روحانی: استخراج رمز ارزها تا پایان شهریور ممنوع

استخراج رمزارز تا پایان شهریور ماه حتی برای کسانی که مجوز فعالیت دارند با دستور مستقیم رییس‌جمهوری ممنوع شد، در این صورت دوره خاموشی تعیین‌شده برای استخراج‌کنندگان رمزارز به ۱۲۰ روز می‌رسد. رییس‌جمهوری در حالی فعالیت استخراج رمزارزها را تا پایان شهریورماه ممنوع اعلام کرد که با وجود اظهارنظرهای مسوولان حوزه انرژی درخصوص سهم استخراج در خاموشی‌های کشور، مسوولان حوزه بلاک‌چین و رمرزارز معتقدند این میزان استخراج نمی‌تواند نقش زیادی در خاموشی‌ها داشته باشد. یکی از مسائلی که در طول روزها و هفته‌های گذشته به عنوان یکی از مقصران قطعی برق از آن یاد شده، استخراج رمزارزها و افزایش بار شبکه به دلیل فعالیت ماینرهاست. به همین دلیل حسن روحانی رییس‌جمهوری در جلسه روز گذشته هیات دولت به صورت صریح اعلام کرد که تا پایان شهریور ماه و گذر از پیک مصرف برق استخراج رمزارز ممنوع است. طبق مقررات تامین برق مراکز استخراج رمزارز، استفاده از انرژی برق شبکه برای استخراج رمزارزها در اوج بحران به‌منظور مدیریت مصرف برق ممنوع است حداقل زمان خاموشی کامل مزارع طبق مصوبه دولت ۳۰۰ ساعت است و در دوره محدودیت‌دار نیز که تقریبا ۱۱۲ روز از سال را شامل می‌شود بهای هر کیلووات ساعت انرژی برق با ضریب ۲ محاسبه می‌شود.

 اما با این دستور رییس‌جمهوری خاموشی کامل از ۱۳ روز که حداقل زمان تعیین‌شده در مصوبه بود به تقریبا ۱۲۰ روز افزایش یافت. حسن روحانی گفت: «اتا پایان شهریور فعالیت‌های استخراج رمزارز باید تعطیل شود و هرکس که در این حوزه کار می‌کند، حتی کسانی که پیش از این مجوز داشته‌اند، غیرمجاز هستند.» طبق گفته او مشکل اصلی استخراج قانونی نیست چرا که استخراج قانونی فقط ۳۰۰ مگاوات برق مصرف می‌کند این در حالی است که برآورد می‌شود استخراج غیرقانونی در حدود ۲۰۰۰ مگاوات مصرف برق را به خود اختصاص داده است.

 در شرایطی رییس‌جمهور دستور به خاموشی دستگاه‌های استخراج رمزارز می‌دهد که مزارع استخراج رمزارز که به صورت قانونی و با مجوز رسمی فعالیت می‌کنند دستگاه‌های خود را خاموش کرده‌اند. هر چند رییس‌جمهوری تاکید می‌کند که مصرف برق از سوی استخراج‌کنندگان غیرقانونی در حدود ۲ هزار مگاوات است اما نمایندگان مجلس مصرف قانونی و غیرقانونی را در حدود ۷۰۰ مگاوات برآورد کرده‌اند که تقریبا یک درصد برق تولید کشور است اما مدیرعامل توانیر نیز پیش از این میزان مصرف غیرمجاز برای استخراج رمزارز را تقریبا ۲۰۰۰ مگاوات اعلام کرده بود.

  سهم استخراج غیررسمی رمزارزها 

چقدر است؟

بر اساس گزارش‌های وزارت صمت، استخراج جهانی سالانه بیت‌کوین ۳۲۴ هزار معادل ۱۱.۹ میلیارد دلار است که برآورد می‌شود استخراج فعلی این رمزارز به صورت غیر رسمی در ایران سالانه حدود ۴ تا ۶ درصد تولید جهانی، یعنی حدود ۱۹ هزار و ۵۰۰ بیت‌کوین باشد. وزارت صمت اعلام کرده که تاکنون ۳۳۲۷ جواز تاسیس در زمینه استخراج رمزارز صادر شده که ۲۴۷۷ مورد از آنها معتبر است و مابقی باطل شده است. البته بر اساس این گزارش اکثر مجوزها فاقد پیشرفت فیزیکی بوده و فقط ۹۹ طرح بالای پنج درصد پیشرفت داشته‌اند. مجموع ظرفیت جوازهای تاسیس صادرشده ۵۳ میلیون تراهش‌بر‌ثانیه (واحد محاسبات استخراج)، معادل تقاضای ۱۹۰۵ مگاوات است و ظرفیت استخراج کل دنیا نیز ۱۷۷ میلیون تراهش‌برثانیه است. از آن‌ جایی که جواز تاسیس برای دوره آماده‌سازی زیرساخت‌ها صادر می‌شود و دارنده جواز تاسیس حق تولید رمزارز ندارد، می‌توان گفت در صورت به بهره‌برداری رسیدن این مجوزها معادل ۲۹ درصد ظرفیت دنیا، در ایران رمزارز استخراج خواهد شد. بعد از پایان آماده‌سازی زیرساخت‌ها جواز تاسیس باطل و برای واحدهای آماده به تولید، پروانه بهره‌برداری صادر می‌شود. در این زمینه نیز تاکنون ۱۰۵ مورد ثبت‌نام برای صدور پروانه بهره‌برداری انجام شده که از میان آنها تنها ۲۵ مورد موفق به دریافت پروانه بهره‌برداری شده‌اند. مجموع ظرفیت پروانه‌های بهره‌برداری صادرشده نیز دو میلیون و ۹۴۰ هزار تراهش‌بر‌ثانیه معادل تقاضای ۱۹۱ مگاوات است که قابلیت تولید ۴۳۹ بیت‌کوین در ماه (۵۲۶۸ عدد در سال) را دارد. از طرف دیگر با در نظر گرفتن اینکه ظرفیت استخراج کل دنیا نیز ۱۷۷ میلیون تراهش‌بر‌ثانیه است، می‌توان گفت در حال حاضر برای تولید معادل ۱.۶ درصد از ظرفیت استخراج جهانی رمزارز در ایران مجوز فعالیت وجود دارد.

  واحدهای مجوزدار چند درصد برق کشور را مصرف می‌کنند؟

این گزارش نشان می‌دهد بیشترین جواز تاسیس در استان‌های زنجان با ۲۸۲، آذربایجان غربی با ۲۵۴ و فارس با ۲۳۳ مجوز و بیشترین پروانه بهره‌برداری به البرز با ۴، منطقه ویژه اقتصادی، آذربایجان شرقی و مازندران با سه و گلستان و قزوین با دو مجوز اختصاص یافته است. کل برق نصب‌شده در کشور ۸۶ هزار مگاوات و ظرفیت در دسترس کشور ۵۶ هزار مگاوات است. بنابراین اگر اکنون همه واحدهای دارای پروانه بهره‌برداری با ظرفیت کامل خود مشغول به فعالیت باشند، یعنی ۱۹۱ مگاوات برق مصرف کنند، استفاده آنها معادل ۰.۳۴ درصد کل برق نصب‌شده در کشور خواهد بود. اما اگر همه واحدهای دارای جواز تاسیس در آینده به تولید برسند، ۱۹۰۵ مگاوات معادل، معادل ۳.۴ درصد کل برق نصب‌شده در کشور استفاده خواهند کرد. 

  سهم بیت‌کوین از رمزارزهای جهان

در این گزارش به وضعیت رمز ارزها در جهان و ایران هم پرداخته شده که بر اساس آن ارزش کل بازار رمزارز در دنیا ۱۵۷۳ میلیارد دلار، گردش روزانه آن ۲۲۵ میلیارد دلار و تعداد رمزارزهای جهانی ۱۰ هزار و ۳۰ عدد عنوان شده که سهم بیت‌کوین از کل این بازار ۴۴.۷ درصد است. همچنین میزان استخراج سالانه بیت‌کوین در دنیا ۳۲۴هزار معادل ۱۱.۹ میلیارد دلار و ظرفیت استخراج سالانه این رمزارز در ایران در صورت تبدیل به پروانه بهره‌برداری ۲۴ هزار، معادل ۸۹۰ میلیون دلار، معادل ۱۳ درصد ارزش کل دنیا تخمین زده شده است. همچنین در این گزارش آمده که بر اساس اعلام وزارت نیرو با ۲۱ بنگاه به میزان ۳۱۰ مگاوات قرارداد منعقد شده که ۷ واحد از آنها در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی مستقر هستند و حدود ۰.۵ درصد از ظرفیت برق در دسترس کشور را استفاده می‌کنند. در این محاسبات، نرخ هر بیت‌کوین ۳۷ هزار دلار در نظر گرفته شده است. در این گزارش برآورد شده در حال حاضر استخراج غیررسمی بیت‌کوین در ایران چهار تا شش درصد تولید جهانی یعنی ۱۹ هزار و ۵۰۰ بیت‌کوین معادل ۷۲۰ میلیون دلار باشد. برای بررسی وضعیت مصرف برق واحدهای غیرمجاز باید میزان مصرف برق هر بیت‌کوین را داشته باشیم. محمدرضا شرفی، رییس کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران، با محاسبات به‌روز گفت که مصرف برق هر بیت‌کوین با دستگاه آنتماینر اس ناین ۳۵۶ مگاوات (۰.۶ درصد ظرفیت برق در دسترس کشور) و با با دستگاه اینوسیلیکون تی تو تی Innosilicon T۲T، حدود ۳۰۶ مگاوات (۰.۵ درصد ظرفیت در دسترس کشور) است. بر این اساس بر اساس برآورد تولید سالانه ۱۹ هزار و ۵۰۰ بیت‌کوین به‌طور غیررسمی، می‌توان فرض کرد که روزانه حدود ۵۳ و هر ساعت حدودا ۲ بیت‌کوین در کشور به صورت غیررسمی تولید می‌شود که مصرف آن در بیشترین حالت با در نظر گرفتن دستگاه آنتماینر اس ناین، معادل ۷۱۲ مگاوات یعنی حدود ۱.۳ درصد ظرفیت برق در دسترس کشور است. از طرف دیگر در گزارش وزارت صمت ذکر شده نیاز برق پروانه‌های بهره‌برداری صادر شده تاکنون که ظرفیت تولید ۵۲۶۸ بیتکوین در سال را دارند، ۱۹۱ مگاوات است. بنابراین می‌توان تخمین زد که مصرف برق ۱۹ هزار و ۵۰۰ بیتکوین به صورت غیررسمی تقریبا ۳.۷ برابر این مقدار یعنی ۷۰۷ مگاوات است که معادل ۱.۲ درصد ظرفیت برق نصب شده در کشور است.

  نباید در سهم استخراج در خاموشی‌ها

 اغراق کرد

پیش از این نیز حمیدرضا صالحی، رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، در پاسخ به اینکه چه سهمی از خاموشی‌ها را می‌توان به استخراج‌کنندگان رمزارز نسبت داد؟ گفت: در میان عوامل کوتاه‌مدت قطعا می‌توان سهمی را به استخراج رمزارزها اختصاص داد اما میزان این سهم بسیار محدود است. بر اساس اعلام توانیر میزان بار مصرفی استخراج‌کنندگان رمزارز عددی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ مگاوات است که بخشی از آن را مجازها و بخشی را غیرمجازها تشکیل می‌دهند. حتی اگر اینطور محاسبه کنیم که برخی ماینرها کشف نشده و مثلا مصرف آنها به ۱۰۰۰ مگاوات نیز می‌رسد، باز هم در مقایسه با کمبود ۹۰۰۰ مگاواتی در شبکه نمی‌توان سهم اصلی را به آنها داد. وزارت نیرو اعلام کرده که فعالیت ماینرهای مجاز را متوقف کرده است اما با این وجود کمبودها جبران نمی‌شود و از این رو باید به آنها سهمی داد اما نباید در این سهم اغراق کرد.