکی ندارد و به هر دلیل ممکن است مشکلاتی به وجود بیاید که از جمله این مشکلات می‌تواند حملات هکری باشد یا آنکه فرد حساب رمز کاربری خود را فراموش کند. وی درباره مزایای معاملات بیت‌کوین در کشور اظهار کرد: البته این امکان مزایایی هم خواهد داشت و شایدیکی از دلایلی که این اجازه داده شده است در کشور بیت‌کوین استخراج شود، محدودیت‌های مبادلات ارزی و پولی از کشور است و از طریق رمزارزها می‌توان برای دورزدن تحریم‌ها، مبادلات مالی و ورود و خروج کالا به کشور با استفاده از این ابزار اقدام کرد. یک کارشناس اقتصادی ضمن بیان اینکه سال گذشته روزانه بالغ بر ۲۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی خلق شد، گفت: در حال حاضر نقدینگی موجود در اقتصاد به سمت بازار رمزارزها و سپرده‌گذاری بلندمدت در بانک‌ها رفته است‌. وحید شقاقی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: اکنون حجم نقدینگی به سمت بازار رمز ارزها و سپرده‌گذاری بلندمدت در سیستم بانکی رفته است. ریشه افزایش قیمت‌ها در بازار دارایی‌ها از رشد نقدینگی حاصل می‌شود.