بلاتکلیفی سهامداران بورسی
تعادل|رقیه ندایی|
وضعیت بازارسرمایه دیگر قابل پیش بینی و بررسی نیست و گره مشکلات آن هر روز عمیق‌تر از روز گذشته می‌شود. تقریبا طی دو روز، دوبند مهم از بسته نجات بازارسرمایه اجرایی شد و در ابتدایی‌ترین بند، بانک مرکزی مجوز تزریق 50میلیون دلار نقدینگی را به بازار سهام صادر کرد و در بخش دوم، دستور ارایه تسهیلات از سوی بانک‌ها به سهامداران و نهادهای مالی برای خرید سهام صادر شد اما؛ هیچ یک از مصوبات و مصوبات پیشین بازار، نتوانست صف‌های فروش را در بازار جمع‌آوری کند. بسیاری از فعالین بازارسهام براین نظرند که سرمایه‌گذاران بورسی در انتظار انتخابات ریاست‌جمهوری هستند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین دلایل بی‌توجهی بازارسرمایه و سهامداران به اجرای سیاست‌های حمایتی و تزریق نقدینگی نزدیک شدن به زمان انتخابات ریاست‌جمهوری است. به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی (بورسی) انتخابات آتی نقش زیادی در تصمیم‌گیری سهامداران داشته و خواهد داشت و تا پیش از مشخص شدن رییس دولت آینده نقدینگی مطلوبی توسط بورس‌بازان به بازار تزریق نخواهد شد. باتوجه به تداخل سیاست در اقتصاد کشور، بازارهای مالی خصوصا بازارسرمایه در طول دوره‌های قبلی و حتی به صورت جهانی نسبت به انتخابات واکنش نشان داده است و مهم‌ترین دلیل این واکنش را می‌توان ابهامات در سیاست‌گذاری توسط دولت‌های آتی دانست.
مهم‌ترین مساله این روزها نامشخص بودن سیاست‌های اقتصادی دولت بعدی است که در مواجهه با برجام، مذاکرات، نرخ دلار، تورم و دیگر مشکلات اقتصادی- سیاسی واجتماعی چگونه واکنش نشان می‌دهد و این موضوع سهامداران و سرمایه‌گذاران بورسی را به حالت تعلیق یا فروشنده درآورده است.
در میان بسیاری از کارشناسان بازارسرمایه می‌گویند که باتوجه به سوابق گذشته دولت‌ها تلاش خواهند کرد که از طریق افزایش عرضه انواع ارز، قیمت آن را کاهش دهند و این موضوع را می‌توان پاشنه آشیل بازارسرمایه دانست. نباید فراموش کرد که قیمت ارز به‌طور مستقیم برروی شاخص و سهام موجود در بازارسهام تاثیر می‌گذارد و ممکن است تک سهم یا یک گروه تا آستانه سقوط در دره عمیق نزول قیمت‌ها پیش ببرد. بنابراین می‌توان گفت که سهامداران در انتظار هستند ما تکلیف مولفه‌های اصلی اقتصادی مشخص شود و تا پیش از تعیین و تکلیف دولت آتی و جایگیری آن نمی‌توان انتظار خاصی از بازارسهام داشت. این گروه از کارشناسان اقتصادی تاکید می‌کنند که سازمان بورس برای تقویت بازار، باید برنامه‌های خود را به پس از انتخابات منتقل می‌کرد و تزریق نقدینگی، تغییر دامنه نوسان، دستور ارایه تسهیلات از سوی بانک‌ها به سهامداران و نهادهای مالی برای خرید سهام و امثال این موارد نمی‌تواند پیش از انتخابات کارساز باشد و باید یک برنامه جامع برای سامان‌دهی سازمان بورس داشت.
یکی از کارشناسان بازارسرمایه درخصوص تاثیر انتخابات بر روی بازارسرمایه می‌گوید: بازارسهام تا زمان انتخابات ریاست‌جمهوری در بلاتکلیفی و ابهام خواهد ماند چراکه؛ بخش عمده‌ای از نامزدهای ریاست‌جمهوری برنامه‌ای درست و جامع برای اقتصاد کشور و بازارسرمایه ندارند. اگر همانند سال‌های گذشته انتخابات به سمت تخریب رقیبان برود، اثر منفی بر روی بازار می‌گذارد و اگر مذاکرات اصولی انجام شود می‌توان به آینده بازارسرمایه امیدوار بود. البته اگر وضعیت ثبت‌نامی‌های انتخابات و رزومه آنها را بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم که انتخابات وضعیت اسفناکی برای بازار پدیدار خواهد ساخت.
به‌طور کلی فرقی ندارد مصوبات بازارسرمایه رییس دولت چه کسی باشد زمانی که مشکلات بازار ریشه‌ای حل نشود و تنها به مسکن‌های موقت دل خوش کرد نمی‌توان به آینده امیدوار بود. چندسالی می‌شود که اقتصاد کشور رشد نداشته آن وقت یک بازار در سال 1399 در زمانی که اقتصاد رشد چندانی نداشته 310 درصد بازدهی می‌دهد؟ مسائل کمی عجیب است، اگر اقتصاد رشد نداشته چگونه بازارسرمایه رشد کرده است؟ اگر اقتصاد رشد کافی داشته چرا در هیچ جای کشور و درمباحث کلان این موضوع لمس نمی‌شود؟
درحال حاضر بی‌اعتمادی در بازار رخنه کرده است و کمبود نقدینگی مشکل چندماهه بورس محسوب می‌شود و بدین‌ترتیب نمی‌توان امید داشت تنها با تزریق50میلیون دلار وضعیت بازار تغییر کند و شاخص سبزپوش شود. مشکل تالارشیشه‌ای باید به صورت اساسی حل شود و با مصوبات دردی از بورس دوا نمی‌شود. از مردادماه سال گذشته تاکنون بازار درگیر تغییر ریاست، مصوبات و اینگونه موارد است و دراصل دیدیم مشکلی از بازار حل نشد و نمی‌شود. مسوولان بورسی باید به یک راهکار اساسی دست یابند و پس از آن با مصوبه، تزریق نقدینگی و امثال این موارد به حل مشکل بازار بپردازند.
اعطای وام به نهادهای مالی
بانک مرکزی بخشنامه اعطای تسهیلات به شرکت‌های کارگزاری، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ را برای اجرا به شبکه بانکی ابلاغ کرد. براساس این بخشنامه؛ از این پس روند ارایه تسهیلات به کارگزاران و نهادهای مالی تسهیل می‌شود. آنطور که بانک مرکزی اعلام کرده از این پس اعطای تسهیلات به شرکت‌های کارگزاری در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط بلامانع بوده و مجموع تسهیلات اعطایی به هر شرکت کارگزاری در سطح کل شبکه بانکی، حداکثر معادل پنج‌برابر حقوق صاحبان سهام شرکت کارگزاری براساس آخرین صورت‌های مالی حسابرسی‌شده است. همچنین اعطای تسهیلات به شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط بلامانع است. برآورد می‌شود با ابلاغ این بخشنامه، جریان ورود نقدینگی از سوی بانک‌ها به بازار سهام در قالب تسهیلات افزایش یابد و این موضوع به تحرک بورس منجر شود.
سال گذشته اجرای این سیاست واعطای اعتبار به سهامداران در وهله اول نقش بسیار زیادی در رشد بورس داشت اما؛ پس از مدتی دیدیم که این تاثیر موقتی بوده و به عقیده بسیاری از کارشناسان بازار این موضوع تنها جو معاملاتی بوده و در سال جاری و این روزها نیز شاهد این جو معاملاتی و پس از آرام شدن اوضاع خواهیم بود.
یکی از کارشناسان اقتصادی دراین خصوص می‌گوید: سازمان بورس به جای حل مشکلات به تکرار مکررات می‌پردازد. خب مگر پیش از این چند و چندین مصوبه در بازار اجرایی نشد، مگر در عمل و در بلندمدت بر روی معاملات و شاخص کل تاثیرگذار بودند؟ کمی خنده‌دار است مشخص نیست سازمان بورس چگونه مشکلات را حل خواهد کرد و حتی مشخص نیست که قرار است چه بلایی سر سرمایه‌های مردم بیایید. باید یک راه‌حل اساسی برای بازارسرمایه یافت و اغلب کارشناسان و مدیران بورسی این راه‌حل را به گوش رییس سازمان بورس رسانده‌اند اما؛ روند مصوبات و تصمیمات بازار با آن چیزی که واقعیت بازار است فرق می‌کند. حال باید منتظر انتخابات ریاست‌جمهوری ماند و دید که این انتخابات و گفت‌وگوهای پیش از آن چه بلایی سر بازار می‌آورد.
بازبینی وضعیت بازار
شاخص کل در بازار بورس در آخرین روز کاری هفته یعنی چهارشنبه، ۲۹ اردیبهشت‌ماه ۱۸ هزار و ۷۴۶ واحد افت داشت که در نهایت این شاخص به رقم یک میلیون و ۱۵۴ هزار واحد رسید. برپایه معاملات این روز بیش از چهار میلیارد و ۷۱۸ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۳۷ هزار و ۴۸۳ میلیارد ریال داد و ستد شد. همچنین شاخص کل (هم‌وزن) با پنج هزار و ۸۳۶ واحد کاهش به ۳۹۶ هزار و ۹۸۱ واحد و شاخص قیمت (هم‌وزن) با سه هزار و ۷۷۸ واحد افت به ۲۵۷ هزار و ۱۱ واحد رسید. شاخص بازار اول ۱۵ هزار و ۶۴۴ واحد و شاخص بازار دوم ۳۱ هزار و ۲۸۸ واحد کاهش داشتند.
حقوقی‌ها در این روز حدود ۵۶۰میلیارد تومان وارد بازار سهام کردند. ارزش کل معاملات خرد دو هزار و ۱۴۰میلیارد تومان بود، اشخاص حقوقی ۴۱درصد یعنی ۸۷۰میلیارد تومان سهام خریدند و مازاد خریدشان ۲۶درصد از کل معاملات شد. بیشترین تزریق پول حقوقی به بازارسهام در سه گروه «بانک‌ها و موسسات اعتباری»، «محصولات شیمیایی» و «سرمایه‌گذاری‌ها» رقم خورد در حالی که برآیند معاملات گروه‌های «خدمات فنی و مهندسی» و «تجارت عمده‌فروشی» به نفع حقیقی‌ها تمام شد. سه نماد «وملل»، «برکت» و «وتجارت» لقب بیشترین افزایش سهام حقوقی را به خود اختصاص دادند، توجه حقیقی‌ها نیز بیشتر به «میدکو»، «فجر» و «رمپنا» معطوف بود. علاوه بر این در بین همه نمادها، گروه دارویی برکت با نماد «برکت» با ۹۴ واحد، فرآوری معدنی اپال کانی پارس با نماد «اپال» با ۸۹ واحد، گروه صنعتی پاکشو با نماد «پاکشو» با ۸۳ واحد، پتروشیمی پارس با نماد «پارس» با ۵۶ واحد، بانک پارسیان با نماد «وپارس» با ۳۵ واحد، توسعه و عمران امید با نماد «ثامید» با ۳۱ واحد، لابراتورسازی دکتر عبیدی با نماد «دعبید» با ۳۰ واحد، تامین سرمایه امین با نماد «امین»، نفت پارس با نماد «شنفت» با ۱۸ واحد و بانک پاسارگاد با نماد «وپاسار» با ۱۶ واحد تاثیر مثبت بر شاخص بورس داشتند.
در مقابل ملی صنایع مس ایران با نماد «فملی» با دو هزار و ۴۹۸ واحد، صنایع پتروشیمی خلیج فارس با نماد «فارس» با یک هزار و ۷۹۲ واحد، پالایش نفت اصفهان با نماد «شپنا» با ۹۸۷ واحد، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی با نماد «شستا» با ۹۲۲ واحد، گروه مپنا با نماد «رمپنا» با ۶۵۹ واحد، ایران خودرو با نماد «خودرو» با ۵۹۵ واحد، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر با نماد «وغدیر» با ۵۹۳ واحد، پالایش نفت تهران با نماد «شتران» با ۵۲۴ واحد، پالایش نفت بندرعباس با نماد «شبندر» با ۴۸۰ واحد و بانک تجارت بانماد «وتجارت» با ۴۷۵ واحد تاثیر منفی را بر شاخص بورس داشتند.
بر پایه این گزارش، گروه دارویی برکت بانماد «برکت»، ملی صنایع مس ایران با نماد «فملی»، توسعه و عمران امید با نماد «ثامید»، فرآوری معدنی کانی پارس با نماد «اپال»، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی با نماد «شستا»، ایران خودرو با نماد «خودرو» و سایپا با نماد «خساپا» در گروه نمادهای پرتراکنش قرار داشتند. گروه بانک‌ها هم در معاملات امروز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه ۷۵۷ میلیون و ۹۸۴ میلیون برگه سهم به ارزش دو هزار و ۷۹۰ میلیارد ریال دادوستد شد.
آخرین وضعیت شاخص فرابورس
در آخرین روزکاری هفته شاخص فرابورس نیز بیش از ۱۷ واحد افزایش داشت و بر روی کانال ۱۷ هزار و ۷۹۰ واحد ثابت ماند. همچنین در این بازار یک میلیارد و ۲۴۶ هزار برگه سهم به ارزش ۱۰۰ هزار و ۴۷۰ میلیارد ریال دادوستد شد.
شرکت هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه بانماد «میدکو»، بیمه پاسارگاد با نماد «بپاس»، شیر پاستوریزه پگاه گیلان با نماد«غگیلا»، صنعتی دوده فام با نماد «شصدف»، فولاد هرمزگان جنوب با نماد«هرمز»، تولیدات پتروشیمی قائد بصیر با نماد «شبصیر» و گسترش صنایع روی ایران با نماد «فگستر» تاثیر مثبت بر شاخص این بازار داشتند.
در مقابل «پتروشیمی زاگرس»، «سنگ آهن گهرزمین»، «سهامی ذوب‌آهن اصفهان»، «سهامی ذوب آهن اصفهان»، «اعتباری ملل»، «سیمان ساوه»، «پتروشیمی مارون»، «شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین» و «توسعه مولد نیروگاهی جهرم» تاثیر منفی بر شاخص فرابورس داشتند. روز چهارشنبه افزایش سهام حقیقی‌ها در ۱۱نماد و افزایش سهام حقوقی‌ها در ۱۱۴نماد به بیش از یک میلیارد تومان رسید که جمع تغییر مالکیت دسته اول ۶۰میلیارد تومان و تغییر مالکیت دسته دوم ۵۸۰میلیارد تومان بود. آخرین قیمت ۱۷نماد حداقل سه درصد نسبت به قیمت روز قبل آنها افزایش یافته و ۳۹۶نماد با کاهش بیش از سه درصدی قیمت همراه بوده‌اند.
کاهش ارزش سهام عدالت
در پایان معاملات آخرین روزکاری بازار سرمایه، ارزش سهام عدالت درمقایسه با روز گذشته، ۲.۲درصد کاهش یافت و ارزش سبد ۵۳۲هزار تومانی و یک میلیون تومانی سهام عدالت به ترتیب به ۱۰ میلیون و ۷۹۷هزار تومان و ۲۰ میلیون و ۳۳۷هزار تومان رسید. با احتساب این موضوع، ارزش ۶۰درصد قابل فروش سبد ۵۳۲هزار تومانی سهام عدالت به ۶ میلیون و ۴۷۸هزار تومان رسیده است.
