تکمیل زنجیره فولاد در بورس کالا

تعادل|رقیه ندایی

از روزهای پایانی سال 1398 تاکنون دخالت‌ها در بازار سرمایه به بالاترین حد خود رسیده و این دخالت‌ها تنها شامل بورس نبود و قیمت‌گذاری دستوری برخی از محصولات به بورس کالا رسیده بود که این روزها با اجماع همگانی مسوولان و تلاش بورس کالا این دخالت‌ها به پایان رسیده و حتی طی هفته گذشته زنجیره فولاد در بورس کالا تکمیل شد که این موضوع می‌تواند کمک شایانی به اقتصاد کشور کند.بررسی و بازبینی معاملات بورس کالای ایران در رینگ صنعتی و معدنی در اردیبهشت‌ماه سال جاری نشان می‌دهد عرضه محصولات زنجیره فولاد از سنگ‌آهن گرفته تا محصولات فولادی تکمیل‌شده و هدف‌گذاری سال گذشته سیاست‌گذاران برای ایجاد یک زنجیره شفافیت مبادلات در بخش فولاد و معدن کشور محقق شده است.تکمیل شدن زنجیره فولاد در بورس کالا می‌تواند کمک شایانی به اقتصاد کشور و رشد بورس کالا کند. خرده‌فروشی‌ها یا عدم عرضه تمامی زنجیره فولاد در این بورس باعث شده بود فضایی برای سودآوری عده‌ای ایجاد شود که این سودآوری به‌طور غیرمستقیم بر روی بورس کالا می‌تواند تأثیرگذار باشد و اقتصاد کوچک‌شده ایران را کوچک‌تر و ناامیدتر از سابق کند. رشد بورس کالا نیز یک داستان کاملاً واضح و مشخص است که هرچه عرضه بیشتر باشد، میزان معاملات و رونق بورس کالا بیشتر خواهد بود.

در سال 1399 بورس کالا مشکلات زیادی داشت یکی از این مشکلات قیمت‌گذاری دستوری و مشکل بعدی نیز عدم تکمیل زنجیره فولاد بود. «تعادل» در گزارش‌های پیشین خود به مساله قیمت‌گذاری پرداخته، بر اساس این گزارش قیمت‌گذاری دستوری نیز تأثیر بسزایی در بورس کالا و به‌طور کل اقتصاد داشته است. بر اساس آمارهای موجود حدود ۸۸ درصد فعالین و مسوولان بورسی نسبت به قیمت‌گذاری دستوری اعتراض کرده‌اند و این موضوع را عامل رانت می‌دانند و این گروه معتقدند افرادی موافق قیمت‌گذاری دستوری هستند که از این رانت ایجادشده به‌جایی رسیده‌اند. قیمت‌گذاری دستوری به‌طور کل چرخه تولید و معاملات محصولات را برهم می‌زند و مشکلات عدیده‌ای ایجاد می‌کند اما در این میان برخی از گروه‌ها موافق قیمت‌گذاری دستوری هستند چراکه رانت ایجادشده برای این گروه بسیار مطلوب است و فرقی ندارد که چرخه اقتصاد کشور برهم بخورد. طی آخرین روزهای زمستان سال 1399 رانت گسترده در حوزه نورد به اثبات رسید و بعد هنوز هم این رانت در بازار ادامه دارد. مساله قیمت‌گذاری نیز جای خود دارد و تمامی مسوولان و ارکان تأثیرگذار در تلاشند که به‌طور کامل قیمت‌گذاری دستوری به پایان برسد اما؛ بر اساس آمارها برخی از رانت خواران سعی دارند به هر طریقی بازهم قیمت‌گذاری دستوری را در بورس کالا اجرایی کنند.مساله بعدی نیز عدم تکمیل زنجیره فولاد در بورس کالا است. بسیاری از فعالین بازار سرمایه‌بر این نظرند که عدم تکمیل این زنجیره لطمه زیادی به بازار وارد کرده و به‌نوعی اجازه فروش محصولات را در بازار آزاد باقیمت دلخواه فراهم ساخته، تکمیل زنجیره فولاد می‌تواند رونقی دوچندان به بورس کالا ببخشد و وضعیت مطلوب‌تر از دیگر بورس‌ها پدید سازد.در روزهای ابتدایی خرداد‌ماه بورس کالای ایران در اطلاعیه‌ای خبر از پذیرش محصول سیمان چند مجموعه برای عرضه در رینگ فیزیکی این بازار داد. با توجه به آنکه براساس ماده ۱۸قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید مصوب سال ۸۴، دولت مکلف شده تا کالای پذیرفته شده در بورس را از نظام قیمت‌گذاری خارج کند؛ انتظار می‌رود که به استناد این ماده قانونی محدودیت قیمتی برای فروش سیمان عرضه شده در این بازار نیز وجود نداشته باشد. به این ترتیب بورس کالا بتواند بستری شفاف برای کشف واقعی قیمت این محصول براساس نظام عرضه و تقاضا را اجرایی کند.قطعی شدن پذیرش چند واحد سیمانی برای عرضه محصول خود در رینگ معاملاتی بورس کالا باعث شده این روزها توجهی مجدد به معضل تکراری قیمت‌گذاری دستوری بشود که سال‌هاست گریبان‌ این بخش از تولیدکنندگان کشور را گرفته است. قیمت‌گذاری دستوری رویه‌ای متداول در کشور برای کنترل بهای محصولات مختلف است که به کرات ناکارآیی، فسادزا بودن، اثرات تضعیفی آن بر بدنه تولید و درنهایت نیز بی‌نتیجه ماندن اجرای این رویه در کنترل تورم قیمتی کالاها تجربه شده است. در این شرایط پذیرش مجدد واحدهای سیمانی در بازار فیزیکی بورس کالا و حمایت تمام قد بازار سرمایه از خروج معاملات این بخش از نرخ‌گذاری دستوری بارقه‌های امیدی مبنی بر تغییر قوانین حاکم در تعیین قیمت فروش سیمان را به وجود آورده است.

  شفافیت اقتصادی باعرضه بیشتر در بورس کالا

علی حیدری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «تعادل» در خصوص وضعیت بورس کالا می‌گوید: بورس کالا طی این مدت سختی‌های بسیار زیادی متحمل شده و هر فردی و گروهی به خود اجازه دخالت در بورس کالا را می‌دهد و این‌یکی از مهم‌ترین مشکلات بورس کالا تلقی می‌شود، البته خوشبختانه با شروع سال 1400 این دخالت‌ها به کمترین حالت ممکن رسیده است و حتی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز نمی‌تواند در این بورس مهم دخالت داشته باشد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه می‌دهد: پیش‌ازاین قیمت‌گذاری دستوری دامن بورس کالا را گرفته بود و این باعث یک رانت بسیار عظیم برای نوردکاران شده بود اما؛ این روزها قیمت‌گذاری دستوری تقریباً به نقطه صفر رسیده و این موضوع را می‌توان به‌مرور در معاملات بورس کالا مشاهده کرد. وی با اشاره به پایان دخالت مسوولان و ارگان‌ها در بورس کالا می‌گوید: قیمت‌گذاری دستوری و دخالت‌های مکرر باعث شده که سازوکار بورس کالا به‌طور کامل و یکدست از بین رود و ما شاهد یک بازار بارانت گسترده برای عده‌ای خاص باشیم و از سوی دیگر این رانت خواران جلوی هرگونه اقدامات اساسی را می‌گرفتند که به همت مسوولان بورس کالا و اجماع ایجادشده شاهد تغییر روند در این بازار هستیم.

این کارشناس بازار سرمایه تأکید می‌کند: حال به یک مساله بسیار مهم با عنوان تکمیل عرضه محصولات می‌رسیم و بر اساس آمار و اطلاعات بنده طی اردیبهشت‌ماه این زنجیره تکمیل و نشاطی دوباره در بورس کالا تزریق شد.وی با تأکید بر اینکه بورس کالا می‌تواند شفافیت اقتصادی پدید سازد می‌گوید: تکمیل شدن زنجیره فولاد می‌تواند سدی قوی در مقابل خرده‌فروشی در بازار آزاد باشد و شرکت موظف است که تمامی محصولات خود را بی‌کم‌وکاست عرضه کند و به شفافیت برسد.حیدری درنهایت تأکید کرد: تکمیل زنجیره فولاد در بازار کالا یا عرضه مشخص و واقعی محصولات می‌تواند به شفافیت و سودآوری در اقتصاد کمک شایانی کند، موجبات تحول و رشد اقتصادی در کشور را پدید سازد.

  زنجیره فولاد در بورس کالا تکمیل شد

جدول معاملات زنجیره فولاد در بورس کالا طی اردیبهشت‌ماه امسال نشان می‌دهد علاوه بر اینکه تالار صنعتی و معدنی شاهد نخستین عرضه آهن اسفنجی بعد از دو سال بود، پذیرش و عرضه‌های سایر زنجیره بالادست نظیر گندله، کنسانتره و سنگ‌آهن نیز رونق گرفته است.بر اساس گزارش‌های آماری بازار فیزیکی بورس کالای ایران، در اردیبهشت‌ماه درمجموع یک‌میلیون و ۴۳۷ هزار و ۷۸۰ تن کالا در زنجیره فولاد معامله‌شده که ارزش این معاملات بیش از ۱۹۹ هزار و ۱۰۹ میلیارد و ۷۰۰ میلیون ریال بوده است.از این میزان ۴۰۸ هزار و ۲۳۰ تن سهم انواع ورق شامل ورق گرم، ورق سرد، ورق گالوانیزه، ورق سرد لوازم‌خانگی، ورق گالوانیزه لوازم‌خانگی، ورق گرم خودرو و ورق رنگی بود که معامله گران ارزش ۸۸ هزار و ۳۲۲ میلیارد و ۱۷۰ میلیون ریال را رقم زدند.۳۳۸ هزار و ۲۶۰ تن شمش بلوم نیز در حالی از سوی معامله گران مورد دادوستد قرار گرفت که ارزش ۴۰ هزار و ۵۴۶ میلیارد و ۳۸۸ میلیون ریال را به ثبت رساند. حجم میلگرد معامله شده نیز ۲۰۴ هزار و ۵۲۸ تن به ارزش ۲۵ هزار و ۷۱۱ میلیارد و ۵۷۶ میلیون ریال بود.۶۵ هزار و ۸۷۹ تن تیرآهن نیز به ارزش ۸ هزار و ۹۰۳ میلیارد و ۶۱۷ میلیون ریال در مدت مذکور مورد معامله قرار گرفته است. تختال معامله شده نیز ۱۷۱ هزار و ۲۰۰ تن بود که ۲۸ هزار و ۸۹۷ میلیارد و ۲۹۸ میلیون ریال ارزش داشت.۵۸۳ تن نبشی و سبد نبشی و ۱۰۰ تن ناودانی به ترتیب به ارزش ۷۵ میلیارد و ۳۱۰ میلیون ریال و ۱۲ میلیارد و ۸۱۴ میلیون ریال نیز در این تالار مورد دادوستد قرار گرفت.حجم گندله معامله شده در این مدت ۵۰ هزار تن و ارزش آن ۱۷۶۰ میلیارد ریال بود. کنسانتره معامله شده هم ۱۳۹ هزار تن به ارزش ۳ هزار و ۳۱۸ میلیارد ریال بوده است. میزان سنگ آهن و کلوخه مورد معامله قرار گرفته ۵۰ هزار تن به ارزش ۷۴۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال و آهن اسفنجی نیز ۱۰ هزار تن به ارزش ۸۲۰ میلیارد و ۴۲۵ میلیون ریال بوده است.

عرضه سنگ آهن در بورس کالا از ۱۱ بهمن ماه ۱۳۹۹ کلید خورد و تاکنون سنگ آهن دانه‌بندی کلوخه مجتمع سنگ آهن فلات مرکزی ایران، معدن سنگ استحکام آذرگون، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی و توسعه فرآوری صنایع و معادن ماهان سیرجان عرضه شده است.در بخش گندله نیز شاهد عرضه‌های شرکت ذوب فولاد اردکان و صنعتی و معدنی اپال پارسیان سنگان بودیم و کنسانتره‌های شرکت تولیدی و بازرگانی نیک امیدواران مکران، آک کهور، چادرملو و فکور صنعت نیز عرضه شدند.