جزییات طلب دولت از بانک مرکزی
روزدوشنبه سازمان برنامه و بودجه طی نشستی خبری به ارایه گزارشی از جریان بودجه و اقتصاد ایران در سالهای اخیر پرداخت که در این نشست مسوولان مربوطه از جمله محمد کردبچه، مشاور سازمان برنامه و بودجه و همچنین حمید پورمحمدی، معاون امور اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه حضور داشتند.معاون امور اقتصادی سازمان برنامه و بودجه در این جلسه گفت: دولت به دلیل ملاحظات تحریمی، پول نفت و هدفمندی یارانهها را از بانک مرکزی دریافت نکرد، و همچنان این مبالغ نزد بانک مرکزی قرار دارد.پورمحمدی، معاون امور اقتصادی سازمان برنامه و بودجه کشور در خصوص موضوع طلب دولت از بانک مرکزی و اظهارات رییس کل بانک مرکزی در خصوص بدهی دولت به این بانک گفت: دولت برای استفاده از منابع بانک مرکزی، دو راه دارد. اول آنکه بانک مرکزی ارز در بازار عرضه نکرده و پول آن را به دولت بدهد و دیگر آنکه قرض بگیرد، در این شرایط خالص داراییهای دولت نزد بانک مرکزی افزایش پیدا میکند. اینکه دکتر همتی میگوید دولت بدهکار است، به ترازنامه بانک مرکزی استناد میکند.
دولت برای تجمیع سپردههای خود، خرانهداری واحد ایجاد کرد و همه حسابهای دولت نزد بانک است. در برج 6، ترازنامه بانک مرکزی مثبت بود. در سه ماهه بعدی، مقداری دولت به بانک مرکزی بدهکار شد. اما بررسی سپردههای دولت که نزد بانک مرکزی است، نشان میدهد ترازنامه مثبت است.پورمحمدی معتقد است، دولت به دلیل ملاحظات تحریمی، آن بخش از پول نفت و هدفمندی یارانهها و صندوق توسعه ملی را که ارز آن توسط بانک مرکزی به فروش نرفته بود را از بانک مرکزی دریافت نکرد، از طرف دیگر با سازوکار تمرکز وجوه دولتی نزد خزانه در طول سال بعضا سپردههای دولت نزد بانک مرکزی بیشتر از بدهی دولت به این بانک میشد و به عبارت دیگر میزان خالص بدهی دولت به بانک مرکزی نیز در بعضی از فصول کاهش پیدا میکرد مثلا در ماه ششم سال ٩٩ میزان بدهی دولت به بانک مرکزی حدود 120 هزار میلیارد تومان بود در همان زمان میزان سپردههای دولت نزد بانک مرکزی حدود 136 هزار میلیارد تومان بود یعنی خالص بدهی دولت به بانک مرکزی منفی بود یا اینکه بابت منابع بودجه از محل صندوق توسعه ملی فقط حدود 40 درصد ریال آن دریافت شد چون بانک مرکزی امکان فروش این ارز را نداشت. همینطور در مورد وجوه حاصل از صادرات نفت یا فراوردههای نفتی که بخش قابل توجهی از این منابع ارزی چون در بازار به فروش نرسیدند به عنوان طلب دولت از بانک مرکزی باقی مانده است.معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه با اشاره به فشارهای ناشی از تحریمها و کاهش منابع ارزی و تحت تاثیر قرار گرفتن نرخ ارز گفت که در این شرایط برای حمایت از معیشت مردم به پرداخت ارز ۴۲۰۰ با وجود تمامی انتقادات ادامه دادیم، در حالی که متضرر اصلی آن دولت است و میتوانست گرانتر حتی تا ۲۳ هزار تومان بفروشد و کسری بودجه را جبران کند ولی این کار را نکردیم.
نمیگویم اوضاع خوب است
اما از بحران عبور کردیم
این مقام مسوول در سازمان برنامه و بودجه با اعلام وضعیت فعلی اقتصاد و آنچه که از رشد اقتصادی مشخص میشود، اظهار کرد: پیشبینیها در سال گذشته از بانک جهانی گرفته تا صندوق بینالمللی پول، سازمان برنامه و بودجه، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی و بانک مرکزی نشاندهنده رشد اقتصادی منفی ایران بود بهطوری که بین منفی پنج تا منفی۱۱ درصد هم برآورد میشد، اما به هر صورت به هر نحوی مدیریت شد که تا پایان سال گزارش بانک مرکزی بیانگر رشد مثبت دو درصد بود.وی با تاکید بر اینکه من به هیچ عنوان نمیخواهم بگویم که اکنون در اوضاع مناسبی قرار داریم و معیشت مردم تامین شده یا شرایط ایدهآل است، یادآور شد: با تمام سختیها و مشکلاتی که در سال گذشته داشتیم و تمام پیش بینیهای بدی که برایمان وجود داشت توانستیم از شرایط نامطلوب و بحرانی عبور کنیم.
صادرات۲.۶ میلیون بشکهای نفت داشتیم
معاون اقتصادی و امور هماهنگی سازمان برنامه و بودجه با اشاره به ویژه بودن سال ۱۳۹۹ به عنوان سالی ویژه گفت که با توجه به حداکثری بودن تحریمها و شیوع کرونا، عملا اقتصاد و بودجه کشور با تکانههای شدیدی مواجه شد که تجربهای منحصر به فرد برای کشور ایجاد کرد. وی در ادامه به جریان مدیریت کشور در سال ۱۳۹۹ پرداخت و جریان ارزی را تشریح کرد.پورمحمدی با اشاره به اینکه سال گذشته سال پایانی دولت ترامپ بود و از این نظر فشارهای زیادی را تحمیل کرد تا ایران را منعطف کند و برگ برندهای برای خود باشد، اضافه کرد: جریان به گونهای بود که برخی تحریمها برای بار چندم اعمال میشد و در این بین وضعیت منابع ارزی ما با توجه به تحریمهای شدید نفتی بهطور قابل توجهی کاهش یافت چه در بخش درآمدهای نفتی دولت و چه صادرات از طریق بخش خصوصی و در این حالت امکان صادرات نفت و کالا بسیار تحت تاثیر قرار داشت.
سال۹۹ پیشنهاد نفت ۵ دلاری داشتیم
وی اظهار کرد: این در حالی است که از سال ۱۳۹۴ نرخ ارز تا حدودی در مسیر باثبات حرکت کرده، اما ترامپ در سال ۱۳۹۷ از برجام خارج شد و فشار تحریمها شدت گرفت روند صعودی نرخ ارز آغاز شد و قیمت به اوج رسید و تا سال گذشته به ۳۰ هزار تومان هم افزایشیافت در حالی که ما در اردیبهشتماه۱۳۹۸ تا ۲.۶ میلیون بشکه نفت میفروختیم اما به تدریج تمام نفت و کشتیهای ما تحریم شده و به طبع آن با عدم دسترسی به منابع ارزی نرخ ارز بالا رفت. به گفته وی، شرایط صادرات و فروش نفت به نحوی پیش رفته بود که حتی در مقاطعی گازوئیل ۴۶ سنتی به ۱۶ سنت کاهش یافته بود و پیشنهاد فروش نفت به پنج دلار هم رسیده بود. این در حالی است که در سال گذشته تامین بودجه از نفت حدود دو درصد و در حد ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار بوده است.
بازار سرمایه هم دچار مشکل شد
معاون اقتصادی و امور هماهنگی سازمان برنامه و بودجه در ادامه به بازارها و محلهای تحت تاثیر قیمت ارز اشاره کرد و گفت: یکی از بازارهای موثر از افزایش قیمت ارز، بازار سرمایه بود و دچار مشکلاتی شد به هرحال بازار سرمایه خود را با افزایش نرخ ارز هماهنگ کرد بهطوری که شاخص بهشدت بالا رفت چرا که فعالان بازار و صاحبان شرکتها با افزایش نرخ ارز ارزش شرکتهای خود را نیز بالا بردند. وی اضافه کرد: از سویی دیگر در بازار بین بانکی نرخ بهره حدود هفت تا هشت درصد بود که این منابع به سمت بازار سرمایه رفت در عین حال که فروش اوراق مالی دولت که با نرخ حدود ۱۴ درصد انجام میشد در این جریان به بالای۲۰ درصد رسید و در مجموع بازار سرمایه را متلاطم کرد.
واردات کالا گران شد
پورمحمدی در بخش دیگری از اظهارات خود به تحت تاثیر قرار گرفتن حوزه واردات کالا از افزایش قیمت ارز اشاره کرد و گفت: به هر صورت با افزایش نرخ ارز واردات کالا نیز با افزایش قیمت مواجه بود اما از سوی دیگر افرادی که تولید داخل هم داشتند به تدریج شروع به هماهنگی تولید خود با نرخ کالا با قیمت روز ارز کردند و به نوعی با تورم انتظاری منطبق شدند، بنابراین ما در کنار افزایش کالاهای اساسی افزایش کالای داخلی را هم داشتیم که بهشدت بازار داخل را متلاطم کرد.