وقتی برق میرود؛ نه آنتن موبایل هست، نه اینترنت!
به دنبال خاموشی و قطعی شبکه برق در مناطق مختلف، ارتباط کاربران تلفن همراه نیز در مناطقی از تهران قطع میشود و حتی در برخی موارد سرویس اینترنت خانگی نیز با اختلال مواجه میشود. دلیل قطع اینترنت سیار به باتریهای آنتنهای BTS در کشور برمیگردد که درصد قابل توجهی از آنها دارای باتریهای فاسد و از دور خارج شده هستند؛ همچنین دور بودن مراکز مخابراتی و مدت زمانی که برای برقراری اینترنت ثابت لازم است از دلایل اختلال در اینترنت خانگی است.
افزایش مصرف برق در این روزهای گرم، منجر به قطعیهای مکرر در شهرهای مختلف کشور شده و این موضوع، قطعی آنتنهای موبایل و اینترنت را هم به دنبال داشته است. در شرایطی که به دلیل ادامه فرآیند دورکاری در برخی ادارات و برگزاری آزمونهای آنلاین پایان ترم دانشآموزان و دانشجویان، استفاده از اینترنت ضرورت دارد، قطعی اینترنت هم دردسرساز شده است. بر اساس آخرین آمار سرعت رشد مصرف برق در کشور افسارگسیخته شده و طی روزهای اخیر، شاهد ثبت پیکهای مصرف برق به مقادیری هستیم که در زمان مشابه سالهای گذشته بیسابقه بودهاند. طبق آمار رسمی شرکت مدیریت شبکه برق ایران در روز بیست و نهم اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ مصرف برق در پیک روزانه به ۵۳ هزار و ۷۵۹ مگاوات رسید. این در حالی است که پیک مصرف برق در روز مشابه سال قبل، ۴۵ هزار و ۲۷۰ مگاوات بود. این موضوع منجر به خاموشیهای برنامهریزیشده در برخی استانها شده است. باتریهای سایتهای BTS، وظیفه تابآوری برای تامین برق تجهیزات و آنتن را دارند که البته تابآوری سایتها به بازه دو تا چهار ساعته محدود است و اگر قطعی برق ادامه پیدا کند، این سایتها هم خاموش میشوند. با افزایش مصرف برق و بروز قطعی، باتری سایتهای BTS برق لازم را برای آنتن اپراتورها تامین میکند و اکثر سایتها هم میتوانند در بازه چند ساعته قطعی برق، پاسخگو باشند، اما شارژ باتری بعضی از سایتها ممکن است زودتر از وصل شدن برق تمام شود که قطعی آنتن و اینترنت موبایل را هم به دنبال خواهد داشت.
شبکه تلفن همراه برای سرویسدهی
به برق نیاز دارد
شبکه تلفن همراه برای سرویسدهی به برق نیاز دارد. اتصال مردم به شبکه تلفن همراه از آنتنهای BTS یا همان دکلهای تلفن همراه که در سطح شهر دیده میشود انجام میشود. برق آنتنها از طریق برق شهری تامین میشود و شبکه برق اختصاصی در کنار این آنتنها وجود ندارد، اپراتورها برای تامین برق این آنتنها تعرفه متفاوتی برای برق و اشتراک آن پرداخت میکنند و حتی برخی از آنها کنتوری ندارند و یک نرخ ثابت را پرداخت میکنند. آرش کریم بیگی، مدیرعامل یکی از اپراتورهای موبایل میگوید در ایران شبکه زیرساخت برق اختصاصی نیز برای این آنتنها در هیچ مکانی حتی مثل آنتنهای کنار بیمارستانها وجود ندارد. او دلیل عدم وجود چنین زیرساختی را چنین شرح میدهد: «در دنیا اپراتورهای مختلف برق وجود دارند که با خدمات مختلف و نرخهای مختلف به اپراتورها برق میدهند ولی در ایران توزیع شبکه برق در دست دولت است. در واقع برای اپراتورها توجیهی ندارد که خودشان بروند نیروگاه بزنند هرچند در آنتنهای بین شهری که شبکه برق و کابل کشی وجود ندارد بسیاری از اپراتورها حتی جاده میکشند و یک منبع برق هم تعبیه میکنند تا آنتنها به برق دست پیدا کنند.» کریمبیگی میگوید که اگر اپراتورها خودشان برای آنتنها مولد برق درست کنند باید تعرفههایشان را تغییر دهند و از همین رو چنین کاری نمیکنند. او در پاسخ به این پرسش که چرا آنتنها که قاعدتا دارای باتری هستند پس از قطعی برق به مشکل میخورند به دیجیاتو میگوید: «دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد که عمده آنها به این شرح است: نبود باتری برای آنتنها، فاسد بودن باتری و عدم تعویض باتری طی سالها و همچنین سرقت باتریها که از قدیمیترین جرمهایی است که در اپراتورهای مخابراتی وجود دارد. سرقت باتری در آنتنهای بین شهری بیشتر رایج است. در بسیاری از این موارد بیانصافی پیمانکار باعث میشود که باتریها مستهلک شوند.»
گاهی خدمات Voice هم
در تمامی اپراتورها قطع میشود
برخی اپراتورها برای کاهش مصرف باتری آنتنها در حین رفتن برق، تکنولوژی 4G یا 3G را روی آنتنها خاموش میکنند تا بتوانند در فرکانس پایینتر خدمات ارایه دهند و مردم لااقل خدمات Voice را دریافت بگیرند. کریمبیگی میگوید ممکن است گاهی خدمات Voice هم در تمامی اپراتورها برای لحظهای قطع شود: «البته اگر در حال مکالمه باشید و مثلا در خیابان در حرکت باشید، ممکن است از یک منطقه که برق داشته وارد جایی شوید که برق قطع شده و در تکنولوژی ما امکان سوییچ Voice نداریم و این خدمت هم در لحظه قطع میشود تا دوباره گوشی به آنتنی وصل شود که خدمات ارایه میکند.» آنطور که کریمبیگی میگوید قطعی برق میتواند در مناطقی که برق دارند هم اختلال به وجود بیاورد و باعث شود به شبکه فشار بیاید. او برای تشریح این موضوع مثالی میزند تا کاملا شفاف بتواند آن را توضیح دهد: «اگر برق شهرک غرب برود، مشترکینی که در نوار مرزی مناطق قطع شده برق هستند با وجود اینکه آنتنهای موبایل در منطقهشان شاید قطع باشد اما میتوانند به آنتنهای نقاط همجوار وصل شوند و این مساله فشار زیادی را به آن مناطقی که هنوز برق دارند وارد میکند.این موضوع خدمت رسانی در این مناطق که برق دارند را هم با مشکل مواجه میکند.» ناگفته نماند که این بحث فقط مربوط به اینترنت سیار نیست؛ ممکن است برق وصل شود اما اینترنت ADSL منازل با اختلال مواجه شده باشد، دلیل این موضوع نیز به فاصله مرکز مخابراتی مربوط است که پوشش منطقه جغرافیایی متفاوتی را ارایه میکند؛ به عنوان مثال منزلی در بالای منطقه گیشا قرار دارد اما مرکز مخابراتی در پایین این خیابان است که برق ندارد؛ در این حالت هم اینترنت ثابت و هم حتی تلفن ثابت سرویسی ارایه نمیدهد چرا که ممکن است قطعی برقی فقط منطقه پایینی را دربرگرفته باشد. همچنین باید گفت در گاهی موارد با آمدن برق به مرکز مخابراتی هم روند اتصال دوباره اینترنت ADSL زمانبر میشود و از همین رو این امکان وجود دارد تا نیم ساعت بعد از اتصال برق هم خدمات اینترنت ثابت با مشکل مواجه باشد.
حین قطع شدن برق، آنتنهای منطقه
از کار میافتند
روحالله میر معینی کارشناس فنی مخابرات در گفتوگو با دیجیاتو میگوید که در حین قطع شدن برق، آنتنهای منطقه نیز از کار میافتند و مشترک ممکن است به آنتنی دورتر وصل شود که خدمات متفاوتی ارایه میکند و از همین رو کیفیت اینترنت شبکهاش با اختلال مواجه میشود. او در پاسخ به این پرسش که باتریهای آنتنها باید چگونه کار کنند، میگوید: «برای سایتهایی که ظرفیتی هستند و اینترنت را به یک منطقه کوچک مثل پاساژ ارایه میدهد باتریهایشان برای دو ساعت طراحی شده اما در بهترین حالت یک ساعت ارایه میکنند. در سایتهای چتری که محیط بزرگتری را پوشش میدهند باتریهایشان تا ۴ ساعت بعد از قطع برق سرویس ارایه میدهند که در بهترین حالت بین دو تا سه ساعت برق ارایه میکنند. درواقع اگر در یک منطقه برق بیشتر از سه ساعت قطع شود، امکان قطعی کامل شبکه در آن منطقه وجود دارد. سایتهایی که Transmission هستند و ارتباط دیگر سایتها را با همدیگر برقرار میکنند نیز باتریها ۸ ساعته طراحی میشوند اما در خیلی موارد این بازدهی را ندارند.» او در پاسخ به این پرسش که اپراتور چه کاری میتواند بکند تا این مشکلات کمتر شود، میگوید: «اپراتور باید از وجود باتریها و سالم بودنشان اطمینان حاصل پیدا کند. گاهی مواقع باتریها آنقدر در انبار میمانند که از ابتدا به صورت خراب نصب میشوند اما از این موارد مهمتر، اپراتور باید از برنامه دقیق قطعی برق آگاه باشد تا بتواند با ژنراتورهای سیار یا تعویض باتریها برنامهریزی درستی انجام دهد. زمانی که کسی از برنامه قطعی برق ندارد و دایما گزینههای ساعات احتمالی اعلام میشود، این مشکلات پیش میآید. در حال حاضر برخی از شرکتهای ارایهدهنده اینترنت وانتهایی سیار دارند که به محض رفتن برق در یک منطقه به آن منطقه اعزام میشوند.»
قطعی برق، دلیل اختلالات
ارتباطات مخابراتی است
محمدرضا بیدخام، مدیرکل ارتباطات و امور بینالملل شرکت مخابرات ایران، گفت: دلیل اصلی اختلالات اخیر در حوزه ارتباطات مخابراتی قطع برق متوالی و روزانه در مناطق مختلف کشور است که علیرغم پیشبینیهای انجامشده متاسفانه شاهد اختلالات ارتباطات مخابراتی چند ساعته در برخی از مناطق مخابراتی هستیم. وی ادامه داد: با توجه به عدم سرمایهگذاری مطلوب در خرید و نوسازی تجهیزاتی نظیر دیزل ژنراتورهای برق به علت نبود منابع مالی مورد نیاز در مواقع قطع برق شاهد اختلالات ارتباطی در برخی مناطق هستیم که این نکته از قبل به اطلاع مراجع ذیصلاح حاکمیتی رسیده است. مدیرکل ارتباطات و امور بینالملل شرکت مخابرات ایران با تاکید بر منطقی شدن تعرفههای مخابراتی گفت: برای ارایه خدمات و نوسازی و بازسازی تجهیزات مخابراتی با ترمیم شدن تعرفههای مخابراتی و حمایت دستگاههای حاکمیتی میتوان توسعه و بهینهسازی تجهیزات مخابراتی را انجام داد. بیدخام یکی از دلایل افزایش تماسها با سامانه ۲۰۲۰ را در روزهای اخیر خارج شدن مودمهای خانگی از مدار بهعلت قطع برق دانست و گفت این امر مشکلات زیادی را برای مشتریان به وجود آورده است. همچنین جمال هادیان، مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، گفته بود: قطعی برق باعث خاموشی بیش از ۲۰۰۰ دکل مخابراتی اپراتورها در سراسر کشور شده است. هر دکل فقط تا دو ساعت توان تأمین برق را دارد؛ وقتی خاموشی سه ساعته شد، خاموشی تجهیزات اجتنابناپذیر است. ضمن تعامل با وزارت نیرو و با همکاری اپراتورها، مشکل به زودی حل خواهد شد.
تکلیف اپراتورها برای مقابله با
اختلالات ارتباطی هنگام قطعی برق
در عین حال، مجید حقی معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری اعلام کرد: در پی قطعیهای برق در سراسر کشور و اختلال در شبکه ارتباطی، اپراتورهای سیار ملزم شدهاند امکانات دیزل ژنراتور و باتریهای پشتیبان برای تامین برق هاب سایتها و سایتهای BTS را تقویت کرده و در صورت نیاز، کمبود یا اختلال در باتریها را رفع کنند. با تاکید وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، ادارات کل ICT در استانها نیز باید با بازدید و بررسی میدانی سایتها، در صورت وجود مشکل در تجهیزات پشتیبانی برق، هماهنگی لازم را برای رفع آن انجام دهند. وی درباره تعامل با وزارت نیرو برای رفع مشکلات ناشی از قطعی برق گفت: از وزارت نیرو و شرکت توانیر درخواست کردیم در صورت امکان، قطعی برق به حداقل رسیده و در طول یک روز چند بار تکرار نشود. همچنین برنامه زمانبندی قطعی برق بهطور شفاف اعلام شود تا اپراتورها متناسب با آن برنامهریزیهای لازم را برای مدیریت و تامین برق سایتها و پایداری ارتباطات انجام دهند. معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری با بیان اینکه زمان شارژ مجدد باتریهای پشتیبان برق پس از تخلیه شارژ، نسبتا طولانی (حدود ۱۰ تا ۱۵ ساعت) است، تاکید کرد: با توجه به اینکه تجهیزات یکسوکنندههای اپراتورها هم برق سایتها را تامین میکند و هم شارژینگ باتری را انجام میدهد، به همین دلیل اگر قطعیهای برق به تناوب و در بازههای زمانی کوتاه اتفاق بیفتد، تجهیزات پشتیبان برق سایتها نیز برای رفع مشکل کافی نیستند، به همین دلیل لازم است شرکت توانیر در تصمیمگیری برنامه زمانبندی قطعی برق، محدودیتهای تکنولوژی تجهیزات را در نظر بگیرد. حقی تصریح کرد: ضرورت استفاده از خنککنندهها بهویژه در مناطق گرمسیر بهعلت بالا بودن دمای هوا نیاز دیگر اپراتورهاست که مستقیما توسط شبکه اصلی برق تامین میشود و از طریق باتریها هم قابل جبران نیست.